به گزارش مشرق، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه قرار است امروز (چهارشنبه) اول تیر ماه و در پاسخ به دعوت حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و در سفری دو روزه به تهران بیاید؛ نخستین سفر لاوروف در دولت سیزدهم. البته وزیر امور خارجه روسیه سه‌شنبه ۲۴ فروردین ماه ۱۴۰۰ و در پی دعوت محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه نیز به تهران سفر کرده بود.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی روز دوشنبه ۳۰ خرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران از سفر سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه به تهران در آخر هفته خبر داد و گفت: آخر هفته میزبان آقای لاوروف خواهیم بود تا بتوانیم همکاری‌ها را با منطقه اوراسیا و قفقاز گسترش دهیم.
این سفر پس از آن صورت می‌گیرد که لاوروف ۱۳ خرداد ماه در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان ضمن ابراز خرسندی از سفر رسمی خود در آینده به ایران، مناسبات و همکاری‌های دو کشور را در همه ابعاد رو به گسترش خوانده بود.
در همین خصوص نیز «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که وزیر خارجه این کشور ۲۲ و ۲۳ ژوئن (امروز و فردا/ اول و دوم تیرماه) در سفر به تهران در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود درباره برخی موضوعات مهم بین‌المللی از جمله وضعیت برجام، اوضاع اوکراین، سوریه و افغانستان گفت‌وگو خواهد کرد.
* دو سفری که امیرعبداللهیان به مسکو داشت
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سالی که گذشت دو بار به مسکو سفر کرد. وی در نخستین سفر بعد از تصدی این سمت ۱۳ مهر ماه ۱۴۰۰ وارد مسکو شد و ۱۴ مهر ماه با همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. آخرین سفر در ۲۴ اسفند ماه سال گذشته انجام شد و امیرعبداللهیان سفری چند ساعته به فدراسیون روسیه داشت و با لاوروف دیدار کرد و به رایزنی درباره مسائل دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و مذاکرات وین پرداخت. گفتنی است لاوروف نخستین وزیر خارجه‌ای بود که در پی رای اعتماد مجلس شورای اسلامی به حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم، پیام تبریکی برای وی ارسال کرد.
البته وزرای خارجه پیش از این چند بار با هم ملاقات کرده بودند، دو بار در مسکو، یک بار در دوشنبه پایتخت تاجیکستان و در حاشیه بیست و یکمین نشست سران شانگهای (۲۶ شهریور ماه ۱۴۰۰) و یک بار هم اوایل فروردین ماه سالجاری در تونشی چین (دهم فروردین ماه) و در حاشیه سومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان. دو وزیر خارجه در این مدت چندین بار با هم تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند. آخرین گفت‌وگوی تلفنی دو وزیر ۱۳ خرداد ماه و پیش از صدور قطعنامه اخیر در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران انجام شد و لاوروف در این گفت‌وگو بر مخالفت قطعی این کشور با قطعنامه پیشنهادی علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید کرد و گفت: موضوعات در دستورکار همکاری ایران و آژانس باید در مسیر فنی حل و فصل شود.
* رای منفی روسیه به قطعنامه سه کشور اروپایی و آمریکا
البته در این میان شاهد رای منفی روسیه به قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی عضو برجام و آمریکا به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بودیم. پیش از صدور این قطعنامه نیز آیت‌الله رئیسی و ولادیمیر پوتین تلفنی گفت‌وگو کرده بودند. شبکه خبری «ریانووستی» به نقل از کرملین گزارش کرد که دو رئیس جمهور در تماس تلفنی از تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به توافقات در مورد برنامه هسته‌ای ایران حمایت کردند. رئیس‌جمهور روسیه هم در این گفت‌وگو (+) اظهار داشت: اعتقاد داریم اقدامات آنها کمکی به حل و فصل مسائل جاری نخواهد کرد و موضع روسیه مخالفت با این‌گونه اقدامات است.
وزرای خارجه دو کشور ۲۹ اردیبهشت ماه نیز تلفنی گفت‌وگو و درباره مسائل دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات وین به رایزنی پرداخته بودند.
