به گزارش مشرق، در حال حاضر نزدیک به ۷ ماه از فعالیت کابینه دولت سیزدهم می‌گذرد و به نظر می‌رسد همزمان با نزدیک شدن به پایان سال ۱۴۰۰، موعد مناسبی برای پرداختن و جمع‌بندی عملکرد وزارتخانه‌ها در این بازه زمانی باشد.
در این بین با توجه به اهمیت صنعت نفت ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدروکربوری در توسعه کشور، بررسی عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم اهمیت می‌یابد.
آنچه واضح بوده این است که وزارت نفت در ۷ ماه گذشته با مشکلات فراوانی در حوزه تامین سوخت زمستانی، حمله هکری به سامانه سوخت، صادرات نفت و تامین درآمد ارزی کشور، بهینه‌سازی مصرف سوخت، رهایی از خام‌فروشی نفت، جذب سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و موضوعات مربوط به منابع انسانی روبرو بوده است که حل ریشه‌ای آنها در مدت زمان کوتاه امکان‌پذیر نخواهد بود.
اما به هر حال ضروری است وزارت نفت برای هر یک از بخش‌ها برنامه خود را تدوین و ارائه کرده و گام‌های متناسب رو به جلو بردارد. در این راستا برای بررسی محورهای مطرح شده با جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم گفت‌وگو کردیم تا سوالاتی را ناظر به عملکرد و برنامه‌های آتی این وزارتخانه مطرح کرده و به بحث بگذاریم.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
*دو برنامه وزارت نفت برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها
رهبر انقلاب ماه گذشته بر دانش‌بنیان کردن صنعت نفت و تقویت ساخت داخل تاکید کردند. برنامه وزارت نفت در این باره چیست؟
اوجی: ما دو مسیر را برای تامین نیازهای صنعت نفت در نظر گرفتیم. وزارت نفت در راستای بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۰ یک فراخوانی را اعلام کرد. در این فراخوان، ۲۴۰ شرکت از بین شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌هایی که در حوزه بهینه‌سازی مصرف سوخت، احیای چاه‌های کم‌بازده، جمع‌آوری گازهای مشعل، زنجیره صنایع تکمیلی پتروشیمی، تحول دیجیتال و ساخت ادوات بار اول حضور پیدا کردند.
این شرکت‌ها در حال ارزیابی هستند و با سازمان برنامه‌ریزی استان‌ها نیز مکاتبه انجام خواهد شد و فکر می‌کنم در نیمه دوم اردیبهشت ۱۴۰۱ توانمندی این شرکت‌ها احصا خواهد شد. طبق این قانون، تسهیلات با بهره ۱۲ درصد و سایر خدمات دیگر در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار خواهد گرفت.
جدای از این موضوع، ما بررسی کردیم که صنعت نفت چه نیازهایی در حوزه کالا، ادوات، تجهیزات، ماشین‌آلات و دانش فنی و کاتالیست‌ها دارد. این نیازها را در سامانه‌ای در معاونت پژوهش و فناوری و ۴ شرکت اصلی اعلام کردیم.
هر شرکتی که صاحب فناوری است می‌تواند به سامانه ما رجوع کنند و دوستان ما بعد از ارزیابی، شروع به عقد قرارداد با این شرکت‌ها خواهند کرد. در این سازوکار نیز یکسری امتیازها، جدای از تبصره ۱۸ در نظر گرفته شده است. ان‌شاالله بتوانیم از توان شرکت‌های صاحب دانش و فناوری استفاده کنیم و به فرمایشات مقام معظم رهبری جامه عمل بپوشانیم.
بحث چاه‌های کم‌بازده نیز از موضوعات مهمی است که در حال پیگیری است. بیش از ۶۰۰-۷۰۰ چاه کشور با یک کار فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به مدار تولید بازگشته و یا تولیدشان افزایش یابد.
