کد خبر 1326100
تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۴۰۰ - ۰۰:۴۱
سعدالله زارعی

یکی از امتیازات بزرگ ایران این است که منافع منطقه‌ای را با منافع داخلی ایران همساز کرد و با ایجاد اتصالات پی‌درپی این دو، کشور را با وجود فشارهای شدید اقتصادی دشمن به مرحله نسبتاً باثبات رساند.

به گزارش مشرق، سعدالله زارعی  طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت: این جمله معروف را بارها شنیده‌ایم، «سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است» در این عبارت نوعی «دوگانگی محتمل» هم به چشم می‌خورد. یعنی امکان دارد سیاست داخلی و سیاست خارجی یک کشور دو جهت متمایز داشته باشند در حالی که در عالم واقع هرگز این‌گونه نیست. سیاست خارجی و سیاست داخلی دو مقوله نیستند. یک مقوله هستند و در واژه «منافع ملی» قابل شناسایی می‌باشند. اما در مورد منافع ملی گاهی سوءتفاهم وجود دارد بعضی منافع ملی را یک‌سویه تعریف می‌کنند و در واقع منافع ملی را در یکی از دو محیط ملی یا فراملی محدود می‌نمایند. در حالی که منافع ملی وقتی محدود به یکی از دو محیط شود در واقع محدود به منافع داخلی یا منافع خارجی شده و منافع ملی آسیب دیده است. پس منافع ملی در ذات خود قابل تقسیم به داخلی و خارجی نیست. در سطح بین‌الملل هم تقریباً هیچ کشوری نیست که بر یکی از دو پایه داخلی و خارجی منافع ملی خود را تنظیم کرده باشد. 

هدف ما از این بحث چیست؟ بعضی از جریانات سیاسی در ایران با استفاده از «ادبیات غلط» تحرکات کشور در محیط منطقه‌ای و محیط بین‌المللی را در نقطه مقابل منافع داخلی یا منافع ملی معرفی می‌نمایند. عبارت معروف یکی از دیپلمات‌های سابق کشور در تقابل‌نمایی میدان و دیپلماسی در این راستا صورت گرفت. در حالی که میدان (منافع خارجی) از دیپلماسی (منافع داخلی) قابل تفکیک نیست و آنکه به یکی تعلق خاطر دارد، در عمل نمی‌تواند نسبت به دیگری بی‌توجه باشد. هدف این جریانات از تقابل‌نمایی منافع داخلی و منافع خارجی جز این نیست که منافع ملی را در دایره‌ای تنگ قرار داده و در واقع با هدف‌گذاری دشمن یعنی مطلوب‌نمایی رها کردن محیط منطقه‌ای، همراهی نشان می‌دهند. چه کسی است که نداند اقتصاد یک کشور را نمی‌توان در محیط داخلی محدود کرد؛ چرا که «تجارت» ستون فقرات اقتصاد است و بدون آن چرخه اقتصاد در یک کشور شکل نمی‌گیرد. نگاهی به حساسیت‌های کلان کشورها در عرصه «حکمرانی اقتصادی» به خوبی ‌اهمیت تجارت در اقتصاد را گوشزد می‌کند. اجازه بدهید با توجه به رقابت شدید کشورها و ائتلاف‌سازی‌ها در شکل‌دهی به کریدورها و راه‌های تزانزیت کالا از واژه «جنگ کریدورها» استفاده نمائیم. 

