به گزارش مشرق، عوارض خروج از کشور مانند چند سال گذشته باز هم روی خط اخبار قرار گرفت و عده‌ای از گردشگران و فعالان را دچار نگرانی کرد. مانند چند سال گذشته که هر بار با افزایش چند برابری آن شوکی دیگر به اهالی سفر وارد می‌شد.

امسال هم این شوک درحالی به جامعه وارد شد که طبق یک محاسبه اشتباه گفته شد که چون در لایحه بودجه ۱۴۰۱ درآمد حاصل از خروج کشور یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال شده و نسبت به درآمد سال گذشته که ۱۱۰ میلیارد تومان بوده و به عبارتی ۱۴ برابر افزایش داشته است بنابراین قرار است از هر مسافر بابت خروج از کشور حدود ۵ میلیون تومان گرفته شود.

این درحالی است که به این موضوع اشاره نشد که در سال گذشته شیوع بیماری کووید ۱۹ و بسته بودن مرزها موجب شده بود که عوارض خروج از کشور درآمدی برای دولت نداشته باشد. طبیعی بود که این رقم بسیار کم باشد پس باید در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ این افزایش درآمد نسبت به سالهای ۹۸ و ۹۹ مقایسه شود.

باید گفت درآمد حاصل از خروج مسافر در لایحه بودجه سال ۹۸ حدود ۱۴۰۰ میلیارد در سال ۹۹ حدود ۱۶۰۰ میلیارد و در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۰ میلیارد تومان بود و امسال این درآمد در لایحه ۱۴۰۱ به ۱,۵۰۰ میلیارد تومان رسید.

هر چند مسئولان و متولیان هنوز هم نسبت به این موضوع واکنش مناسبی نداشته اند تا منتقدان را توجیه کنند اما باید در نظر گرفت که میزان آمار ورود و خروج مسافران (از و به) کشور در سال ۱۴۰۰ بسیار کمتر از سال ۹۹ بوده است.

با این وجود تنها به تکذیب این آمار و ارقام بدون دلیل واضح پرداختند به نحوی که مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه ایران، در نشست خبری امروز خود بدون اعلام رقم دقیق، گفت: درباره عوارض هنوز هیچ عدد و رقمی نهایی نشده است.

جدول درآمدها طی سالهای اخیر

این درحالی است که باید جدول درآمد واگذاری دارایی‌های لایحه بودجه سالهای گذشته را بررسی کرد. به این ترتیب که:

در جدول درآمدها واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه سال ۹۸ نیز ۱,۴۰۰,۰۰۰ میلیون ریال معادل یک هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بود.

در جدول درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی که در لایحه بودجه ۹۹ آمده نوشته شده بود درآمد حاصل از عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور ۱۶,۱۰۰,۰۰۰ میلیون ریال است که معادل یک هزار و ۶۱۰ میلیارد تومان می‌شود.

سال بعد یعنی در جدول درآمدها واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای بودجه سال ۱۴۰۰ نیز آمد که عوارض خروج مسافر ۱,۱۰۲,۳۷۲ میلیون ریال بود که این رقم معادل ۱۱۰ میلیارد و ۲۳۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌شد. درست همان سالی که مرزها بسته بود.

درآمد حاصل از خروج مسافران از مرزهای کشور در لایحه بودجه ۱۴۰۱ که روز گذشته توسط دولت سیزدهم به مجلس ارائه شد، یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعلام شد.

عوارض چقدر بود

طبق جداولی که در لایحه بودجه‌های هر سال آمده است، میزان عوارضی که هر مسافر بابت خروج از کشور باید می‌پرداخت نیز به این ترتیب بوده است:

براساس بودجه سال ۹۸ عوارض خروج از کشور نیز برای هر مسافر ۲۲۰ هزار تومان بود که این ارقام برای سفر دوم به میزان ۵۰ درصد و سفرهای سوم و بیشتر به میزان ۱۰۰ درصد افزایش یافت.

طبق لایحه بودجه سال ۹۹ عوارض خروج از کشور برای سفر اول هر ایرانی در سال ۲۶۴ هزار تومان شد برای سفرهای دوم نیز این مبلغ به میزان ۵۰ درصد و سفر سوم و بیشتر صد درصد افزایش می‌یابد.

مسافران ایرانی برای عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۰ در سفر اول ۴۰۰ هزار تومان، برای سفر دوم ۶۰۰ هزار و برای سفر سوم ۸۰۰ هزار تومان می‌پردازند.

