به گزارش مشرق، دوره‌ای در اواسط قرن بیستم یک برنامه‌ای برای کاهش جمعیت در سطح جهانی با حمایت سازمان ملل اجرا شد که موفق هم بود. ولی در یک دهه اخیر بسیاری از کشورها از این برنامه خارج شده‌اند و به جایش سیاست‌های افزایش جمعیت را دنبال می‌کنند. در دنیای امروز دیگر همه می‌دانند که کاهش جمعیت یعنی کاهش رفاه، ثروت، قدرت، امنیت، دانش، فناوری و خدمات اجتماعی یک کشور؛ کاهش جمعیت کاهش همه منافع است برای یک کشور و حتی موجودیت ملت را به خطر می‌اندازد.

در این میان کشورهایی نظیر فرانسه و آلمان و آمریکا هم بودند که اصلا آن برنامه جهانی کاهش جمعیت را اجرا نکردند و به جایش مدام و مدام بر میزان تسهیلات و حمایت‌های دولتی برای فرزندآوری افزودند و اغلبشان جمعیت‌شان را هم افزودند. در ادامه ببینیم حالا چه می‌کنند این خارجی‌ها برای «فرزند بیشتر، زندگی بهتر».

خوش‌به‌حال خانواده‌های سه فرزند

اروپایی‌ها برای فرزندآوری مشوق‌های ممتاز دارند و در فرانسه این‌طوری است: «فرانسه نظام قانونی مدونی با سابقه یک قرن برای حمایت مالی و بیمه‌ای و اجتماعی از مادران کم‌درآمد دارد که از کمک‌هزینه معیشتی تا مشاوره پزشکی، پرداخت هزینه‌های درمان، اختصاص پرستار رایگان و ارائه ملزومات نوزاد را شامل می‌شود... دولت فرانسه از تمام مادران کم‌درآمد با هر تعداد فرزند حمایت می‌کند اما در صورت تولد فرزند سوم والدین جایزه مالی می‌گیرند و دولت تضمین می‌کند مخارج تحصیل فرزندان خانواده را تأمین کند. علاوه بر آن والدین تا زمانی که کوچک‌ترین فرزندشان به ۱۸ سالگی برسد از مالیات معاف هستند و هرماه کمک‌هزینه قابل‌توجهی می‌گیرند و می‌توانند وام رهن آپارتمان ۳ خوابه نیز دریافت کنند».

آلمان و انگلستان نیز از نظر میزان و گستردگی حمایت‌ها، وضعیتی مشابه فرانسه دارند و البته تسهیلاتی نظیر مرخصی‌های طولانی برای مادر و پدر نوزاد، مزیت‌های شغلی، امکان درخواست خدمات عمومی بیشتر و امکان درخواست کمک‌هزینه‌های اقتصادی جزو حمایت‌های عمومی از فرزندآوری در این کشورها محسوب می‌شود.

روش ویژه آمریکایی‌ها

آمریکایی‌ها در ۲۰ سال اخیر حدود ۵۰ میلیون نفر به جمعیت‌شان اضافه کرده‌اند؛ از ۲۸۱ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ رسیده‌اند به ۳۳۳ میلیون نفر در حال حاضر. چگونه چنین کاری کرده‌اند؟ آمریکا یک برنامه جامع برای فرزندآوری دارد که به صورت صریح در مجموعه قوانین این کشور منعکس‌شده است و فرزندآوری را برای هر آمریکایی در حوزه‌های اقتصادی، بیمه‌ای، خدمات رفاهی و معیشتی، خدمات اجتماعی، کمک‌هزینه‌های دولتی، معافیت‌های مالیاتی و... به یک مزیت بزرگ تبدیل کرده است. هدف این است که خانواده‌های دارای فرزند بیشتر مرفه‌تر باشند.

همه خدمات برای فرزندآوری هم معمولا سطح بالاست و برای نمونه با اینکه بیمه درمان در آمریکا بسیار گران است و بخشی از جامعه اصلا توان خریدش را ندارند هر مادری از دوران بارداری بیمه درمان رایگان دریافت می‌کند. از ارائه کمک هزینه ۲۰۰ دلاری در ماه برای هر فرزند و اعطای شیرخشک، ارائه آموزش‌های مادری و... که بگذریم، می‌رسیم به یک نکته جالب که این است: «بر اساس سیستم اقتصادی آمریکا خانواده‌های کم‌درآمد پر فرزند نه‌تنها مالیات کمتری می‌دهند بلکه حتی مالیات دیگران را دریافت می‌کنند! این نوع حمایت مالی بر اساس نظام بازگشت مالیات (tax return) انجام می‌شود و البته طبق سیستم (child tax credit) میزان این مالیات برگشتی به ازای هر فرزند افزایش می‌یابد».