امروز رقابت شدیدی در محیط منطقه‌ای ایران میان کشورهای شمالی و شرقی جمهوری اسلامی بر سر کریدورهایی که کشورهای محصور در خشکی این منطقه را به آب‌های آزاد متصل می‌نماید، وجود دارد و هر روز شاهد یارگیری‌هایی هستیم. یارگیری‌هایی که منافع کشورهایی را به شدت تحت تأثیر قرار داده و تضعیف می‌نماید. مثلاً اینکه کشورهایی مثل قزاقستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان از چه طریقی به اقیانوس هند متصل شوند، رقابت‌های شدیدی وجود دارد که بعضی از این روندها منافع ملی کشوری مثل جمهوری‌ اسلامی ایران؛ پاکستان و یا روسیه را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین اگر یک کشور می‌خواهد از آثار سوء بعضی طیف‌بندی‌ها و تصمیمات چندجانبه همسایگان خود در امان باشد، چاره‌ای ندارد جز اینکه در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی دنبال روابط باثبات و بادوام و رو به پیش باشد. در اینجا پای کشورهای مؤثرتر، جبهه‌سازتر و قدرتمندتر منطقه‌ای به میان می‌آید که خود این یک وضعیت دوسویه را شکل می‌دهد. روابط مؤثر با قدرت‌های منطقه‌ای از یک‌سو شکل دهنده به روابط باثبات با خود این کشورهاست و از سوی دیگر این روابط، سبب در پی آوردن رابطه با کشورهایی که در مرتبه ضعیف‌تر قرار دارند، می‌شود. 

به همین جهت به موازات اینکه روابط خارجی ایران در طول چند دهه گذشته به شدت زیر فشار دشمنان ایران قرار داشته است، روابط ایران و روسیه، ایران و ترکیه، ایران و چین و ایران و هند به طور مضاعف زیر فشار شدید قرار داشته است. در همین روزها شاهد بودیم که چه دست‌هایی در داخل و خارج کشور برای متوقف کردن روابط ایران با هر یک از کشورهایی که نام بردیم به هم رسیدند و با هر بهانه و خبری این روابط زیر سؤال قرار گرفت و ارزش این روابط انکار گردید! کافی بود اتفاقی در مرزهای شمال غربی ایران روی دهد تا دست‌های تخریب‌گر برای برهم زدن روابط ایران و ترکیه فعال شود. حال آنکه حکمت و مصلحت ایران اقتضا می‌کرد ضمن تلاش برای مهار حوادث منطقه قفقاز جنوبی از روابط ایران و ترکیه محافظت شود و جالب این است کسانی که ثابت کرده‌اند حساسیتی نسبت به رژیم صهیونیستی ندارند و شعار نه غزه و نه لبنان‌شان هنوز در خاطره‌ها باقی مانده است، روابط دیرینه بعضی از کشورهای شمال غربی ایران با رژیم صهیونیستی را به صورت پدیده‌ای جدید و نشان‌دهنده شکست ایران در روابط با این کشورها نشان داده و در واقع تنش میان ایران و این کشورها را مهندسی می‌کردند.

روابط ایران و روسیه هم به همین قرار است. بعضی‌ها که یکسره در کار انکار سیاست‌های ضدایرانی کشورهایی نظیر آمریکا، انگلیس و فرانسه بودند به یاد ملت‌ ایران می‌آوردند که روسیه در زمان «فتحعلی شاه قاجار» قسمت‌هایی از ایران را جدا کرده و نیز همین‌ها که گویا هیچ حساسیت دینی و ایدئولوژیک نداشتند، به یاد مردم می‌آورند که «نه شرقی، نه غربی» یک سیاست اصولی جمهوری اسلامی است و عجیب‌تر اینکه کسانی که اقدامات همین روزهای آمریکا و عوامل آن در به شهادت رساندن سردار شهید سلیمانی و دانشمند شهید محسن فخری‌زاده را به روی خود نیاورده‌اند، یادآوری می‌کنند که چینی‌ها -مغول‌ها- در چه دوره تاریخی به ایران حمله کرده‌ و امپراتوری خود را بر روی اجساد نیاکان ما بنا نموده‌اند! اما آیا واقعاً کسانی در داخل که این روزها ستون‌های بعضی از روزنامه‌ها و صفحات ده‌ها سایت و شبکه اجتماعی را آکنده از ابراز نگرانی نسبت به روابط ایران و روسیه یا ایران و چین یا ایران و ترکیه کرده‌اند، دچار یک «سوءتفاهم» هستند؟ اگر این‌گونه تصور کنیم خود را به خواب زده‌ایم چرا که بعضی از اینها سالیان متمادی در وزارت خارجه ایران یا بعضی دیگر از دستگاه‌های کشور سمت‌های حساس و طولانی‌مدت دیپلماتیک داشته‌اند و نیز هواداران چنین سخنانی جوانان نیستند بلکه پیرمردان و میان‌سالانی هستند که ده‌ها سال است در ایران مشق سیاست کرده‌اند. با این وصف خطاست اگر «خط به هم زدن روابط منطقه‌ای و بین‌المللی ایران» را خطا بدانیم. وقتی ما می‌بینیم در آستانه و یا در حین یک رخداد مهم دیپلماتیک ایران، فشار داخلی‌ها و همزمان با آن فشار قدرت‌های مخالف منافع ملی ایران به راه می‌افتد و فریاد واایران سر داده می‌شود، این نمی‌تواند یک اتفاق ساده باشد. 

