سیالی همهکاره که از آن در کلاچ خودروهایی که دارای سیستم کلاچگیری هیدرولیکی هستند نیز استفاده میشود روغن ترمز آبی یا زرد و حتی از این مایع برای جدا کردن قطعات فلزی که در هم قفل شدهاند و بر اثر رسوب اصطلاحا گیرپاژ کردهاند نیز بهره برده میشود. با این حال این مایع نیز نیاز به مراقبت و نگهداری دارد تا بتواند به خوبی عملکرد خود را نشان دهد.
روغن ترمز آبی یا زرد ، سیالی است که وظیفه انتقال فشار هیدرولیکی از پمپ ترمز به سیلندر ترمز را در خودروهای سبک بنزینی بر عهده دارد که در نهایت موجب فشار لنت ترمز بر دیسک یا کاسه ترمز میشود. این مایع بدلیل خصلت عملکرد خود باید دارای حداقل تراکم پذیری باشد. همچنین این مایع باید نسبت به حباب هوا حساس بوده و اجازه تشکیل حباب را ندهد. تبخیر روغن ترمز باید بسیار ناچیز باشد و با قطعات فلزی و پلاستیکی که با آنها در تماس است سازگاری داشته باشد.
این مایع، ترکیبی مصنوعی(سنتزی) است که قسمت اعظم آن از ترکیبات پلی گلیکول اتری تشکیل شدهاست. روغنهای ترمز نسبت به رطوبت حساس بوده و با جذب رطوبت نقطه جوش آنها پائین میآید و خاصیت خود را از دست میدهند. نقطه جوش معمول این روغنها بیش از ۱۸۵ درجه سانتیگراد است.
استفاده از DOT برای نامگذاری روغن ترمز ها بسیار معمول شده است. DOT مخفف کلمه معنای دپارتمان حمل و نقل است.
انواع روغن ترمز با ذکر نقطه جوش در استاندارد DOT:
DOT۲: نقطه جوش ۱۹۰ سانتیگراد
DOT۳: نقطه جوش ۲۰۵ سانتیگراد
DOT۴: نقطه جوش ۲۳۰ سانتیگراد
DOT۵: نقطه جوش ۲۶۰ سانتیگراد
DOT۵.۱: ترکیب این نوع روغن ترمز متفاوت است و ساخته شده از متابورات است.
آیا روغن ترمز باید تعویض شود ؟
روغن ترمز آبی یا زرد نیز از سیالاتی است که در معرض فشارها و گرمای زیاد کاری قرار دارد و به این ترتیب مثل دیگر سیالات موجود در خودرو نیاز است تا بعد از مدتی کارکرد تعویض شود. این در حالی است که برخی اهالی فن میگویند که روغن ترمز نیاز به تعویض نداشته و فقط باید در صورت وجود کسری در ظرف آن، کسری روغن جبران شده و یا اصطلاحا سرریز شود.
اما چون تعویض روغن ترمز نیاز به هواگیری بعد از آن دارد که برای انجام این کار نسبتا به حوصله نیاز است، کمتر کسی به سراغ آن میرود و دلیل فرار از تعویض روغن ترمز نیز همین قضیه است. این در حالی است که روغن ترمز نیز در اثر کارکرد زیاد، ویژگیهای خاص خود را تا حدودی از دست میدهد و از کارایی آن کاسته میشود.
به همین خاطر توصیه میشود که نهایتا هر ۲ سال یک بار این مایع حیاتی ( روغن ترمز آبی یا زرد ) تعویض شود و فقط صرفا به اندازه بودن آن در مخزنش بسنده نکنیم. روغن ترمزها از ۳ نوع مختلف هستند که نزدیک به همه خودروهای سواری از نوع پایه گلیکولی آن استفاده میکنند.
مخلوط شدن روغن ترمز آبی یا زرد
روغن ترمزها دارای انواع گوناگونی هستند که در بستهبندیهای مختلفی نیز عرضه میشوند. روغن ترمزها با استاندارد DOT دستهبندی شدهاند که از pe-dot شروع شده و با DOT۲ ادامه پیدا کرده و نهایتا به DOT ۵.۱ ختم میشود. این در حالی است که DOT ۳ و DOT۴ و DOT ۵.۱ از نوع پایه گلیکولی هستند و از پرمصرفترین روغن ترمزها در بین خودروهای سواری شناخته میشوند.
روغن ترمز DOT ۳ زردرنگ بوده و این در حالی است که روغن ترمز DOT ۴ آبیرنگ است و از آنجایی که سیستمهای ترمز خودروها متناسب با یک روغن ترمز طراحی شده است، نمیتوان از یکی به جای دیگری استفاده کرد و از همه مهمتر اینکه نباید این دو نوع روغن ترمز را در یک سیستم ترمز با هم مخلوط کرد.
در این حالت خواهد بود که ممکن است ترمز در استفادههای سنگین پیاپی در یک مسیر طولانی به مرور کارایی خود را به خاطر گرمشدن قسمتهای مختلف ترمز و انتقال حرارت بیشتر به روغن ترمز، بهراحتی از دست دهد و در زمان فشردن پدال، فشار لازم در پشت پیستونهای ترمز ایجاد نشود و در نتیجه کارایی این بخش بسیار حساس و مهم به طور محسوسی افت کند.
شاید جالب باشد که این میزان کاهش نقطه جوش برای ۳.۷ درصد رطوبت زدگی در روغن ترمز تعیین شده و این در حالی است که بسیاری از خودروهای در حال تردد در حدود ۷ تا ۸ درصد رطوبت درون روغن ترمز روغن ترمز آبی یا زرد خود دارند.
یکی از راههای تشخیص نوع روغن ترمز، مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو است که میتوان نوع روغن را از نظر استاندارد DOT۳ و یا … فهمید.
اما با کمک یک دستمال کاغذی و یا برگ کاغذ و فروکردن آن درون مخزن روغن ترمز نیز میتوان بهراحتی رنگ روغن مورد استفاده در سیستم ترمز را پیدا کرد.
برای این کار کافی است تا کمی از روغن ترمز را از یک چرخ با بازکردن پیچ هواگیری آن درون یک ظرف شفاف بریزیم و بعد از مدتی به ته نشین شدن آن دقت کنیم. میزان جدا شدن آب از روغن و همچنین وجود ناخالصی ها و تغییر رنگ روغن ترمز در اثر کارکرد به وضوح نمایان خواهد شد.
یکی از راههای ساده تشخیص نوع روغن ترمز استفاده شده در خودروهای مختلف از طریق نوشته های روی درب مخزن ترمز می باشد که.