افرادی که سندرم پای بی‌قرار دارند ممکن است برای تسکین پاهایشان راه بروند، پاهای خود را بکِشند یا آن‌ها را مدام تکان دهند. وقتی بی‌تحرک هستید، مثلا دراز می‌کشید یا آرام نشسته‌اید، علائم بدتر می‌شوند؛ در نتیجه علائم سندرم پای بی‌قرار اغلب خواب را دچار اختلال می‌کنند.

آمار نشان می‌دهد زنان بیشتر از مردان دچار سندرم پای بی‌قرار می‌شوند. افراد در هر سن و سالی ممکن است این عارضه را داشته باشند؛ اما علائم معمولا در افراد سنین بالاتر شدیدترند.

علائم سندرم پای بی‌قرار چیست؟

علائم و احساس‌های مرتبط با سندرم پای بی‌قرار، با احساس‌های عادی افرادی که این سندرم را ندارند تجربه می‌کنند متفاوت است. عبارت‌ها و کلماتی که بیشتر بیماران سندرم پای بی‌قرار از آن‌ها برای توصیف احساسات خود استفاده می‌کنند این‌ها هستند:

. عصبی می‌شوم

. راحت نیستم

. بی‌قرار و ناآرامم

. دلم می‌خواهد پاهایم را بکِشم

. دلم می‌خواهد پاهایم را مدام تکان بدهم

. انگار پاهایم می‌خواهند خودشان حرکت کنند

سندرم پای بی‌قرار و بی‌خوابی

تمایل به تکان دادن پاها باعث می‌شود نتوانید بخوابید و اگر هم بخوابید زود بیدار شوید. مطالعه‌ای دریافته ۸۸ درصد افرادی که سندرم پای بی‌قرار دارند، دست‌کم یکی از علامت‌های مرتبط با خواب را دارند. علائم سندرم پای بی‌قرار اغلب شب‌ها خیلی زود بعد از درازکشیدن ظاهر می‌شود و فرد به پاهای خود ضربه یا مشت می‌زند، به خود می‌پیچد یا پاهایش را ماساژ می‌دهد تا احساس بی‌قراری‌اش کمتر شود. بعضی از افرادی که سندرم پای بی‌قرار دارند مجبورند از رختخواب خارج شده و راه بروند یا پاها را بکِشند.

اکثر بیماران در اثر اختلالات خواب ناشی از سندرم پای بی‌قرار، اغلب طی روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند. کمبود خواب هم منجر به افسردگی، اضطراب، بیماری قلبی و چاقی می‌شود و کسانی که سندرم پای بی‌قرار دارند بیشتر در معرض این عوارض‌اند. اختلال در خواب شبانه، اصلی‌ترین دلیل مراجعه بیماران سندرم پای بی‌قرار به پزشک است.

سندرم پای بی‌قرار و اختلال حرکت مداوم پا (PLMD)

بیشتر افرادی که سندرم پای بی‌قرار دارند دچار عارضه‌ای به نام اختلال حرکت مداوم پا نیز هستند. این اختلال شامل مرتبا کشیدن و خم کردن پاها حین خواب در شب می‌شود. اختلال حرکت مداوم پا با سندرم پای بی‌قرار فرق می‌کند و حرکات این اختلال همراه با احساس‌های ناراحت‌کننده نیستند و چون حین خواب روی می‌دهند، اغلب افراد نسبت به آن‌ها آگاه نمی‌باشند. اما گاهی حرکات مرتبط با این اختلال می‌توانند باعث شوند فرد از خواب بیدار شود و در نتیجه مشکلات خواب برای کسانی سندرم پای بی‌قرار هم دارند ایجاد کند.

بیشتر کسانی که سندرم پای بی‌قرار دارند، دچار اختلال حرکت مداوم پا نیز هستند، اما خیلی از کسانی که اختلال حرکت مداوم پا دارند، دچار سندرم پای بی‌قرار نیستند.

علت سندرم پای بی‌قرار چیست؟

گاهی سندرم پای بی‌قرار با دیگر بیماری‌ها مرتبط است، مانند بیماری کلیوی مرحله نهایی، کمبود آهن، نوروپاتی، ام‌اس و بیماری پارکینسون.

سندرم پای بی‌قرار می‌تواند موقتا طی بارداری نیز ظاهر شود. تقریبا ۲۰ درصد خانم‌ها طی سه ماه سوم بارداری خود به سندرم پای بی‌قرار دچار می‌شوند. علائم این سندرم معمولا بعد از زایمان کم‌کم از بین می‌رود.

اما علت اکثر موارد سندرم پای بی‌قرار نامشخص است. سندرم پای بی‌قرار ممکن است ژنتیکی باشد. بین ۴۰ تا ۹۰ درصد بیماران دست‌کم یکی از اعضای خانواده‌شان نیز دچار این عارضه است.

محققان موفق شده‌اند برخی از تغییرات ژنتیکی را که موجب سندرم پای بی‌قرار می‌شود شناسایی کنند؛ اما هنوز چیزهای زیادی در این مورد وجود دارد که باید کشف شود.

چه چیزهایی علائم سندرم پای بی‌قرار را شعله‌ور می‌کنند؟

نشستن یا استراحت کردن، معمول‌ترین عواملی هستند که سبب بروز علائم سندرم پای بی‌قرار می‌شوند. همچنین برخی مواد هم می‌توانند این علائم را تشدید کنند:

. کافئین

. نیکوتین

. داروها از جمله داروهایی که برای درمان تهوع، سرماخوردگی، آلرژی و اختلالات روانی به کار می‌روند

همه‌ی این مواد اگر زیاد مصرف شوند یا نزدیک به زمان خواب مصرف شوند می‌توانند خواب را مختل کنند.

سندرم پای بی‌قرار چگونه کنترل می‌شود؟

هدف از درمان سندرم پای بی‌قرار، تسکین علائم و بهبود کیفیت خواب می‌باشد. رویکردهای دارویی و غیردارویی برای کنترل سندرم پای بی‌قرار وجود دارند.

مراقبت‌های خانگی برای سندرم پای بی‌قرار

راهکارهای زیر می‌توانند برای افرادی که سندرم پای بی‌قرار در حد خفیف تا متوسط دارند مفید باشند:

. بهداشت خواب: رعایت بهداشت خواب یعنی این‌که محیط خواب‌ و روتین روزانه‌تان در جهت یک خواب با کیفیت شبانه باشد. کافئین کمتر مصرف کنید زیرا این ماده می‌تواند علائم را تشدید کند.

. ورزش: نداشتن تحرک بدنی اغلب سبب بروز علائم سندرم پای بی‌قرار می‌شود و به همین دلیل ورزش می‌تواند مفید باشد. مطالعه‌ای دریافته بیمارانی که سندرم پای بی‌قرار دارند بعد از شش هفته تمرین و ورزش می‌توانند تا ۳۹ درصد از شدت علائم کم کنند.

. درمان با فشار پنوماتیک متناوب: ابزارهای فشار پنوماتیک، با کمک فشار هوا و فشار دادن پاها، گردش خون را در پاها را افزایش می‌دهند. محققان دریافته‌اند این وسیله می‌تواند بعد از یک دوره یک ماهه، علائم را بهتر کند، کیفیت زندگی فرد را بالاتر ببرد و احساس خستگی را کاهش دهد.

. ماساژ و حمام داغ: استفاده از ماساژ و حمام داغ برای تحریک پاها بسیار توصیه می‌شود. اما شواهد علمی کافی مبنی بر میزان تاثیر این روش‌ها تاکنون ارائه نشده است.

منبع:تبیان