به گزارش مشرق، شرکت های سازنده ی خودرو بر اساس نوع اتومبیل  یک آستانه ی تحمل را در خصوص دمای اسمی موتور تعبیه می کنند. زمانی که درجه ی حرارت آب در گردش موتور از میزان معین فراتر رود، سبب جوش آمدن آب و داغ شدن موتور می گردد. ما در این مقاله عوامل دخیل در افزایش دمای موتور و راه کار های اساسی در خصوص کاهش دمای موتور را شرح می دهیم. 

اهمیت دمای موتور خودرو

خودرو متشکل از قطعات پیچیده ای است که در مرکز آن موتور قرار دارد. در داخل موتور مایعاتی اعم از آب، ضد یخ و ضد جوش در گردش هستند که موظف به خنک سازی قطعات سازنده ی موتور می باشند. در فصول گرم سال، به موجب تداخل کارکرد قطعات پیشرانه احتمال می رود دمای آب موجود در موتور به نقطه ی جوش برسد.

دمای موتور خودرو بر کارکرد پارامتر های طراحی موتور و سایر قطعات تشکیل دهنده ی پیشرانه به طور مستقیم تأثیر گذار است. 

یکی از معضلات رانندگان اتومبیل ها در روزهای گرم تابستان، افزایش بیش از حد دمای موتور است. در طی این فرایند دمای حاصل از نور خورشید زمینه ی افزایش دمای داخلی موتور خودرو را به وجود می آورد که به اصطلاح عامیانه خودرو جوش می آورد. 

در واقع دمای استاندارد و قابل تحمل موتور نوعی خصیصه ی بسیار مهم به شمار می رود. در طی جوش آوردن موتور خودرو نشانگر آمپر آب روی خط قرمز قرار می گیرد و از کاپوت اتومبیل بخار و حرارت داغ خارج می گردد. 

افزایش دمای موتور سبب تغییر شکل قطعات اصلی پیشرانه، اختلال در عملکرد موتور، نشت روغن موتور، انسداد سیستم خنک کننده و گیرپاژ موتور می گردد. 

بدین جهت کاهش دمای موتور یکی از مؤلفه های مهم در خصوص رانندگی استاندارد به شمار می رود. در ادامه ی مبحث اطلاعاتی را در خصوص معضلات کاهش ناگهانی دمای موتور و راه کار های کاهش دمای موتور ارائه می دهیم. 

نقش دمای موتور در کارکرد قطعات پیشرانه

بلوک سیلندر و پیستون دو فلز متفاوت به همراه ضریب انبساط حرارتی متغیر هستند. اندازه ی این دو قطعه به گونه ای تعبیه می شود که در دمای اسمی موتور دارای آب بندی کافی و لقی مناسب است. 

دمای اسمی موتور حاکی از دمای کارخانه ای خودرو دارد که توسط سازندگان اتومبیل برای موتور مشخص شده است. 

زمانی که دمای موتور افزایش می یابد، لقی میزان اصطکاک موتور نیز شدت پیدا می کند. بدین ترتیب با افزایش لقی موتور به سایر قطعات پیشرانه اعم از روغن سوز آسیب وارد می گردد. 

علاوه بر این، در شرایطی که موتور در دمای اسمی قرار دارد، بنزین در بهترین شرایط در حال تبخیر است. تمام سوخت احتراق می یابد و میزان آلایندگی نیز در کمترین حالت ممکن قرار دارد.

این در حالی است که با کاهش ناگهانی دمای موتور، بنزین به طور مناسب تبخیر نمی شود و شعله ی شمع موتور نیز قبل از رسیدن به دیواره ی سیلندر خاموش می گردد. 

بنابراین با کاهش دمای موتور، میزان مصرف آلایندگی افزایش پیدا می کند. 

همچنین لازم به ذکر است در دمای اسمی موتور، روغن با غلظت استاندارد در سیستم روغن کاری در حال پمپاژ شدن است. اما به موجب کاهش دمای موتور، غلظت روغن نیز تشدید پیدا می کند. لذا فرایند روغن کاری مختل می گردد و موتور دچار آسیب دیدگی می شود. 

