به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، توپخانه به عنوان یکی از ادوات رزمی مهم، از دهه ها پیش تاکنون در میدان رزم حضوری جدی داشته و در اکثر دوران ها به عنوان یک سلاح کم دقت شناخته می شد که یا در نقش یک محصول مخرب برای نابودی اهدافی با اندازه بسیار بزرگ به کار رفته، یا در تعداد بالا و حجم شلیک سنگین استفاده می گردید تا بر نقطه یا نقاط خاص مورد نظر اثر گذار باشد. اما در سالهای اخیر و همگام با صنایع نظامی و نیروهای مسلح مهم دنیا، در داخل کشورمان نیز متخصصان این حوزه، اقدامات موثر و مهمی را در حوزه نقطه زنی و هشومندسازی توپخانه انجام داده اند.

در ایام پیش از پایان سال گذشته، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از ۱۰ دستاورد دفاعی مربوط به حوزه رزم زمینی رونمایی کرد. عمده این دستاوردها در حقیقت نمونه های ارتقاء یافته از سامانه هایی هستند که پیش از این در کشور دیده شده بودند و در مواردی هم دستاوردهایی کاملا جدید مشاهده شده است.

بیشتر بخوانید:

بازگشت داغ «RPG-۷» ایرانی پس از ۳ دهه/ راکت‌های قدیمی تبدیل به ترموباریک شدند +عکس

بالگردهای کبرا سپاه به «هلفایر ایرانی» مجهز شدند/ نیروهای مسلح با موشک «قاصم» به لبه فناوری ضدزره جهان رسید +عکس

پهپادهای ایرانی مجهز به موشک‌های «تاپ اتک» شدند/ ایران هشتمین کشور دنیا در تولید سامانه ضدزره ویژه +عکس

راکت‌ مشهور ایرانی در دوران دفاع مقدس با «نقطه‌زنی» بازگشت/ برد «فجر ۵»؛ کابوس بزرگ اسرائیل و آمریکا دو برابر شد +عکس

مهمات توپخانه ای هدایت شونده ۱۵۵ م.م بصیر برد بلند (کراسنوپل) ، مهمات ۱۳۰ م.م برد بلند ، خمپاره هدایت لیزری ۱۲۰ م.م با نام میعاد ،  نسل جدید موشک ضد زره دهلاویه ، راکت‌های سری آرش با افزایش دقت ، موشک آذرخش ، موشک الماس ، راکت فجر ۵ هدایت شونده ، راکت فلق ۲ و خودروی تاکتیکی ارس-۳ موارد رونمایی شده در مراسم امروز بودند. در ادامه نگاهی به برخی از این دستاوردها خواهیم داشت.

گلوله های توپخانه در مسیر افزایش برد

به صورت خاص، توجه ویژه ای به بحث واحد های توپخانه ای گلوله زنی و راکتی در این رونمایی شده است. مهمات بصیر به عنوان نمونه ایرانی گلوله هدایت لیزری نزدیک به یک دهه است که در کشور ما وارد خدمت شده و از هدایت لیزری برای یافتن هدف بهره برده و دقت بسیار بالایی در هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک دارد. در گلوله بصیر مدل اولیه برد اعلام شده در حدود ۲۰ کیلومتر است  و البته برای مدل جدید تر عدد دقیقی اعلام نشده است.

گلوله توپخانه بصیر با برد افزوده شده - عبارت LR نوشته شده روی گلوله احتمالا مخفف واژه Long Range به معنی برد بلند است

برای افزایش برد گلوله های توپخانه ای معمولا بحث استفاده از پیشران های راکتی مطرح می شود و بسته به نوع سیستم پیشران و وزن گلوله مورد نظر می تواند در فاصله های مختلفی برد گلوله را افزایش بدهد. همانطور که در ابتدا گفته شد برد خاصی برای این گلوله جدید اعلام نشده ولی با نگاهی به نمونه های خارجی از همین کلاس می توان اعدادی بین ۲۵ تا ۳۵ کیلومتر را به صورت تخمینی برای این مهمات اعلام کرد.

مسئله مهمات با برد افزوده فقط به گلوله بصیر محدود نبوده و گلوله های توپ ۱۳۰ میلی متری با برد افزوده هم بخش دیگری از رونمایی وزارت دفاع بود. توپ های ۱۳۰ میلی متری از سالها پیش هم در نیروی زمینی ارتش و هم سپاه پاسداران حضور داشته و جزو ادوات پر تعداد توپخانه ای کشور به حساب می آید. گلوله های ۱۳۰ میلی متری به صورت استاندارد بردی در حدود ۲۷ کیلومتر دارند.

