آشنایی با باغ نارنجستان قوام

در خیابان لطفعلی خان زند شیراز گزینه های زیادی برای گشت و گذار و خلق لحظات متفاوت وجود دارد و نارنجستان قوام یکی از آنهاست؛ باغی که می توانید با قدم زدن در آن به سده های پیش بروید و از فضای روح افزای آن لذت ببرید. این باغ که یادگاری از دوران قاجار است در بین عامه مردم با عنوان باغ قوام شناخته می شود و به واسطه نام بنای درون آن به نارنجستان قوام نیز معروف شده است. باغ قوام در محدوده ای واقع شده که نقطه انتهایی و شرقی بخش قدیمی شهر محسوب می شود. در گذشته دروازه دولت، دروازه منذر و محله درب شیخ از مکان های مهم شیراز نیز دراین محل قرار داشتند و همین مساله بر اهمیت این اثر می افزاید. دراین مقاله از آس چارترسعی داریم تا هنرمعماری و زیبایی های این باغ برایتان توصیف کنیم. شما می توانید بلیط تهران شیراز از سایت آس چارترتهیه نمایید. درنارنجستان قوام رد پای هفت هنر ایرانی دیده می شود و گچ بری، نقاشی سنتی، آینه کاری، آجرکاری، حجاری، معرق کاری و منبت کاری در جای جای آن به زیبایی هر چه تمام تر جلوه گر شده اند.

تاریخچه باغ نارنجستان قوام

آن گونه که ازاسناد تاریخی برمی آید، درزمان حکومت زندیه، حاج ابراهیم خان کلانتراعتماد الدوله شیرازی، از بزرگان شیراز در آن دوره، به لطفعلی خان زند خیانت کرد. این کار باعث شد آغا محمدخان قاجار به سادگی بر جنوب ایران مسلط شود و با برانداختن حکومت زندها، حوزه نفوذ و سلطنت خود را گسترده تر کند. درسفرفتحعلی شاه به شیراز، علی اکبر با او دیدار می کند و ماجرای براندازی حکومت زندها و قتل عام کردن خانواده اش را به او یادآور می شود. شاه که از کردار خود تا حدودی پشیمان بود به او لقب قوام الملک را داد و به این ترتیب وی با نام کامل ” علی اکبر خان قوام الملک اول” والی شیراز شد. پس از مرگ او، پسرش، علی محمد خان قوام الملک دوم، ساخت بنایی به نام خانه قوام الملک را درشهرآغاز کرد؛ اما عمرش به پایان ساخت آن کفاف نداد و پسر او، محمد رضا خان قوام الملک سوم، در حدود سال ۱۲۶۱ خورشیدی ادامه راه را رفت. در آن روزها ساختمان نارنجستان در حدود ۹۴۰ متر مربع شامل دو قسمت شمالی و جنوبی بود و در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر قرارداشت. در حدود ۲۵۶۰ متر محوطه سازی برای این باغ صورت گرفت. در دوره قاجاریه باغ قوام و عمارت آن “بیرونی” خوانده می شد و انجام امور تجاری و برگزاری تشریفات و جشن ها و استراحت و پذیرایی از میهمانان در آن صورت می گرفت. شما می توانید با تهیه بلیط هواپیما ارزان مشهد شیراز ازسایت آس چارترازتخفیفات ویژه ای برخوردارشوید.

معماری بخش‌های مختلف باغ نارنجستان قوام

با ورود به باغ نارنجستان قوام شیراز هفت هنر و صنعت محسورکننده ایرانی به چشم می ‌خورد. گچ بری، نقاشی سنتی، آینه کاری، آجرکاری، حجاری، معرق کاری و منبت کاری در تزیین گوشه گوشه این باغ بکاررفته و روح را جلا می ‌دهد. سقف‌ها و دیوارهایی که با ظرافت آینه‌کاری شده‌، تالارهایی که بر دیوارهایشان نقاشی‌هایی مجذوب‌کننده نقش بسته، درها و سقف‌هایی از جنس چوب گردو که روی آن‌ها معرق‌کاری صورت گرفته و ستون‌ها و سنگ‌هایی که بر آن‌ها حجاری‌های دقیقی شکل گرفته و ... همه و همه نشان ازهنرناب ایرانی دارد که حس احترام را دربیننده برمی ‌انگیزد. در طراحی باغ نارنجستان قوام از اصل تقارن استفاده شده است و ایوان یا تالار آینه باغ در وسط قرار گرفته‌اند واتاق‌ها به صورت موزون و هماهنگ در راست و چپ آن فضا قرار گرفته است. ساختمان‌های باغ نارنجستان قوام در سه ضلع شمالی، جنوبی و شرقی مجموعه واقع شده‌اند. طرح بنای اصلی عمارت و ایوان دو ستونی آن اقتباسی از شیوه معماری رایج در دوره زندیه است. ایوان بزرگ عمارت که با دو ستون سنگی یکپارچه و سقف مسطح تزیین شده‌ است و کاشی ‌کاری‌های هنرمندانه بالای عمارت اصلی، با شکوه‌ترین بخش باغ را تشکیل می‌ دهند. عمارت اصلی درمجموع بیست اتاق دارد که همگی جز شرقی ترین آن به هم راه دارند. زیرزمین عمارت نیز به عنوان اسلحه‌خانه مورد استفاده قرارمی گرفته است. این اثر در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ با شماره ۱۰۷۳ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت و میراثی مهم از تاریخ این سرزمین به شمار آمد.

