به گزارش مشرق، نامش مترادف با شرم و انزواست.بیماری که وقتی دامنگیر فردی می‌شود جدا از آزار جسمی، سوهان بُرنده روح و روان است.برخی افراد را از طریق روابط غیر اخلاقی گرفتار می‌کند و بخشی نیز قربانی ناخواسته آن از طریق خون و فرآورده‌های خونی می‌شوند.

خلاصه اینکه اسمش، خود سونامی خوفناکی است که روح و جسم آدمی را بشدت متلاطم می‌کند؛ بله، از بیماری ایدز می‌گوییم.

از سال ۱۹۸۸، اول دسامبر برابر با ۱۰ آذرماه روز جهانی ایدز نامگذاری شده است.هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌ است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود.

ایدز چیست؟

ایدز، بیماری است که توسط ویروس HIV ایجاد می‌شود و پیشرفته ترین مرحله HIV است.

ویروس ایدز همان ویروس نقص ایمنی اکتسابی انسان است که بیماری ایدز را به وجود می‌آورد. ویروس ایدز عضو گروهی از ویروسها به نام «رترویروسها »است که سلولهای انسان را آلوده کرده و انرژی و مواد غذایی این سلولها را صرف رشد و تولیدمثل خود می‌کند.

ایدز بیماری است که سبب اختلال سیستم ایمنی بدن می‌شود؛ به صورتی که بدن قادر به مبارزه با برخی عفونتها نخواهد بود. وقتی فردی با ویروس ایدز آلوده می‌شود و ویروس وارد بدن او می‌گردد، ابتدا ویروس در سلول‌های سفید خون او زندگی و تکثیر پیدا می‌کند.

این سلول‌های سفید سلول‌های ایمنی هستند که بطور طبیعی ما را در مقابل بیماریها محافظت می‌کنند. ویروس در حین رشد خود در بدن سبب از بین رفتن سلول‌ها می‌شود.

ایدز از این راه‌ها منتقل نمی‌شود

تماس پوست با پوست، بغل کردن، دست دادن، یا بوسیدن، هوا یا آب، به اشتراک گذاشتن غذا و یا نوشیدنی، از جمله نوشیدن آب چشمه،‌ بزاق، اشک و عرق؛ مگر اینکه با خون فرد مبتلا به HIV مخلوط باشد؛همچنین به اشتراک گذاشتن توالت،حوله و یا ملافه‌ها نیز باعث انتقال نیست.

تب، لرز، تورم غده لنفاوی، درد کلی، گلو درد،سر درد،حالت تهوع و ناراحتی معده از جمله نشانه‌های ایدز است

 فاصله زمانی ورود ویروس تا بروز علایم بیماری ایدز چقدر است؟

در برخی افراد علایم ایدز که همانا کاهش تعداد سلولهای T و عفونت‌های فرصت طلب است، خیلی زود بعد از اولین آلودگی با ویروس اتفاق می‌افتد. اما اغلب افراد به مدت ۱۲-۱۰ سال و تعداد کمی حتی مدت‌های طولانی تری بدون علامت باقی می‌مانند؛ البته باید توجه کنیم همانند بیشتر بیماری‌های دیگر رسیدگی‌های به موقع پزشکی می‌تواند عمر شخص را طولانی تر سازد.

علائم اولیه HIV؛ تب، لرز، تورم غده لنفاوی، درد کلی، گلو درد،سر درد،حالت تهوع و ناراحتی معده از جمله نشانه‌های این بیماری است

اپیدمی جهانی ایدز

اپیدمی جهانی ایدز و ویروس آن، با توجه به مقیاس و تأثیر ویرانگری که دارد یک مورد اضطراری جهانی و یکی از وحشتناک ترین چالش‌ها را در برابر زندگی و حیثیت انسان و همچنین در برابر برخورداری مؤثر ازحقوق بشر تشکیل می‌دهد که رشد اجتماعی و اقتصادی را در سراسر جهان تضعیف می‌کند و بر تمامی سطوح جامعه ملی، اجتماعی، خانوادگی و فردی تاثیر می‌گذارد.

ایدز تا به حال جان میلیون‌ها انسان را گرفته است و در سرتاسر جهان هر ساله میلیون‌ها انسان به ویروس «HIV» آلوده می‌شوند؛ضمن اینکه تاکنون هیچ راهی برای درمان قطعی آن پیدا نشده است.