*گازسوز کردن خودروها و بهینه‌سازی موتورخانه به صورت رایگان انجام می‌شود
در حوزه بهینه‌سازی مصرف چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟
اوجی: در بحث بهینه‌سازی مصرف سوخت مایع و گاز نیز اقداماتی انجام شده است. گازسوز کردن خودروهای عمومی بزرگترین پروژه بهینه‌سازی مصرف سوخت است که در دست اجرا است. CNGسوز کردن هر خودرو حدود ۱۲ میلیون تومان برای وزارت نفت هزینه دارد ولی ما این کار را به صورت رایگان برای مردم انجام می‌دهیم.
همچنین بهینه‌سازی رایگان موتورخانه‌های مجتمع مسکونی و تجاری از دیگر برنامه‌هاست که مردم می‌توانند با مراجعه به سایت شرکت ملی گاز ثبت نام کرده و از خدمات این شرکت بهره‌مند شوند. فرهنگ‌سازی و اصلاح قیمت نیز از دیگر اقداماتی بود که انجام شده است.
*فرصت ۳ ماهه وزارت نفت برای پیشرفت ۸ طرح برگزیده پترو پالایشی
خام‌فروشی نفت یکی از پاشنه آشیل‌های کشور است. وزارت نفت برای رهایی از خام‌فروشی چه برنامه‌ای دارد؟
اوجی: قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت و میعانات گازی» یکی از ظرفیت‌های خوب برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها است. تاکنون ۱۲ قرارداد در این حوزه منعقد شده است و ۲-۳ جلسه نیز با مدیران عامل طرح‌های برگزیده برگزار کرده‌ایم.
در این جلسات، نیازها و مشکلات این طرح‌ها موردبررسی قرار گرفت. خوشبختانه آیین‌نامه مربوط به تنفس خوراک را در دولت سیزدهم اصلاح کردیم و برای خوراک پروپان و بوتان نیز تنفس خوراک در نظر گرفتیم.
در طرح اولیه قرار بود که بعد از ساخت کامل پتروپالایشگاه، تنفس خوراک به آنها تعلق گیرد اما طبق آیین‌نامه جدید طرح‌ها به سه فاز تقسیم می‌شوند و هر فازی که به بهره‌برداری می‌رسد می‌تواند تنفس خوراک دریافت کند.
سهم تنفس خوراک این واحدها در هیات امنای صندوق تعیین تکلیف شد، مشکلات مربوط به تهیه زمین و تامین خوراک نیز مرتفع شد. در جلساتی که با صاحبان ۸ طرح برگزیده داشتیم بیش از ۸۰-۹۰ درصد از مشکلات آنها برطرف شد.
جدای از این قانون، خود وزارت نفت نیز در نظر دارد طبق مجوز قانون بودجه ۱۴۰۱ برای احداث یک پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای به نام شهید قاسم سلیمانی اقدام کند. قول می‌دهم در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ ما کارهای قراردادی و اجرایی این پالایشگاه را نیز آغاز کنیم.
آیا مجوز تنفس خوراک برای طرح‌ها صادر شده است؟ چون تا وقتی صادر نشود، صاحبان پروژه مردد باقی خواهند ماند.
اوجی: مشکلی در این باره وجود ندارد. شما باید در جلسات حضور می داشتید و می‌دیدید که چگونه در جلسه اول صاحبان این طرح‌ها به بنده انتقاد می‌کردند که چرا وزارت نفت از آنها حمایت نمی‌کند.
حال بعد از برگزاری چند جلسه و رفع مشکلات آنها، بنده در جلسه قبلی خدمت مدیران عامل ۸ طرح برگزیده گفتم که در جلسه آینده که ۳ ماه دیگر برگزار می‌شود، نباید این پیشرفت‌های اندک را ببینم و باید کار را با سرعت جلو ببرید. آن موقع اگر واکنش‌هایی از طرف وزارت نفت شروع شد، دیگر از ما گلایه نداشته باشید.
یعنی ممکن است مجوز تنفس خوراک طرح‌های ضعیف از آنها پس گرفته شود؟
اوجی: ان‌شاالله امیدواریم که کار به اینجاها کشیده نشود. با تغییراتی که در آیین‌نامه داده‌ایم، احداث پتروپالایشگاه بسیار شیرین و جذاب شده است و همه دو دستی مجوز خودشان را چسبیده‌اند که از دست‌شان نرود.