آشنایی با باغ نارنجستان قوام

نمای بیرونی عمارت نارنجستان قوام شیراز

ساختمان‌های باغ: ساختمان‌های دیگر باغ که در اضلاع شرقی و جنوبی قرار گرفته اند شامل حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب‌خانه قوام (خانه عراقی‌ها)، اندرونی قوام (منزل زینت‌الملوک)، دیوان خانه قوام (نارنجستان) و حمام اختصاصی قوام هستند. قابل توجه است که اصطبل و زنجیرخانه و بازارچه ‌ای که در زمان قاجار در این باغ وجود داشت به دلیل احداث خیابان لطفعلی خان زند از بین رفت. در ساختمان‌های بخش جنوبی و شرقی باغ نیز منبت‌کاری، کاشی‌کاری و گچ‌ بری‌های بی‌همتایی وجود دارد. سقف ایوان قسمت شرقی، تنها سقفی است که هنرمشترک آینه کاری روی چوب و نقاشی روی چوب را داراست؛ اما این بخش در زمان انقلاب دچار آتش‌سوزی شده و غیرقابل تعمیر است.

زیرزمین‌های باغ نارنجستان قوام در شیراز: زیرزمین‌های باغ نارنجستان قوام شیراز بخش مهمی از آن عمارت را تشکیل می ‌داده است زیرا که در گذشته خانه‌های اشراف از طریق زیرزمین بهم راه داشته است. در ضلع‌ غربی و زیر اتاق آینه‌کاری زیرزمینی به عنوان شاهنشین در تابستان‌ها استفاده می ‌شده است. همچنین دربخش شمالی وجنوبی نیز به طور قرینه زیرزمین‌هایی وجود دارد که قبل از انقلاب مرمت شده‌اند.

خانه عرقی‌ها: خانه عرقی‌ها که به دلیل آن‌ که محلی برای عرق‌گیری بوده به این نام معروف شده است، مکتب‌خانه و مطبخ‌خانه قوام بوده است. در ورودی این بنا رو به شمال قرار دارد و بیرون نارنجستان قوام می‌ باشد.

حمام چگینه: حمام گچینه یکی از حمام‌های تاریخی شیراز به‌حساب می‌ آید که با تونلی به باغ نارنجستان قوام راه پیدا می‌ کند. اخیرا بخشی دیگرازحمام، که ظاهراً حمام خصوصی قوام بوده است و به این حمام متصل می باشد، کشف گردیده است.

موزه نارنجستان قوام شیراز

ابتدا دکتر آبراهام پوپ با درمعرض نمایش گذاشتن اشیا وعتیقه‌های بدست آمده ازسفرش به ایران، ایده ساخت یک موزه را در باغ نارنجستان شروع کرد. اخیرا تعمیرات انجام گرفته در زیرزمین ضلع شمالی مجموعه، باعث تبدیل این محل به موزه‌ای برای نگهداری اشیای فرهنگی اهدایی پروفسور پوپ، ایران ‌شناس آمریکایی، و دیگر آثار فرنگی شامل ظروف، سکه‌ها، تابلوها، کاشی‌ کاری‌ها شده است. این آثار متعلق به دوره‌های گذشته بوده و حتی بخشی ازآثارباستانی حفاری شده مربوط به سه هزارسال قبل نیز در میان آنها دیده می‌ شود. جالب است بدانید موزه نارنجستان قوام شیرازبا کسب بالاترین امتیازها درهمه بخش‌ها در سال ۹۵ به عنوان بهترین موزه کشورشناخته شد. آس چارتربهترین مرجع ارائه دهنده بلیط چارتر درمشهد می باشد.

آشنایی با باغ نارنجستان قوام