ویروس ایدز چگونه منتقل می‌شود؟

فرد آلوده به ویروس ایدز ویروس را در مایعات خاص بدنش از جمله خون، شیر و ... حمل می‌کند. انتقال ویروس فقط در صورتی میسر است که این چنین مایعات آلوده به ویروس ایدز وارد جریان خون فرد دیگری بشوند.

معمولاً انتقال ویروس ایدز از یکی از این راهها اتفاق می‌افتد:

۱- تماس جنسی بدون پیشگیری با فرد آلوده به ایدز

۲- استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک با یک فرد آلوده به ویروس ایدز

۳- انتقال ویروس از مادر به فرزند در حین بارداری، زایمان، یا شیردهی

بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داده است که ویروس ایدز در یک سرنگ آلوده می‌تواند حتی بیشتر از یک ماه زنده بماند و معتادان تزریقی به منظور پیشگیری از ایدز هرگز نباید سرنگ، آب و وسایل تهیه مواد مخدر را بطور اشتراکی مصرف کنند یا اینکه بیشتر از یک بار مصرف کنند.

این شامل سوزنها و سرنگ‌هایی می‌شود که برای تزریق مواد مخدر و حتی داروهایی مثل استروئیدها به کار می‌رود. سایر انواع سوزن و سرنگ مثل آنهایی که برای سوراخ کردن گوش و خالکوبی یا تاتو کردن به کار می‌رود نیز می‌تواند سبب انتقال ایدز شود.

هر زنی که باردار است یا قصد بارداری دارد و به هر دلیل مشکوک است که احتمال آلودگی با ویروس برای وی وجود دارد، لازم است قبل از بارداری آزمایش و مشاوره مربوط به ایدز را دریافت کند.

اگر آزمایش ایدز خانم بارداری مثبت باشد، باید داروهای لازم برای پیشگیری از انتقال ایدز به فرزندش را دریافت کرده و از شیر دادن وی خودداری کند.

تشخیص آلودگی به ویروس ایدز

بلافاصله بعد از آلوده شدن، برخی افراد ممکن است علائمی گذرا شبیه یک سرماخوردگی ساده داشته باشند؛ حتی ممکن است آلوده شده باشند، اما کاملاً احساس سلامت کنند.

تنها راهی که شخص می‌تواند از وضعیت خود مطمئن شود انجام آزمایش برای کشف آنتی بادی‌های ضد ویروس ایدز؛ یعنی همان پروتئین‌هایی که در بدن برای مبارزه برعلیه ویروس ایدز تولید می‌شوند، است.

این آزمایش بر روی نمونه خون فرد مشکوک انجام می‌شود. اگر در خون شخص آنتی بادی‌های ضدویروس ایدز موجود باشد، معنای آن این است که به ویروس ایدز آلوده شده است.

 در چه مواردی باید آزمایش ایدز انجام شود؟

اگر شخص به هر دلیل احتمال می‌دهد که به ویروس ایدز آلوده شده باشد باید هرچه سریعتر مورد آزمایش قرار گیرد؛ زیرا حتی در اولین مراحل بیماری باید گام‌های سازمان یافته‌ای برای حفظ درازمدت سلامتی فرد برداشته شود.

بیمار باید به طور منظم به یک متخصص بیماریهای عفونی مراجعه کند تا در وقت مقتضی قبل از بدحال شدن بیمار، درمان ضد ویروس ایدز شروع شود.

این روش رسیدگی فعالانه در بیماران ایدز سبب می‌شود بیمار سال‌های بیشتری زندگی سالم داشته باشد.

این بیماری را در هر طبقه، جنسیت،نژاد، شغل و گروه اجتماعی می‌توان یافت و افراد مبتلا قیافه خاصی ندارند. بر خلاف بسیاری از عوامل عفونی ،راه‌های انتقال محدودی دارد.

محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت گفت:کرونا آثار مخربی روی برنامه‌های کنترلی بیماری‌ها در دو سال اخیر در همه جهان به جا گذاشته است و بسیاری از برنامه‌های کنترل بیماری‌ها آسیب دیدند.

کرونا عامل کاهش شناسایی بیماران مبتلا به ایدز 

وی گفت: بسیاری از افرادی که درگیر کنترل بیماری‌ها بودند خواسته یا ناخواسته به کنترل بیماری کووید۱۹ بپردازند و همین موضوع باعث شده مراقبت از این برنامه‌ها دچار آسیب شود. سال قبل برای کنترل ایدز سال خوبی نبود اما توانستیم بسیاری از خلاهای کنترل ایدز را جبران کنیم و دستاورهای خوبی به دست بیاوریم.