۱۳ مهر ماه امیرعبداللهیان در نخستین سفرش به فدراسیون روسیه به مسکو رفت و در بدو ورود طی اظهاراتی با ذکر این نکته که سیاست‌های منطقه‌ای ایران و روسیه در سال‌های اخیر خیلی به هم نزدیک بوده، خاطرنشان کرد: در حوزه منافع مشترک دو کشور اقدامات خوب و هماهنگی‌های سازنده‌ای بین دو طرف انجام شده است. امیدواریم این ظرفیت را برای رشد و توسعه و امنیت پایدار در همه بخش‌های منطقه در تعامل و رایزنی مستمر بین دو کشور ارتقا دهیم. وی یک روز بعد ۱۴ مهر ماه با همتای روس خود در محل وزارت خارجه فدراسیون روسیه دیدار کرد و در این دیدار گفت که روسیه جزو اولویت‌های جدی سیاست همسایگی دولت سیزدهم است و روابط دو کشور را ممتاز و راهبردی خواند.
امیرعبداللهیان پس از این دیدار در نشستی خبری با لاوروف گفت: توافق کردیم در آینده نزدیک سند راهبردی همکاری‌های دو کشور را به صورت مدون بررسی کرده و به عنوان نقشه راه جدید در روابط دو کشور، این سند مبنای همکاری‌های ما و همکاری‌های بلندمدت ما قرار بگیرد. دو کشور اقتصاد بزرگ و ظرفیت‌های مهمی را دارند. بر توسعه هر چه بیشتر همکاری‌ها در حوزه‌های فرهنگی، گردشگری، دفاعی سیاسی و امنیتی تأکید کردیم، ولی همچنان در حوزه تجاری و اقتصادی راه طولانی را در پیش داریم و ظرفیت‌های بزرگی را داریم که در جهش روابط باید شاهد گسترش حجم تبادل تجاری دو کشور باشیم.
وی گفت: در آینده نه چندان دور امیدوار هستیم روسای جمهور دو کشور در یکی از پایتخت‌ها دیدار کنند. روسیه را یک شریک راهبردی برای ایران می‌دانیم و معتقدیم در سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم، روسیه در اولویت سیاست خارجی ما قرار دارد و امیدواریم همکاری‌های رو به رشد دو کشور در آینده نه چندان دور به بهترین سطح خود ارتقا یابد.
* سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو
پس از آنکه امیرعبداللهیان نسبت به دیدار روسای جمهور دو کشور در یکی از پایتخت‌ها ابراز امیدواری کرده بود، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در پاسخ به دعوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه به مسکو سفر کرد. سفری که ۲۹ دی ماه آغاز و دو روز به طول انجامید. رئیسی در این سفر ضمن دیدار با پوتین که بیش از سه ساعت به طول انجامید، در نشستی با فعالان اقتصادی روسیه شرکت و در دومای روسیه نیز حضور یافت و سخنرانی کرد.
رئیسی در دیدار با پوتین گفت که ایران هیچ محدودیتی برای گسترش روابط با روسیه ندارد و پوتین هم از آیت‌الله رئیسی خواست که سلام و آرزوی سلامتی برای رهبر معظم انقلاب را از طرف وی به ایشان منتقل کند و افزود که دستورکار وسیعی پیش روی دو کشور قرار دارد.
حسین امیرعبداللهیان ۲۹ دی ماه در توئیتی نوشت: در دیدار مهم، صمیمانه و طولانی مدت دکتر رئیسی و پوتین در کرملین، مناسبات تهران و مسکو در مسیر جدید، متنوع و پرشتاب قرار گرفت. در فصل نوین مناسبات، همکاری‌های ممتاز رقم خواهد خورد. روسای دو کشور بر ترسیم نقشه راه بلندمدت توافق کردند. جهان آینده بر پایه چندجانبه گرایی می‌چرخد. وی همچنین در صفحه اینستاگرامش با بیان اینکه موضوعات متنوع راهبردی در روابط ایران و روسیه وجود دارد، اعلام کرد: توسعه همکاری‌های تجاری، گسترش همکاری‌های بلندمدت و رفع برخی از موانع و تلاش برای بی اثر کردن تحریم‌های بین‌المللی، به طور جدی در دستورکار قرار گرفته است.