مهمات ۱۳۰ میلی متری با برد افزوده در مراسم رونمایی وزارت دفاع

مهمات ۱۳۰ میلی متری با برد افزوده ساخت چین در خدمت ارتش سوریه

باز هم به دلیل نبود رقم دقیق در رونمایی وزارت دفاع باید به سراغ نمونه های مشابه خارجی برویم. در یک نمونه ارائه شده توسط کشور چین برای این مهمات با پیشران راکتی، برد سلاح مذکور به ۴۴ کیلومتر رسیده که افزایش قابل توجهی را نشان می دهد. این نمونه از مهمات در اختیار ارتش سوریه نیز مشاهده شده است.

دو راکت هدایت شونده برای افزایش دقت آتش

راکت های ۱۲۲ میلی متری آرش با سیستم هدایت اینرسیایی، مدتی قبل در جریان بازدید مسئولین از یک نمایشگاه دفاعی دیده شده بودند ولی این اولین بار است که این سیستم تسلیحاتی به صورت رسمی رونمایی می شود. راکت های سری آرش در حقیقت سلاح اصلی سامانه راکت انداز گراد با کالیبر ۱۲۲ میلی متری هستند. این سامانه در دوره جنگ تحمیل در حجم بسیار بالایی هم توسط ما و هم رژیم بعث مورد استفاده قرار گرفته و هنوز هم مدل های ارتقاء یافته آن جزو تسلیحات خوب در بخش توپخانه راکتی به حساب می آید.

راکت آرش - به بالک های اضافه شده بر روی بدنه دقت کنید

اطلاعات رسمی در خصوص آرش وجود ندارد ولی با توجه به ظاهر و بالک های اضافه شده، می توان این گونه برآورد کرد که یک بسته هدایت اینرسیایی برای این پرتابه ها تعریف شده که باعث افزایش دقت آنها در میدان نبرد می شود. ترکیب پرتابگرهای گراد با این راکت های هدایت شونده بعلاوه سیستم های کنترل آتش دیجیتال و بهره بردن از پرنده های بدون سرنشین می تواند دقت و قدرت تخریب فوق العاده بالایی را در اختیار واحدهای نیروی زمینی سپاه و ارتش قرار بدهد.

راکت های فجر ۵ هدایت شونده با کالیبر ۳۳۳ میلی متر نیز از جمله دیگر چهره های آشنا در این رونمایی بودند. راکت فجر از جمله قدیمی ترین سامانه های تولید ایران است که در طول چند دهه اخیر همواره تحت ارتقاء و به روز رسانی قرار گرفته و مدل هدایت شونده آن نیز چندی است که در مراسم های مختلف دفاعی رویت شده، سیستم های اپتیکی و اینرسیایی برای سری فجر ۵ توسعه پیدا کرده و دقت خوبی را برای انها به ارمغان آورده است.

دو راکت از سری فجر به رنگ سفید در انتهای سالن مشخص است - موشک ضد زره الماس و حامل آن در وسط تصویر و با دایره قرمز مشخص شده است

راکت فجر ۵ هدایت شونده بردی بیش از ۶۰ کیلومتر در مدل استاندارد داشته و وزن سر جنگی آن در حدود ۱۱۲ کیلوگرم است. این راکت می تواند با ترکش های خود شعاعی در حدود ۵۰۰ متر را پوشش دهد. در خصوص برد مدل های جدید فجر ۵ البته برآورد ها و ارقام متفاوتی مطرح شده و برخی از اطلاعات این امکان را مطرح می کند که ممکن است در برخی از مدل ها این عدد به ۱۵۰ تا ۱۹۰ کیلومتر هم رسیده باشد.

 گزینه های جدید برای فرماندهان پیاده نظام

در حوزه پشتیبانی آتش و به صورت استاندارد وظیفه حمایت از یگان های پیاده در خط مقدم، عمدتا بر عهده واحدهای توپخانه گلوله زنی یا راکتی است. ولی برای شرایط خاص و به منظور داشتن حداقلی از توان منحنی زنی، سیستم های خمپاره انداز یا برخی راکت اندازهای سبک توسعه پیدا کرده و معمولا در سازمان رزم در اختیار فرماندهان پیاده در خط مقدم قرار می گیرند.

در مراسم رونمایی، برای اولین به صورت رسمی شاهد رونمایی از یک نوع مهمات خمپاره ۱۲۰ میلی متری به نام میعاد بودیم که این مهمات جدید از سیستم هدایت لیزری بهره می برد. اطلاعات خاصی در خصوص این سیستم جدید به غیر از کالیبر و سیستم هدایتی آن منتشر نشده ولی میعاد ایرانی دارای شباهت هایی به مهمات روسی سری KM-۸ Gran دارد. این احتمال وجود دارد که به مانند سری کراسنوپول، نوعی الگوبرداری بین دو کشور در این طرح صورت گرفته باشد. مهمات روسی این کلاس دارای برد نهایی ۹ کیلومتر بوده و توان حمله از بالا به اهداف ثابت و متحرک را دارد.