*انعقاد ۵۰ قرارداد و تفاهم‌نامه به ارزش ۱۶ میلیارد دلار در دولت سیزدهم
یکی از چالش‌های وزارت نفت در سال‌های گذشته، جذب سرمایه در این صنعت بوده است. راهکار و نقشه شما و تیم فعلی برای حل این مشکل بزرگ چیست؟
اوجی: چرا صنعت نفت گرفتار مشکلات فراوانی است؟ پاسخ ساده است، چون در این چند سال، سرمایه‌گذاری در آن صورت نگرفته است.
از روز اول بنده بارها اعلام کردم که وزارت نفت منتظر و معطل مذاکرات وین نمی‌ماند و از هر ظرفیت داخلی و خارجی در این حوزه استفاده خواهد کرد. چند راهکار برای سرمایه‌گذاری وجود دارد: ۱- منابع خود وزارت نفت ۲- تسهیلات بانکی ۳- استفاده از منابع مالی هلدینگ‌های پتروشیمی، پالایشگاهی و فولادی و کنسرسیوم کردن آنها و ۴- منابع شرکت‌های خارجی.
در طول عمر دولت سیزدهم تاکنون بیش از ۱۶ میلیارد دلار قرارداد و تفاهم‌نامه برای سرمایه‌گذاری در ۵۰ پروژه در صنعت نفت امضا شده است. بخشی از این قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها مربوط به توسعه میادین نفتی و گازی است و بخشی دیگر مربوط به افزایش و نگهداشت تولید است.
یکسری دیگر مربوط به خطوط لوله فرآورده‌های نفتی است که می‌تواند ما را از سوخت‌رسانی به تانکر نجات دهد. برخی دیگر از پروژه‌ها مربوط به گازرسانی و خطوط انتقال گاز و ذخیره‌سازی گاز طبیعی است. برخی دیگر مربوط به کیفی‌سازی پالایشگاه‌ها است که قرارداد پالایشگاه بندرعباس از جمله آنها است و زنجیره نفت کوره این پالایشگاه به کُک تبدیل خواهد شد. عقد قرارداد برای بومی‌سازی کاتالیست و دانش فنی برای حوزه پتروشیمی‌ها نیز از دیگر طرح‌هاست.
همه این پروژه‌ها مهم و اولویت‌دار هستند، مثلا همین پروژه خط لوله انتقال فرآورده نفتی پارس از این جهت حائز اهمیت است که شما در استان فارس هیچ خط لوله انتقال سوخت ندارید و همیشه این سوخت با تانکر منتقل می‌شود که هم هزینه‌زاست و هم حادثه‌آفرین است.
درباره میادین غرب کارون آیا اقدام خاصی انجام شده و به سرانجام رسیده است؟
اوجی: بله، ما تفاهم‌نامه‌های خوبی را درباره میادین یادآوران، آزادگان شمالی، مرکزی و جنوبی و یاران شمالی و جنوبی اقدام کرده‌ایم.
*تاکنون ۲۸ قرارداد برای جمع‌آوری گاز همراه منعقد کرده‌ایم
در حوزه جمع‌آوری گازهای همراه، وزارت نفت چه برنامه‌ای دارد؟
اوجی: شنیدید که الان هر متر مکعب گاز طبیعی (متان) به ۴۰۰ سنت رسیده است. ضمن اینکه گاز همراه با یک گاز غنی است یعنی فقط شامل متان نیست بلکه شامل محصولات باارزش‌تر پروپان و بوتان و پنتان و هگزان و غیره نیز می‌شود.
در حال حاضر سوزاندن و هدررفت این گازهای همراه، باعث آلودگی هوا می‌شوند و از طرفی پالایشگاه‌هایی مثل پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس یا برخی NGLها زیر ظرفیت کار می‌کنند.
بنابراین برای حل این مشکل، در عرض ۶ ماه با هلدینگ‌های قدرتمند کشور، ۲۸ قرارداد جمع‌آوری گاز منعقد کردیم. ما قول می‌دهیم که تا پایان دولت، پرونده گازهای مشعل کاملا بسته شود.