گفتنی است، ولادیمیر پوتین اولین مقام خارجی بود که پس از پیروزی آیت‌الله رئیسی در سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری به وی تبریک گفت. وی در این پیام به حسن همجواری و روابط دوستانه ایران و روسیه اشاره و ابراز امیدواری کرد که در این دوران شاهد گسترش روزافزون همکاری دوجانبه دو کشور باشیم. علاوه بر این، نماینده‌ای عالی از سوی پوتین در مراسم تحلیف آیت‌الله رئیسی به تهران آمد.
حسین امیرعبداللهیان همچنین ۲۴ اسفند ماه ۱۴۰۰ سفری چند ساعته به مسکو داشت و با سرگئی لاوروف دیدار و گفت‌وگو کرد. سفری که در پی برخی فضاسازی‌ها مبنی بر سنگ اندازی روسیه در روند مذاکرات وین در پی بحران اوکراین انجام شد. لاوروف در نشست خبری با امیرعبداللهیان گفت که روسیه بر خلاف ادعای آمریکا مانع دستیابی به توافق در وین نخواهد بود و تا پایان رویکرد سازنده خود در مساعی جمعی در این راستا را حفظ خواهد کرد و امیرعبداللهیان هم با بیان اینکه روسیه هیچ مانعی برای رسیدن به توافق نخواهد بود، گفت: امیدواریم طرف آمریکایی دست از زیاده‌خواهی خود در دقایق نزدیک به توافق بردارد.
امیرعبداللهیان همچنین گفت: یک بار دیگر از گفت‌وگوهای مثبت مفید و سازنده‌ای که با آقای لاوروف داشتیم و از لاوروف دعوت کردم که در آینده نزدیک در تهران راجع به آخرین وضعیت مناسبات دوجانبه و پیگیری‌هایی که باید در موضوعات و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با هم داشته باشیم، نشست زودهنگام دیگری را با استقبال از آقای لاوروف شاهد باشیم. (جزییات بیشتر)
امیرعبداللهیان در توئیتی درباره این سفر و دیدارش با سرگئی لاوروف همتای روس خود نوشت: با وزیر خارجه روسیه درباره موضوعات دوجانبه، مذاکرات وین، اوکراین، سوریه، یمن و افغانستان ملاقاتی سازنده داشتم.مجددا به ما اطمینان داده شد که روسیه همچنان برای دستیابی به توافق نهایی در وین همراه است.
البته لاوروف در دیدار با امیرعبداللهیان اعلام کرد که روابط تجاری ایران و روسیه رکورد زده و سال گذشته افزایش ۸۰ درصدی داشته است.
درباره موضع روسیه در خصوص مذاکرات وین امیرعبداللهیان دهم خرداد ماه نیز در اظهاراتی گفت: بعد از اینکه رویکرد نگاه به آسیا با اولویت همسایگان را در دولت جدید بیان کردیم، برخی نقدهایی مطرح شد که برخی تند بود، اینکه شما کشور را به سمت چین و روسیه سوق می‌دهید و این در تعارض با استقلال سیاسی است که جمهوری اسلامی ایران از آن یاد می‌کند. بعد از جنگ اوکراین در سفری که به روسیه داشتم به دلیل ابهامی که در روند مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها ایجاد شده بود طرف‌های اروپایی به ما اعلام کردند که روسیه حتی در صورت رسیدن به یک توافق مورد تایید ایران به دلیل تبعات و تحولات ناشی از جنگ اوکراین از توافق حمایت نخواهد کرد. بلافاصله تماسی را با لاوروف برقرار کردم و چند روز بعد هم براساس قراری که گذاشتیم در مسکو ملاقات کردیم و به صراحت مواضع ایران را برای لاوروف بیان کردیم که ما در سیاست خارجی خود کاملا مستقل و براساس منافع ملی خود و مصالح خود عمل می‌کنیم و توقع ما این است که در این مسیر گفت‌وگوها در هر زمانی که به نقطه توافق برسیم، همانگونه که روسیه از ابتدای این دور از مذاکرات نقش سازنده‌ای ایفا کرد، نقش سازنده‌ای ایفا کند و البته گفتیم در مسیر منافع ملی کشور با هیچ طرفی هم تعارف نداریم.