برای سال ۱۴۰۱ نیز هنوز جزئیات عوارضی که هر مسافر باید بپردازد اعلام نشده است. چون پس از تحویل بودجه به مجلس توسط دولت، می‌بایست آئین نامه اجرایی آن نیز نوشته شود تا بتوان به جزئیات چگونگی دریافت عوارض پرداخت.

جریمه ای که باید برای گردشگری خرج می‌شد

در واقع طی سال‌های گذشته، افزایش چندین برابری عوارض خروج از کشور همواره با انتقادهای گسترده‌ای همراه بوده است در سال ۱۳۹۶ عوارض خروج از کشور در سفر اول ۷۵ هزار تومان بود که در یک جهش به ۲۲۰ هزار تومان رسید. این مبلغ در سال ۹۷ سه برابر شد. همان زمان بسیاری از فعالان گردشگری گفتند که این رقم دیگر عوارض خروج از کشور نیست بلکه جریمه مسافرانی است که از ایران خارج می‌شوند.

برخی دیگر گفتند که چرا دولتمردان تصور می‌کنند هر کسی از ایران خارج می‌شود مسافری است که به جهت تفریح از ایران خارج می‌شود و این جریمه را باید بپردازد.

از طرفی اصل و اساس دریافت عوارض خروج می‌بایست برای صنعت گردشگری هزینه می‌شد اما این بودجه هیچ وقت برای توسعه گردشگری داده نشد یا سهم این صنعت از محل عوارض بسیار کم بوده است. موضوعی که همیشه مورد انتقاد رؤسا و وزرای میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بوده است.

اصل ماجرا چه بود؟

اصل ماجرای اشتباه برخی از سایت‌ها در محاسبه عوارض خروج از کشور اینجا بود که اعلام شد درآمد حاصل از خروج مسافران در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۴ برابر خواهد شد. یعنی هر مسافر باید ۵ میلیون تومان جریمه خارج شدن از مرزها را بدهد. این مبلغ در حالی محاسبه شده که اعداد و ارقام با بودجه سال ۱۴۰۰ مقایسه شده حالا باید این آمار را یک بار دیگر محاسبه کرد.

به عنوان مثال در سال ۹۹ حدود چهار میلیون و ۲۴۰ هزار و ۱۸۳ نفر از کشور خارج شدند هر مسافری می‌بایست برای بار اول ۲۶۴ هزار تومان می‌پرداخت هر چند که زائران مبلغ کمتری بابت عوارض می‌دادند اما بر فرض این مبلغ برای هر مسافر، می‌بایست حدود یک هزار و ۱۱۹ میلیارد تومان درآمد از این طریق نصیب دولت می‌شد درحالی که دولت پیش بینی کرده بود این میزان یک هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان باشد.

نکته اینجاست که بودجه پیش بینی شده برای درآمد حاصل از عوارض در سال ۱۴۰۰ کم در نظر گرفته شد شاید به این دلیل که وجود کرونا، نرخ ارز، معیشت مردم، عدم انجام سفرهای زیارتی و… عواملی بودند که در سفرهای خارجی مردم تأثیر می‌گذاشتند به همین دلیل بودجه کم در نظر گرفته شد.

با این وجود مسافر باید برای سفر اول ۴۰۰ هزار تومان می‌داد که مبلغ قابل توجهی بوده است. این بودجه دوباره با پیش بینی سفرهای خروجی مردم در سال ۱۴۰۱ و باز شدن مرزها و واکسینه شدن همه مردم در نظر گرفته شده است.

به هر حال اینکه بودجه درآمد حاصل از عوارض ۱۴ برابر شود و به تبع آن میزان مبلغ خروجی هر مسافر نیز از ۴۰۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۴ برابر یعنی حدود ۵ میلیون تومان برسد اشتباه محاسباتی است.

هر چند اگر این مقایسه با سال ۱۴۰۰ انجام شود درست است اما بودجه آن را باید با سال ۹۹ مقایسه کرد که در آن صورت می‌توان گفت این پیش بینی با کاهش حدود ۱۰۰ میلیارد تومان رو به رو بوده است. چون عدد سال ۹۹ حدود ۱۶۱۰ میلیارد بوده و در سال ۱۴۰۱ این عدد به ۱,۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

البته این نکته نباید از ذهن دور بماند که همان مبلغ ۴۰۰ هزارتومانی عوارض برای مسافران زیاد است و این مبلغ هم هیچ وقت برای گردشگری مصرف نشد ولی از آن طرف مردم از روز گذشته نگران هستند که دولت بخواهد پیش بینی درآمد خود را از محل عوارض خروج با بالابردن رقم عوارض سفر هر فرد و کاهش آمار مسافران خروجی پس از اعلام جرئیات آن تأمین کند!