ان‌شاالله محدودیت خوراک پتروشیمی‌ها در زمستان با انجام همین پروژه‌ها مرتفع می‌شود. در واقع در این فرآیند دود تبدیل به ارزش افزوده می‌شود.
*طرح ایران-LNG تا پایان دولت سیزدهم به نتیجه می‌رسد
یک موضوع دیگر بحث پروژه ایران-LNG است. مستحضر هستید ایران صاحب تکنولوژی LNG نیست. ان‌شاالله با برنامه‌ریزی وزارت نفت و توانمندی شرکت‌های داخلی ما قطعا تکلیف این پروژه را در این دولت مشخص می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این پروژه، باطل شود.
هم در حال ساماندهی وضعیت نیروگاه این طرح هستیم و هم مخازنش را تکمیل می‌کنیم و هم برای واحدهای شیرین‌سازی LNG در حال مذاکره با شرکت‌های ایرانی و خارجی هستیم.
*۴ اقدام کلیدی برای ساماندهی به وضعیت منابع انسانی صنعت نفت
آقای اوجی اگر موافق باشید، این مصاحبه را با پرداختن به موضوع مهم منابع انسانی به پایان برسانیم. کارکنان صنعت نفت، متخصصانی هستند که در سخت‌ترین شرایط مشغول به فعالیت هستند ولی نسبت به حقوق و مزایای خود گلایه دارند. البته طبیعتا این انتظار نیست که وزارت نفت فعلی همه مشکلات را در عرض ۶ ماه حل کند اما برداشتن گام‌های رو به جلو الزامی است. چه اقداماتی را در این حوزه در دستور کار دارید؟
اوجی: بنده خودم از خانواده صنعت نفت هستم و از پایین‌ترین سطوح کار خودم را آغاز کرده و سختی‌های کار در صنعت نفت را به خوبی درک می‌کنم. در چند سال گذشته واقعا بی‌تدبیری و کم‌لطفی در حق نیروهای شاغل در صنعت نفت شده بود و همکاران عزیزم مورد بی‌مهری قرار گرفته بودند.
با شروع دولت سیزدهم، اقدامات خوبی برای بخش منابع انسانی و سامان دادن به نیروهای قراردادی و پیمانکاری و همچنین جذب نیرو رقم خورده است.
احیای ۱۰ هزار سمت سازمانی کار بزرگی بود و به زودی نیز ۱۶-۱۷ هزار نیروی ایثارگر قراردادی و پیمانکاری به صورت رسمی جذب می‌شوند و این موضوع ابلاغ شده است. البته ان‌شاالله این عدد به ۲۲-۲۳ هزار نیرو نیز خواهد رسید. چندین سال بود که هیچ‌گونه جذبی در وزارت نفت انجام نشده بود و تازه ۱۰ هزار سمت نیز از بین رفته بود.
همچنین برای نخبگان دانشگاه صنعت نفت نیز فرصت جدیدی ایجاد کرده‌ایم که به نظر بنده یک رضایت نسبی را توانسته باشیم ایجاد کنیم. البته قطعا کار ما باید بیشتر از این حد باشد زیرا سرمایه این صنعت، نیروی انسانی آن است و ان‌شاالله در سال ۱۴۰۱ وضعیت معیشت نیروی انسانی شاغل در صنعت نفت بهتر خواهد شد.
بنده هر جلسه به مدیران توصیه جدی می‌کنم که وضعیت نیروی انسانی در قراردادها را حتما رصد کنند و شرح کار قراردادهای پیمانکاری را بازنگری کنیم.
همچنین به "سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت" نیز توجه ویژه‌ای شده است. ان‌شاالله توسعه و رسیدگی به تمامی مراکز درمانی صنعت نفت نیز در دستور کار قرار می‌گیرد. ما حتی رئیس سازمان بهداری و بهداشت را نیز وارد شورای معاونان می‌کنیم.
۱۳:۴۵ - ۱۴۰۰/۱۲/۲۹