گویا افزود: بعد از شیوع کرونا، شناسایی این بیماران کاهش پیدا کرد؛ به دلیل سیاست‌هایی که در رابطه با کنترل کوید۱۹ بود اجازه نمی‌داد در دنیا ارتباط بین مراکز بهداشتی و بیماران به طور منظم برقرار شود باعث شد موارد کمتری بیمار شناسایی شوند و موارد کمتری عمر طولانی همراه با سلامت داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: امروز باید این خلاها جبران شود و از سال قبل طوری برنامه ریزی کردیم که ارتباطات لازم برقرار شود و سعی کردیم در درمان مبتلایان وقفه ایجاد نشود. تلاش شد ذخیره کافی دارویی و تشخیصی در کشور فراهم شود و تلاش کردیم افرادی که تحت درمان قرار دارند آزمایشات لازم را انجام دهند و از وضعیت سلامت خود آگاه باشند اما هنوز به آنچه می‌خواهیم دست پیدا نکرده‌ایم.

گویا افزود: برنامه پنجم ایدز در کشور تدوین شده است و در حال طی کردن مراحل پایانی است؛ این برنامه با مشارکت سازمان‌های دولتی و غیر دولتی تدوین شده است.

آخرین آمار شیوع ایدز در کشور

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت درباره آخرین آمار ابتلا به بیماری HIV در کشور، اظهار داشت: تخمین ما این است که در حال حاضر ۵۴۸۵۰ نفر مبتلا به عفونت داشته باشیم. ۴۲ هزار و ۹۳۳ مورد به این عفونت را شناسایی کردیم که از این تعداد ۲۰ هزار و ۲۸۴ مورد جان باختند.

وی اضافه کرد: ۶۸۸۵ مورد از این تعداد به مراکز ما برای مراقبت و درمان مراجعه نکرده‌اند، درحال حاضر ۲۲۶۸۴ مبتلا به عفونت و زنده شناسایی شده است که بیش از ۱۵ هزار نفر از آنها تحت مراقبت قرار دارند و ۱۴ هزار نفر درمان موفق داشه‌اند و درمان مناسب دریافت می‌کنند و تعداد ویروس‌های بدن آنها شدیدا کاهش یافته است.

گویا گفت: از ابتدای شیوع بیماری ۸۱ درصد مربوط به آقایان بود و ۱۹ درصد مبتلایان خانم‌ها هستند اما رفته رفته این آمار افزایش پیدا کرده است؛به طوری که در حال حاضر ۳۲ درصد موارد ابتلا به خانم‌ها مربوط است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت متذکر شد:‌روند همه گیری وقتی در آقایان تفاوت چشمگیر دارد اگر مراقبت و درمان را دنبال نکنیم و فرد مبتلا دستورات بهداشتی را رعایت نکند طبیعی است که همسر نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت؛ مگر اینکه آنها دقیقا از راه‌های پیشگیری بیماری آگاه باشند.

کنترل ایدز در زندان‌ها 

گویا افزود: کمیته کشوری ایدز، کمیته‌ای بین بخشی است که همه سازمانها در آن عضو هستند و تصمیماتی را می‌گیرند و به استانها ابلاغ می‌کنند؛ وظیفه نظارت را بر عهده دارد و تشکیل جلسات این کمیته متوقف نشده است. در هفته گذشته ۶۰ هزار مورد آزمایش برای شناسایی رفتار پرخطر انجام شده است که ۱۲۱ مورد مورد مثبت شناسایی شده است.

وی با بیان اینکه روند کنترل ایدز در زندان‌ها در سطح دنیا برجسته بوده است،گفت: این موضوع توسط سازمان‌های بین‌المللی تایید شده است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت ادامه داد: پیشگیری از اچ آی وی ارتباطی با طرح جوانی جمعیت ندارد و نباید این دو موضوع را به هم ارتباط داد. این دو برنامه‌های متفاوتی دارند و افراد شناسایی شده تحت مراقبت و درمان قرار دارند.

تولید داروهای مورد نیاز بیماران ایدزی در کشور

گویا در پاسخ به پرسش خبرنگار درباره تولید داروها در کشور، گفت: داروهایی که در کشور تولید می‌کنیم و بخش اعظم داروهای مورد نیاز بیماران توسط شرکت‌های تولید کننده داخلی تامین می‌شود و بخش کوچکی را در شرایط تحریم از طریق زیرمجموعه‌های سازمان ملل تامین کردیم. در حال حاضر کمبود دارو وجود ندارد.