امیرعبداللهیان بیان کرد: در مجموعه گفت‌وگوها این اطمینان راه به دست آوردیم این فرض و احتمال که برخی کشورهای غربی به ما منتقل کردند نمی‌تواند مورد توجه جدی قرار بگیرد و به صراحت حتی در کنفرانس مطبوعاتی، لاوروف اعلام کرد و در گفتگوهای دیپلماتیک‌مان نیز بیان شد که در هر نقطه‌ای که جمهوری اسلامی ایران اعلام کند محتوای توافق مورد تایید ماست، روسیه بلافاصله در کنار دیگر کشورهای عضو این توافق در وین حضور یابد و حمایت خود را اعلام خواهد کرد.
* سفر نواک به تهران
اوایل خرداد ماه سالجاری نیز «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور به تهران آمد و در دیدار با محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور از جمهوری اسلامی ایران به عنوان دوست دیرین و شریک مطمئن برای روسیه یاد کرد و گفت: مسکو همواره اهمیت فراوانی برای توسعه روابط با تهران قائل است.
وی از آمادگی روسیه برای استفاده از ارز ملی دو کشور در مبادلات تجاری فیمابین خبر داد و گفت: مسکو آمادگی دارد سرمایه گذاری‌های خود را در ایران در بخش‌های مختلف گسترش دهد. نواک تکمیل کریدور حمل و نقل شمال - جنوب را لازمه توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی فیمابین خواند و با اشاره به امضای چهار سند بین دو کشور برای تکمیل زیرساخت‌های حمل و نقل، افزود: جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به «هاب» راهبردی حمل و نقل برای روسیه و منطقه تبدیل شود.
مخبر هم با اشاره به اینکه سطح روابط تجاری ایران و روسیه در مقایسه با سطح روابط سیاسی دو کشور ناچیز است، گفت: در ایران اراده‌ای جدی برای توسعه روابط تجاری با روسیه وجود دارد و اگر روسیه نیز در این زمینه مصمم باشد، شاهد رشد و تحول جدی در مناسبات اقتصادی و تجاری فیمابین خواهیم بود.
* حجم تجارت ایران و روسیه در سال ۲۰۲۱ به ۴.۵ میلیارد دلار رسیده
علاوه بر مناسبات سیاسی رو به گسترش دو کشور، روابط تجاری و اقتصادی نیز روند رو به رشدی پیدا کرده است. آنچنان که «کاظم جلالی» سفیر ایران در مسکو اخیرا در اظهاراتی با بیان اینکه روسیه اولویت ایران برای توسعه روابط است، افزود: روابط ایران و روسیه وارد مرحله جدیدی شده است. حجم تجارت ایران و روسیه در سال ۲۰۲۱ به ۴.۵ میلیارد دلار رسیده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ فقط ۱.۶ میلیارد دلار بود. وی در عین حال یادآور شد که ظرفیت دو کشور برای گسترش تجارت بیش از این ارقام است. سفیر ایران همچنین اعلام کرد که مرکز توسعه صادرات روسیه در ایران بزودی راه‌اندازی می‌شود و بر مذاکرات تجاری بین بازرگانان دو کشور به صورت رودررو و بدون واسطه تأکید کرده بود.
از سوی دیگر «مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز ۲۲ خرداد ماه روابط با روسیه را راهبردی خوانده و جهش آن در طی ماه‌های اخیر را ملموس برشمرد و گفت: سه بخش انرژی، تجارت و ترانزیت از موضوعات مهم فیمابین جمهوری اسلامی ایران و روسیه است که نیازمند همکاری دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی مسؤول است. روسیه لیستی از نیازمندی‌های مورد تقاضای خود را منتشر کرده که ایران توان صادراتی بسیاری از اقلام آن را دارد و می‌تواند موجب رشد چشمگیر صادرات ایران و راه‌حلی مناسب برای پرداخت بدهی‌های ایران به طرف روسی باشد.