بله سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است، آنکه سیاست خارجی تأمین‌کننده منافع ملی را زیر سؤال می‌برد فقط سیاست خارجی را زیر سؤال نبرده است، منافع ملی را به تمامه زیر سؤال برده است. کمااینکه در حین جنگ، وقتی جریانی روایی دفاع را زیر سؤال می‌برد در واقع امنیت ملی را زیر سؤال برده است. همان‌طوری که منافع ملی را نمی‌توان به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم کرد و منکر درهم تنیدگی این دو شد، منافع ملی را هم نمی‌توان در یکی از وجوه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و یا امنیتی محدود کرد و یکی را در مقابل دیگری قرار داد. حتماً شما هم این سؤال را زیاد شنیده‌اید که «کدام از دو مقوله امنیت و اقتصاد اولویت دارند؟» دسته‌بندی کردن منافع ملی به امنیت و اقتصاد و جدانمایی این دو همان‌قدر خطاست که دسته‌بندی منافع ملی به داخلی و خارجی و تقابل‌نمایی این دو. 

یکی از امتیازات بزرگ جمهوری اسلامی این است که منافع منطقه‌ای را با منافع داخلی ایران همساز کرد و با ایجاد اتصالات پی‌درپی این دو، کشور را با وجود فشارهای شدید اقتصادی دشمن به مرحله نسبتاً باثبات رساند. همین روزها بعضی مراکز علمی بین‌المللی تصریح کردند که تولید داخلی ایران در مرتبه ۱۸ دنیاست و بعضی هم آن را در ردیف بیست و چهارم دنیا ارزیابی کردند و نوشتند ایران از بسیاری از کشورهای نامی دنیا جلوتر است. این محصول رشته‌های روابط ایران و محیط منطقه‌ای و بین‌المللی است که باید از چشمان حسود دشمنان خارجی و بددلان داخلی محافظت شود.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 10
  • در انتظار بررسی: 0
  • غیر قابل انتشار: 3
  • IR ۰۷:۲۷ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    4 1
    با سلام زاویه دید و نگاه آقای زارعی در خصوص سیاست خارجی و منافع ملی کاملا موجه و علمی درست و منطقی است. این نگاه محصول یک دوره از تجارب عملی در ابعاد سیاست خارجی و منافع ملی است . برای نمونه می توان به نقش ج‌اا در حمایت از آرمان فلسطین و همچنین حمایت از دنیای اسلام و کشورهای اسلامی نام برد. در برخی از دولت ها ی ما شاهد تقسیم بندی منافع ملی به داخلی و خارجی بودیم و عملا سیاست های منطقه ای را به زعم آنان به نفع منافع ملی در سطح سیاست ورزی بین المللی کنار می گذاشتند. لیکن امروز و در دولت سیزدهم با پذیرش اصول اساسی سیاست ورزی نگاه به منافع ملی و سیاست خارجی تغییر پیدا کرده است و بقول نگارنده منافع ملی و سیاست خارجی با سیاست داخلی همسو شده است و این یک دستاورد تجربی و تاریخی برای کشور است که حامل امنیت و سایر ابعاد تحول در دو سوی معادله است . محور مقاومت ثمره این تفکر اصولی است. بنیانگذار این محله فکری امام خمینی ره و همچنین واضع این نظریه امام خامنه ای و کارگردان عملی آن سردار شهید سلیمانی است‌. لطفاً اجازه ندهیم این محکمات مجددا با تغییر دولت ها و یا وزراء با متشابهات دستخوش حوادث شوند و بقول نگارنده این دستاورد بایستی از چشم حسودان مصون نگه داشته شود . عزیزان بایستی ظهور احمقانی نظیر زنگنه و یا آخوندی و ... را دور از نظر نداشته باشیم. این سفره ها اصول بدیهی وظایف خود را نکول و کشور را دچار بحران کردند. پس بایستی از تجارب ملی صیانت کنیم. با علی