راهکارهای اساسی در راستای کاهش دمای موتور خودرو 

همان طور که بیان کردیم افزایش دمای موتور سبب تداخل آسیب به کارکرد موتور می گردد. بدین جهت همواره توصیه می شود در مواقعی که دمای موتور از حد استاندارد بالا تر رفته است، ابتدا خودرو را متوقف سازید و در راستای خاموش سازی آن اقدام نمایید. 

سعی کنید خودرو را در مکان های خنک و زیر سایه پارک کنید. 

سپس درب کاپوت را بالا بزنید تا هوای تازه داخل پیشرانه جریان پیدا کند. توجه داشته باشید که از دست زدن به اتصالات و درب رادیاتور پرهیز کنید. زیرا زمانی که آب موتور خودرو در نقطه ی جوش قرار دارد دستکاری قطعات سبب سوختگی می گردد. 

علاوه بر این، در راستای کاهش دمای موتور به هیچ عنوان آب را بر روی موتور نریزید. در واقع سرد و گرم شدن دیواره ی موتور خودرو موجب تداخل آسیب به قطعات سازنده ی موتور و ترک خوردگی آن می شود. 

توصیه می شود پنجره های موجود در کابین خودرو را باز کنید. سپس سوئیچ ماشین را باز نمایید و بخاری اتومبیل را در درجه ی آخر قرار دهید. 

در طی این فرایند بخاری خودرو، گرمای حاصل از موتور را به داخل کابین و فضای بیرون از خودرو هدایت می کند. با خروج هوای گرم از کابین اتومبیل در عرض ۱۵ الی ۳۰ دقیقه میزان درجه ی آب موتور خودرو کاهش پیدا می کند.

پس از کاهش دمای موتور خودرو، ابتدا درب رادیاتور را به آرامی باز نمایید سپس به میزان آب تبخیری، مقداری آب را داخل رادیاتور بریزید. در طول پر کردن رادیاتور به وسیله ی آب، عمل هوا گیری را نیز انجام دهید. 

از سری راهکار های اساسی در کاهش دمای موتور خودرو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خلاص کردن دنده و فشردن پدال گاز به موجب افزایش کارکرد سرعت پمپ آب و فن رادیاتور

• پرهیز از ترمز گیری ناگهانی

• پرهیز از ترمز گیری های بیهوده

• پرهیز از روشن کردن کولر خودرو 

• پوشش فرمان خودرو به وسیله ی پارچه

• بهره گیری از روکش داشبورد به موجب جذب حرارت خورشید از طریق داشبورد 

عوامل دخیل در افزایش و کاهش دمای موتور خودرو 

تعویض روغن موتور
بهره گیری طولانی مدت از روغن موتور سبب از بین رفتن خاصیت اولیه ی روغن می شود. در صورتی که خاصیت روغن از بین برود، میزان گرانروی آن نیز کاهش پیدا می کند. بدین ترتیب روغن در هنگام برخورد با قطعات داغ موتور قادر به انجام وظایف نمی باشد و فرایند خنک کنندگی موتور را تکمیل نمی سازد. 

در واقع روغن موتور کهنه عامل افزایش دمای موتور است. لذا تعویض روغن موتور در بازه های زمانی معین نقش چشمگیری در تعدیل دمای موتور به شمار می رود. 

 آب رادیاتور
در دفترچه ی راهنمای خودرو میزان استاندارد آب رادیاتور مشخص شده است. به موجب تغییرات آب و هوایی در فصل های مختلف سال چک کردن میزان آب موجود در رادیاتور اهمیت ویژه ای دارد. 

علاوه بر این میزان مایعات ضد یخ و ضد جوش موجود در رادیاتور خودرو نیز در افزایش دمای آب رادیاتور نقش دارد.

در مواقعی که آب موتور خودرو به نقطه ی جوش می رسد، مقداری هوای آزاد در مسیر لوله های آب موجود در موتور تجمع پیدا می کند. هوای موجود در موتور مانع خنک کنندگی آب رادیاتور می شود. لذا توصیه می شود به منظور کاهش دمای موتور، پس از هر مرتبه جوش آوردن آب روند هوا گیری رادیاتور را تکمیل کنید. 

لوله های آب موتور
گرمای حاصل از فرایند احتراق در موتور خودرو سبب تخریب بست های موجود در مسیر لوله و جریان آب ورودی و خروجی به موتور می شود. زمانی که اتصالات و لوله های آب موتور در معرض فرسایش قرار بگیرد، مسیر نشت مقداری آب از رادیاتور به بیرون تشکیل می شود.

بدین ترتیب میزان دمای آب رادیاتور با کاهش ناگهانی رو به رو می گردد. لذا یکی از راه کار های اساسی در راستای کاهش دمای موتور چک کردن اتصالات و لوله های آب است. 

فن خودرو 
در مواقعی که دمای موتور خودرو شدت می یابد، پتانسیل تأثیر منفی و مخرب بر کارکرد قطعات موتور وجود دارد. خودرو سازان به منظور جلوگیری از این رخداد، دریچه هایی را در موتور تعبیه کردند تا آب موتور را عبور دهد. این آب نوعی مایع خنک کننده به شمار می رود که گرمای موتور را جذب می کند. 

پس از خنک شدن دمای موتور، مایع خنک کننده به سمت رادیاتور جریان می یابد تا به وسیله ی باد های ورودی خنک شود و مجددا به موتور باز گردد تا در مواقع ضروری دمای موتور را کاهش دهد. 

در شهر های بزرگ خودرو در طول مسیر همواره در ترافیک قرار می گیرد. در وضعیت سکون خودرو هوای آزاد نیز به طور مناسب داخل پیشرانه جریان پیدا نمی کند و مایع خنک کننده به طور مناسب خنک نمی گردد. 

خودرو سازان برای این گونه مواقع، یک فن را بر روی رادیاتور نصب کرده اند که مایع موجود در رادیاتور را خنک می کند. فن رادیاتور در راستای آغاز فعالیت تحت فرمان ریمپ  "ECU" قرار دارد. 

ریمپ "ECU" در کاهش مصرف سوخت، افزایش توان خودرو، افزایش شتاب خودرو و حذف محدودیت سرعت نقش دارد. این نوع ریمپ در خصوص تغییر درجه ی روشن و خاموش شدن فن خودرو فعالیت می کند. 

معیوب بودن ترموستات 
یکی دیگر از قطعات مکانیکی که در راستای افزایش دمای موتور نقش دارد، ترموستات است. ترموستات قطعه ای اساسی در پیشرانه ی خودرو است که بر اساس زمان بندی مشخص، مسیر جریان پذیری آب در داخل موتور را باز و بسته می کند. 

معیوب بودن ترموستات مانع باز شدن مسیر آب در زمان معین می گردد لذا به موجب عدم ورود آب موتور خودرو داغ می شود. 

معیوب بودن واتر پمپ 
واتر پمپ موظف به انتقال آب، ضد یخ و ضد جوش به اقصی نقاط موتور است. در واقع واتر پمپ روند خنک سازی موتور را در فصول گرم سال بر عهده دارد. همچنین موظف به گرم سازی موتور در فصول سرد سال است. 

واتر پمپ این وظایف  را به وسیله ی به گردش در آوردن مایعات ضد یخ و ضد جوش به موتور خودرو و رادیاتور انجام می دهد. 

در طی معیوب بود واتر پمپ، روند انتقال مایعات خنک کننده به موتور و رادیاتور به درستی انجام نمی شود و سبب افزایش دمای موتور می گردد. 

معیوب بودن واتر پمپ نیاز به تعمیرات مکانیکی دارد. لذا سعی کنید پس از کاهش دمای موتور در اسرع وقت خودرو را به سمت تعمیرگاه مجرب و با تجربه هدایت کنید. 

منبع: بیتوته