صفری همچنین از احتمال لغو روادید برای تجار روسی به منظور افزایش سرمایه گذاری، ایجاد سازوکار بانکی روبل با کشورهای هم پیمان روسیه، توافق ایجاد مسیر سبز گمرکی و بهبود روابط مالی با سفر مدیران کل بانک مرکزی خبر داد.
دو کشور در بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای نیز با یکدیگر همکاری می‌کنند که نمود بارز آن سوریه است. دو کشور جزو کشورهای ضامن روند آستانه هستند و در نشست اخیر روند آستانه که در نورسلطان برگزار شد نیز علی اصغر خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اظهاراتی به دیدگاه‌های نزدیک ایران و روسیه در قبال مسائل سوریه اشاره کرد.
* آمادگی ایران برای میانجیگری بین روسیه و اوکراین
در قضیه اوکراین نیز جمهوری اسلامی ایران بارها بر آمادگی میانجیگری بین روسیه و اوکراین تأکید کرده و در گفت‌وگوی تلفنی امیرعبداللهیان با لاوروف در ۲۹ اردیبهشت ماه نیز وزیر امور خارجه ایران بار دیگر آمادگی ایران را برای میانجیگری بین روسیه و اوکراین اعلام کرد. از سوی دیگر وزیر امور خارجه ایران تاکنون دو بار حامل پیام وزیر خارجه اوکراین برای مقامات روس بوده است.امیرعبداللهیان ۱۸ اردیبهشت ماه در نشست خبری مشترک با وزیر خارجه لهستان در این باره گفت: مذاکرات سیاسی اوکراین و روسیه باید منجر به توقف هر چه سریع‌تر جنگ و برقراری آتش‌بس در این کشور شود. سه بار با وزیر خارجه اوکراین درباره تحولات این کشور گفت‌وگوی تلفنی داشتم و در دو مرحله در دیدارهایم با آقای لاوروف در حاشیه نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در شهر تونشی چین و در سفرم به مسکو حامل پیام وزیر خارجه اوکراین مبنی بر درخواست آتش بس و آمادگی برای گفت‌وگو و توافق بودم و به تلاش‌های خودمان در این مسیر ادامه می‌دهیم و امیدواریم شاهد صلح، ثبات و امنیت در تمام مناطق جهان باشیم.
در همین خصوص در گفت‌وگوی اخیر آیت‌الله رئیسی با پوتین در ۱۸ اردیبهشت ماه رئیس جمهور ایران با اظهار امیدواری نسبت به پایان یافتن هر چه سریع‌تر درگیری‌ها در اوکراین، بر اهمیت راه‌حل دیپلماتیک در این رابطه تأکید کرد و اظهار داشت که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد ظرفیت‌های خود را برای کمک به حل و فصل دیپلماتیک جنگ به کار ببندد.
امیرعبداللهیان هم ۲۴ خرداد ماه در نشست خبری مشترک با همتای پاکستانی اظهار داشت: به عنوان جمهوری اسلامی ایران بین اوکراین و روسیه تلاش می‌کنیم هر چه سریع‌تر بحران اوکراین در مسیر مذاکره و راه‌حل سیاسی به پیش برود با درک بانیان و ریشه‌های اصلی این بحران.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم اردیبهشت ماه در مصاحبه با خبرگزاری روسی «ریانووستی» با تأکید بر راهبردی بودن روابط ایران و روسیه گفت که اجازه نمی‌دهیم که هیچ‌چیز خللی در این روابط ایجاد کند.
در همین خصوص نیز روزنامه قطری العربی الجدید نوشت وزیر خارجه روسیه در سفر امروز (چهارشنبه) خود به تهران، روابط دوجانبه، همکاری مشترک در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و تشدید همکاری برای مقابله با تحریم‌های آمریکا را مورد بررسی قرار می‌دهد.
۱۷:۵۹ - ۱۴۰۱/۰۴/۰۱
۱۷:۵۹ - ۱۴۰۱/۰۴/۰۱
