مشرق - سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد «يونسکو» که داعيه نظارت بر بر کشورهاي مختلف در خصوص پيش‌برد آنچه در عنوان پرطمطراقش آمده، از سال 2002 ميلادي که يکي از روزهاي هفته سوم نوامبر را به نام «روز جهاني فلسفه» انتخاب و معرفي کرد، همايش‌هاي جهاني فلسفه را برگزار کرد.فرانسه به عنوان ميزبان تشکيلات يونسکو، جايي که ساختمان آن در پايتختش بنا شده و مديريت سخت‌افزاري و نرم‌افزاري يونسکو از آن هدايت مي‌شود، براي سه بار متوالي ميزبان همايش روز جهاني فلسفه بود.
در دوره‌هاي بعدي اما کشورهاي شيلي، مراکش، ترکيه، ايتاليا و روسيه اين اقبال را داشتند که ميزبان اين همايش باشند که شايد از نظر علمي فاخرترين و فخرانگيزترين انواع همايش‌هاي علمي است.
گردآوري فلاسفه بزرگ از چهارگوشه دنيا و ارائه، بررسي، نقد، دفاع و رد نظريه‌هاي فلسفي با استفاده از نظريه‌هاي فلسفي ديگر از جمله غني‌ترين محافل علمي را تشکيل مي‌دهد و از آنجا که ايران مهد فلسفه اسلامي و زادگاه و پرورشگاه فيلسوفاني جهاني است؛ و در تاريخ علمش از «فارابي» و «ابن‌سينا» تا «علامه طباطبايي» و بسياري ديگر از بزرگان فلسفه که زبانزد خاص و عام هستند، سخن به ميان مي‌آيد و در ميانشان به نام «صدرالمتألهين» بر‌مي‌خوريم و از «ميرداماد» و «شيخ اشراق» و «شيخ بهايي» ياد مي‌کنيم، خود را لايق ميزباني از فيلسوفان بزرگ جهان دانست.
در سال 2008 ميلادي، پيشنهاد ميزباني از هشتمين همايش روز جهاني فلسفه در سال 2010 از سوي ايران به يونسکو ارائه شد و البته هيئت رئيسه اين تشکيلات فرهنگي و علمي به دليل سبقه روشن و قابل دفاع ايران در فلسفه، آن را پذيرفت.
اقدامات اوليه که شامل برگزاري سه پيش‌همايش بود، انجام شد و مسئولان برگزاري همايش دعوت‌نامه‌هاي خود را به مراکز علمي سراسر دنيا ارسال کردند.
غلامعلي حدادعادل، رئيس هشتمين همايش روز جهاني فلسفه شد و در نشست خبري خود که کمتر از يک ماه پيش برگزار شد، برنامه‌هاي همايش را به همراه غلامرضا اعواني، دبير علمي همايش به اصحاب رسانه‌ها اعلام کرد.
تهران خود را براي برگزاري همايش هشتم و پذيرايي از مهمانان را آماده کرده بود و همه چيز از برگزاري همايشي در سطح عالي و با حضور چهره‌هاي مطرح فلسفه جهان، چه غربي، چه شرقي و چه اسلامي بود و ميان سازمان‌هاي مختلف مرتبط با علم فلسفه نيز هماهنگي‌ها در اوج خود قرار داشت.
اما به ناگاه شب گذشته خبري روي خروجي‌هاي خبرگزاري‌هاي خارجي قرار گرفت که در آن يونسکو، اين سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد، به يک‌باره اعلام کرد که از برگزاري همايش هشتم در ايران حمايت نمي‌کند و به نوعي برگزاري اين همايش در تهران را «کان لم يکن» اعلام کند.
اتخاذ اين تصميم کمتر از دوهفته به آغاز همايش، هرچند «براي جلوگيري از خدشه‌اي ديگر بر اعتبار يونسکو» عنوان شده است، اما بي‌شک خدشه‌اي ديگر بر اعتبار نه‌چندان قابل دفاع اين سازمان بين‌المللي است که تصميمات خود را نه بر اساس اهداف و چشم‌اندازهاي تعريف شده در اساس‌نامه آن؛ بلکه به خاطر فشارهاي سياسي و رواني از ناحيه شخصيت‌هاي به اصطلاح فرهنگي و سياسي است که مطامع و منافع خود را در منزوي بودن ايران در همه سطح‌ها مي‌بينند و براي اين امر از هيچ تلاشي فروگذار نيستند.
برخي اساتيد دانشگاهي که مشخص نشده صاحب کرسي در چه رشته‌اي هستند؛ فلسفه و يا ديگر علوم انساني و يا حتي علوم طبيعي، نسبت به برگزاري اين همايش در تهران اعتراض کرده‌اند و اتحاديه اروپايي و آمريکا از دبير يونسکو، خانم «ايرينا بوکووا» درخواست کردند تا برگزاري اين همايش در تهران را لغو کند.
نهايتاً ايرينا بوکووا، همراه با بالاگرفتن اعتراض‌هاي سياسي به يونسکو اعلام کرد که خود را از هرگونه مراسم مرتبط با روز جهاني فلسفه در تهران، کنار مي‌کشد.
همچنين از اخبار منتشر شده در فضاي مجازي مي‌توان استنباط کرد که فرانسه به طور خاص تلاش کرد تا خانم بوکووا را براي لغو همايش در تهران متقاعد کند و در اين راه به ساير کشورهاي اروپايي پيوست تا از او بخواهند که توافقي را که بين دبيرکل قبلي يونسکو و ايران در سال 2009 انجام گرفته بود، لغو کند.
بهره‌داري سياسي از همايش روز جهاني فلسفه، بهانه‌اي بود که «ديويد تي.کيليون» سفير آمريکا در يونسکو در ديدار با رئيس يونسکو بر آن پافشاري مي‌کرد و در حالي که خود با اهرم فشار سياسي سعي بر لغو همايشي علمي را داشت، ايران را متهم به برداشت‌هاي سياسي از اين همايش علمي کرد.
به هر حال بايد منتظر بود و واکنش مسئولان مربوطه ايراني را مشاهده کرد. البته تا کنون و با گذشت تنها چند ساعت از انتشار خبر لغو برگزاري همايش روز جهاني فلسفه در ايران، اقداماتي انجام شده است که از جمله مي‌توان به نگارش نامه‌اي از سوي غلامعلي حدادعادل، رئيس همايش روز جهاني فلسفه اشاره کرد و بدون‌شک رايزني‌ها ادامه خواهد داشت، هرچند با توجه به سايه سنگين لابي‌هاي سياسي بر سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد «يونسکو» نبايد بر برگزاري اين همايش در زمان بيان شده قبلي اميدوار بود.
-----------------
* جواد شمس