وی ادامه داد : تاثیر داروهای درمان ایدز بر کرونا اثبات نشد و همه مطالعات نشان داد که این داروها نمی‌تواند در درمان کرونا نقش برجسته داشته باشد. تلاش‌ها در دنیا برای واکسن ایدز ادامه دارد اما هنوز نقطه روشن و موفقیت آمیزی که بشود آن را اعلام کرد صورت نگرفته است.

حمید عمادی، استاد بیماری‌های عفونی درباره بیماری ایدز اظهار داشت:‌ایدز بیماری ویروسی است که از طریق خون، رابطه جنسی و فرآوردهای خونی و مادر به فرزند انتقال می‌کند.

وی ادامه داد:‌ بعد از ابتلا، سیستم ایمنی ضعیف شده و گلبول‌های سفید را کم کم تخریب می‌کند و به نقطه بحرانی که می‌رسد لنفوسیت‌های بدن اگر کمتر از ۲۰۰ باشد فرد وارد فاز ایدز شده  وسیستم ایمنی کارایی خود را از دست داده است.

این استاد بیماری‌های عفونی یادآور شد:‌قبل از آن را می‌گویند بیمار اچ آی وی مثبت است. بعد از مرحله ایدز عفونت‌های فرصت طلب می‌توانند بیمار را از بین ببرد. بیمار بدحال و لاغر می‌شود.

عمادی در خصوص نشانه‌های بالینی این بیماری، ابراز داشت: نشانه خیلی مشخصی ندارد و خیلی از نشانه‌ها احساسی است ؛مثلا غدد لنفاوی بیمار بزرگ شود که خیلی بیماری‌های دیگر این طور عمل می‌کند؛ در نتیجه علامت خاصی ندارد.

وی ابراز داشت:‌کسانی نگران ایدز باشند که به آنها خون‌آلوده تزریق شده باشد؛ البته اکنون سازمان انتقال خون با بررسی‌های لازم نسبت به این موضوع کنترل دارد.

این استاد بیماری‌های عفونی افزود:‌کسانی که تماس جنسی محافظت نشده داشته باشند باید نگران باشند.معمولا در سال‌های اخیر بیماری خوب جا افتاده و افراد آن را شناخته‌اند، اما به خاطر اینکه روش سبک زندگی عوض شده  و روابط جنسی خارج از چارچوب خانواده باعث زیاد شدن بیماری شده است.

عمادی اضافه کرد: ما دو مسئله داریم یکی درمان و دیگری علاج داریم. علاج یعنی درمان قطعی؛ مثلا فردی کرونا بگیرید یک هفته بستری شده و خوب می شود اما فردی دیابت می‌گیرید، درمان دارد اما تا آخر عمر باید با آن بیماری باشد و کنترل می‌شود.

ایدز درمان دارد؛علاج ندارد

وی یادآور شد:‌ایدز نیز در حال حاضر درمان می‌شود نه علاج؛ این بیماران باید تا آخر عمر دارو بخورند؛مانند فردی که فشار خون یا دیابت دارد.

این استاد عفونی متذکر شد:‌افراد مبتلا به ایدز با خوردن این داروها می‌توانند زندگی عادی داشته و ویروس دفع می‌شود؛ می‌توانند ازدواج کنند و بچه دار شوند اما تا مادامی که این داروها را می‌خورند حالشان خوب است؛ البته داروی خاص و عجیبی نیست.در برخی کشورها داروها را رایگان می‌دهند مثل ایران.

عمادی با بیان اینکه راه انتقال از طریق دست دادن، روبوسی کردن و توالت مشترک نیست، گفت: در ایران نیز آلودگی ایدز زیر یک درصد جمعیت است و جزو کشورهای خیلی شایع نیستیم. در منطقه خودمان از معدود کشورهایی هستیم که موارد مثبت را گزارش و شناسایی می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: بیماران از مراکز بیماری‌های رفتاری داروی مورد نیاز را می‌گیرند و تحت کنترل است، اما مادامی که روابط جنسی خارج از خانواده داشته باشند بیماری نیز گسترش پیدا می‌کند. 

دقت کنیم! با توجه به توضیحات و علائم ابتلا به بیماری ایدز، موضوع تقویت معیارهای اخلاقی در ارتباطات و آگاه سازی جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان نسبت به عواقب ابتلا به این بیماری امری اجتناب ناپذیر بوده و این ضرورت به خوبی ملموس است.