گلوله خمپاره ۱۲۰ میلی متری میعاد

گلوله خمپاره KM-۸ Gran ساخت روسیه

اما سلاح جالب دیگر در این رونمایی، راکت سنگین فلق ۲ بود که البته با ظاهری متفاوت در این رونمایی حاضر شده بود. راکت فلق ۲ برای علاقمندان حوزه نظامی در ایران یک اسم آشناست. این پرتابه کوتاه برد با کالیبر ۳۳۳ میلی متر تنها ۱۰ کیلومتر برد داشته ولی سر جنگی ۱۳۷ کیلوگرمی و در عین حال اندازه کوچک و قابلیت حمل ساده آن روی خودروهای تاکتیکی سبک این راکت را به یک گزینه ایده آل برای درگیری ها در فواصل نزدیک کرده است.

راکت فلق ۲ - مدل اولیه

راکت فلق ۲ در مدل جدید - به تفاوت ها در بخش انتهایی و نوک راکت دقت کنید

در مدل جدیدی که در رونمایی مشاهده کردیم، حداقل دو تغییر قابل توجه دیده می شود. اول اینکه در بخش انتهایی خروجی های گاز به شکل قبلی حذف شده و شاهد نصب بالک هستیم و در بخش نوک راکت نیز شاهد تغییر طراحی هستیم. به صورت کلی می توان گفت که طراحان در پرتابه جدید به دنبال افزایش دقت و ثابت در مسیر پروازی فلق ۲ بودند. این راکت از قدرت تخریبی خوبی برخوردار است و با افزایش دقت میزان اثر بخشی و قدرت تخریب آن بسیار بیشتر خواهد بود.

ضد زره معروف ایرانی با سر جنگی ویژه

در جریان مراسم مذکور، همچنین شاهد نمایش موشک الماس و نسل جدیدی از موشک های مشهور به کورنت بودیم. موشک الماس را می توان به عنوان پیشرفته ترین سلاح ضد زره حال حاضر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد که از قابلیت "شلیک کن – فراموش کن" و حمله از بالا برخوردار بوده و هم مدل زمین و هم هوا پرتاب آن عملیاتی شده و برد ان نیز در حدود ۸ کیلومتر است.

اما شاید گزینه جالب تر در رونمایی امروز نسل جدید موشک ضد زره دهلاویه بود. این موشک ضد زره ایرانی که با الگو برداری از کورنت توسعه پیدا کرده، سالهاست که در کشور ما تولید و به نیروهای مسلح نیز تحویل شده است. مدل اولیه این موشک بردی در حدود ۵ کیلومتر دارد و از سیستم هدایت لیزری بهره می برد. اما به نظر می رسد که مدل جدیدتر این موشک نیز وارد خدمت شده است.

مراسم مربوط به نیروی زمینی سپاه در مدتی قبل - دو مدل موشک تحویلی به نیروی زمینی سپاه - نسل اولیه با فلش قرمز و موشک شبیه به ۹M۱۳۳M-۲ با فلش زرد

مراسم رونمایی جدید وزارت دفاع - موشک های دهلاویه شبیه به مدل ۹M۱۳۳M-۲ (مدل با برد ۸ کیلومتر) - به رنگ قرمز و زرد دقت کنید

موشک کورنت دارای مدلی با برد ۸ کیلومتر نیز هست که دارای تفاوت های ظاهری با مدل ۵ کیلومتری بوده و چندی پیش تصویری از مدل ۸ کیلومتری این موشک در ایران منتشر شد. حالا و در مراسم رونمایی وزارت دفاع، موشک ۸ کیلومتری با دو رنگ بدنه زرد و قرمز مشاهده شده است. رنگ قرمز برای موشک های ضد زره در ایران معمولا نشانه ای برای تسلیحات با سر جنگی ترموباریک است. این نوع سر جنگی برای نابود کردن سازه ها و از بین بردن نیروهای دشمن در فضاهای بسته کاربرد دارد. تجربه درگیری سالهای اخیر در منطقه غرب آسیا نشان داده که موشک های ضد زره در بحث هدف قرار دادن نیروهای پیاده دشمن ، خصوصا در درون سنگرها و یا ساختمان ها بسیار موثر خواهند بود.

مدلی که با رنگ زرد دیده می شود احتمالا مدل معمولی با سر جنگی ضد زره باشد. در هر دو مدل با توجه به برد بالا، یک فاصله امن برای کاربر و نیروهای به کارگیرنده ایجاد شده و از بسیاری از خطرات موجود برای تیم های ضد زره در میدان نبرد به دور خواهند بود. با این اوصاف، آنچه در این رونمایی شاهد بودیم باعث تقویت بیش از پیش واحدهای توپخانه ای و ضد زره نیروهای مسلح خواهد شد و با توجه به اینکه این یگان ها پیش از این نیز جزو بخش های مهم و با قابلیت بالا در کشور ما بودند با تجربیات به دست آمده از نبرد و مقابله با گروهک های تروریستی همچون داعش در غرب آسیا، حالا شاهد استفاده از این تجربیات برای بهبود هر چه بیشتر محصولات جدید صنایع دفاعی کشورمان هستیم.