  • IR ۰۷:۵۵ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    6 1
    کاش این بحث را ظریف می فهمید که تصور می کرد نماینده غرب در ایران است از خوش خدمتی و خوش رقصی برای غرب و تحقیرملت ایران از هزچه فرومایگی بود کوتاهی نکرد.
  • IR ۱۲:۳۳ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    0 0
    كدخدا تازمانى كه درمقام كدخدايى دهكده جهانى است مشخص ميكند راههاى ارتباطى حمل كلا دركجا ها بايد ايجاد شود وجه كشورهايى بايد دران دخيل وچه ميزان درامد بايد سهم هركشورشود اين تصميم از بالا به پايين جهت اجرا ابلاغ ميشود كد خدا ميخواهد كشورهاى اسياى ميانه به درياى عمان متصل شوند اين اتصال عملى ميشود واصلاح طلبان اجبارا مخالفت نخواهند كرد ولى جاده ابريشم فعلا اجرايى نميشود واصلاح طلبان هم مخالف باقى مى مانند
  • IR ۱۲:۴۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    1 0
    درود
  • mojtaba SE ۱۲:۵۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    0 0
    صد افرین.
  • عمو IR ۱۴:۰۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    7 0
    این جنگ کریدورها فقط در زمینه سیاستهای خارجی انجام شد? جنگهای پشت درهای بسته کی اخبار منتشر می شود?
  • IR ۲۲:۵۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۳
    0 0
    جناب زارعی ما در روابط با کشورهایی که نام بردید رو راست بوده ایم ،اما واقعا آنها نیز اینگونه رفتار کرده اند،لطفا منافقان را تطهیر نکنید.
  • مجتبی IR ۰۱:۳۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۴
    0 0
    سلام علیکم از بحث بسیار دقیق و کارشناسانه آقای زارعی ممنون. با توجه به مطالب عنوان شده ایران باید به سرعت و به هر طریق ممکن حتی با از دست دادن بخشی از سودهای موقتی نسبت به ایجاد مسیرهای مواصلاتی اقدام نماید. به نظر اینجانب حتی باید در صورتی که واگذاری پروژه ها با پیمانکار ایرانی احتمال تاخیر در انجام را به دنبال داشته باشد هرچه سریعتر پروژه های مربوط به احداث جاده و راه آهن به کشورهایی مانند چین سپرده شود (می توان منافع مالی چند سال نخست را در قبال ایجاد زیر ساخت به پیمانکار خارجی واگذار کرد) مساله ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که تعلل در راه اندازی راه های مواصلاتی قوی، منجر به ایجاد کریدورهای دیگر خواهد شد. در صورتی که یکی از کریدورها ایجاد و مورد بهره برداری قرار گیرد استفاده از کریدور دیگر سخت شده و ممکن است مورد اقبال قرار نگیرد. از طرفی در صورت افزایش اهمیت ایران در ترانزیت کالا، تاثیر تحریم ها کاهش خواهد یافت.
  • IR ۰۱:۵۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۴
    0 0
    کریدور (انگلیسی) = راه گذر
  • IR ۰۱:۵۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۴
    0 0
    کریدور(انگیسی) = راه گذر

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس