به گزارش مشرق، افزایش روزافزون مصرف گاز خانگی و تجاری و کاهش تولید گاز در پی عدم توسعه میادین گازی در سالهای اخیر موجب پیشی گرفتن مصرف از تولید در ایام پیک مصرف سال‌های اخیر شده است. بر همین اساس وزارت نفت که وظیفه تأمین امنیت انرژی کشور را دارد، مکلف است ضمن سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید، با ابزارهای قیمتی و غیر قیمتی مصرف را کنترل کند.

در روزهای گذشته مسعود کاظمی، معاون عملیات دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اظهار داشت: اکنون با تولید روزانه حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز، مقدار مصرف در بخش‌های خانگی، تجاری، صنایع و نیروگاه‌ها و مصارف عملیاتی، حداقل بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب از مقدار تولید بیشتر است که البته این پیشی گرفتن تنها مربوط به فصل‌های سرد سال می‌شود.

همچنین در ماه‌های گذشته هم وزیر نفت درباره موضوع کمبود گاز در ۴ ماه پایانی سرد سال گفته بود: «در سال گذشته حدود ۱۶۰ میلیون متر مکعب در بعضی از روزهای فصل سرد به خصوص در استان‌های شمال و شمال شرق کشور کسری گاز داشتیم. امسال پیش‌بینی می‌کنیم که با روند رشد مصرف در کشور که بین ۸ تا ۱۰ درصد است، در فصل سرد تا ۲۰۰ میلیون متر مکعب در روز کسری گاز داشته باشیم».

از ابتدای آذرماه دولت پس از سال‌ها ابزار قیمتی را به شیوه تعرفه‌گذاری پلکانی(IBT)به کار گرفت. همانطور که پیش از این نیز در اخبار اعلام شد در شیوه جدید تعرفه ۴ درصد مشترکین پرمصرف به نحو محسوسی افزایش یافته و تعرفه سه دهک ابتدایی که بنابر آمار ۷۶ درصد مشترکین را شامل می‌شود هیچ تغییری نکرد.

در کنار بحث کنترل مصرف، تخصیص عادلانه یارانه پنهان انرژی را نیز می‌توان از دیگر اهداف تعرفه گذاری پلکانی دانست. بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۹ که مهر ماه دیوان محسبات ارائه کرد، حدود ۱,۶۰۳ هزار میلیارد تومان تحت عنوان یارانه‌های پنهان در چند بخش به کالاهای اساسی، پنج فرآورده نفتی و سوخت هوایی، گاز طبیعی، برق و آب پرداخت شده است. شیوه تخصیص این میزان، که بیش از دو برابر بودجه دولتی است، تاکنون به این شیوه بوده که هرکس به قدر توانایی مالی و امکانات خود از آن بهره می‌برده است.

به طور مثال در قبض نجومی زیر یک مشترک پرمصرف میزان ۳۲ هزار متر مکعب و ۳۵ هزار مترمکعب در دو ماه دی و اسفند سال گذشته مصرف داشته و رقم قبضی که پرداخت کرده ۱۵ و ۲۰ میلیون تومان بوده است. در واقع این قبض با تعرفه ۴۸۰ تومان که برای گروه دوازدهم مصرفی بوده است و از سال ۹۴ تا آذر امسال تغییری نکرده است، حساب شده است.

این میزان مصرف با محاسبه قیمت واقعی گاز، یعنی قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها که معادل ۱۲ سنت (۳۵۰۰ تومان) است، حدود ۱۱۴ میلیون تومان برای دی ماه و ۱۲۵ میلیون تومان می‌شود. یعنی این مشترک در ماه‌های دی و اسفند در مجموع حدود ۲۰۰ میلیون تومان یارانه پنهان دریافت کرده است. لازم به ذکر است این محاسبه با نرخ تحویلی به پتروشیمی‌ها حساب شده و نرخ صادراتی گاز که حدود ۲۰ سنت است حساب نشده است.

اگر قبض این مشترک پرمصرف با شیوه جدید تعرفه گذاری جدید وزارت نفت، یعنی با نرخ حدود ۲۰۰۰ تومان، حساب می‌شد در دو ماه باید مجموعاً ۱۳۴ میلیون تومان پرداخت می‌کرد که بیش از دو سوم یارانه پنهان وی را پوشش می‌داد.

سیدجلال نور موسوی، مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز در اینباره می‌گوید: «به طور میانگین مصرف گاز یک خانه ۱۰۰ متری در تهران اگر دمای رفاه را روی ۱۸-۲۱ درجه تنظیم کند روزانه ۲۲ متر مکعب است و در مجموع در ماه حدود ۶۰۰ مترمکعب مصرف گاز خواهد داشت. قبض گاز این خانه ۴۸ هزار تومان در ماه خواهد شد. این مبلغ برای یک واحد ۱۰۰ متری با سه دیوار در فضای آزاد است».

طبق آمار وزارت نفت ۴ درصد از مشترکین که مصارف بسیار بالا و غیرمتعارفی دارند، ۱۲ درصد از کل مصرف گاز خانگی و تجاری را مصرف می‌کنند. کارشناسان معتقدند تعرفه گذاری پلکانی گاز، برق و آب به صورت دائمی و تفکیک کردن مشترکین از طریق کنتورهای هوشمند یک سرمایه‌گذاری بلند مدت برای وزارت نفت برای کنترل و عادلانه کردن مصرف است.