نرو سر کار، حقوق بگیر!

در کشورهای حوزه اسکاندیناوی به دلیل رفاه نسبی و وضعیت اقتصادی مناسب خانواده‌ها، حمایت از فرزندآوری بیشتر در حوزه تسهیلات اجتماعی و شغلی ارائه می‌شود. برای مثال در نروژ وضعیت این‌گونه است: «در این کشور پس از تولد هر کودک، پدر و مادر دو هفته مرخصی با حقوق دارند. پس از این مدت، آن‌ها می‌توانند بین ۴۶ هفته مرخصی با حقوق کامل یا ۵۶ هفته مرخصی با ۸۰ درصد پرداختی، که باید میان والدین تقسیم ‌شود، یکی را انتخاب کنند. برای اطمینان از این که پدران حتماً در امر نگهداری و بزرگ‌کردن کودکانشان مشارکت خواهند داشت پدران موظف هستند دست کم ۱۰ هفته از این دوران را از محل کار مرخصی بگیرند.

جالب این‌جاست که استفاده از این مرخصی برای وزیران دولت نیز امری غیرعادی تلقی نمی‌شود و بسیار معمول است که وزیران دولتی در سال نخست تولد فرزندشان چند ماهی در مرخصی باشند. در ضمن دولت به یکی از والدینی که تصمیم دارند تا دوسالگی کودکشان در خانه بمانند کمک هزینه ویژه‌ای پرداخت می‌کند. به همه این‌ها مراقبت‌های رایگان از کودک، دارو و درمان رایگان و حق اولاد در فیش حقوقی نیز اضافه می‌شود».

در آلمان نیز تصمیم مادر برای نرفتن به سر کار برای رسیدگی به فرزندش با پرداخت حقوق همراه است و این‌طوری است: «آلمان برای مادرهایی که در خانه به مراقبت از بچه‌های خود مشغول هستند حقوق یک هزار و ۸۰۰ یورویی در نظر گرفته است که تا ۵ سالگی فرزند به مادر پرداخت می‌شود».

پرداخت کمک‌هزینه ماهانه

برخی کشورها برای تشویق به فرزندآوری به والدین کودکان تا وقتی کودک به سن معینی برسد کمک‌هزینه ماهانه می‌پردازند. در سوئد از این نظر وضعیت بهتر از کشورهای دیگر است و این‌گونه است: «در سوئد مرخصی والدین ۱۵ ماه است و آن‌ها اجازه دارند بعد از این مدت تا ۸ سالگی کودک‌شان به طور متناوب مرخصی بگیرند و در زمان مرخصی از ۸۰ درصد حقوق خود بهره‌مند شوند. همچنین خانواده‌هایی که بعد از ۳۰ ماه برای فرزند بعدی اقدام می‌کنند از امکانات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند.

یکی از این تسهیلات اجتماعی که دولت سوئد برای کودکان سوئدی قائل می‌شود پرداخت کمک‌هزینه کودک است. این کمک‌هزینه، مبلغ مشخص و بلاعوضی است که دولت سوئد در ازای هر کودکی که در سوئد متولد می‌شود تا زمانی که کودک به سن ۱۶ سالگی برسد به والدین پرداخت می‌کند. میزان این کمک هزینه ارتباطی با میزان درآمد والدین کودک ندارد و همه اقشار جامعه با هر سطح درآمدی از این تسهیلات دولت برخوردار هستند».

در ژاپن هم با قانون جدیدی که «کودومو تیت» نام دارد و در سال ۲۰۱۰ تصویب شد همین نوع پرداخت‌ها انجام می شود و وضعیت این‌چنین است: «در ژاپن به خانواده‌ها تا رسیدن فرزند به سن ۱۵ سالگی، ماهانه حقوق پرداخت می‌شود».

حمایت دولت‌ها از فرزندآوری در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می‌شود ولی در برخی کشورها این حمایت‌ها نمادین و در حد ارائه هدیه است ولی در برخی دیگر چنانکه ذکر شد حمایت‌ها واقعی، معنادار و مؤثر است و به نتیجه مطلوب هم می‌رسد. روسیه، فنلاند، دانمارک و ایتالیا نیز کشورهای دیگری هستند که فرزندآوری در آنها با حمایت‌های دولتی جدی همراه است و در سال‌های اخیر کشورهای بیشتری هم به این فهرست افزوده شده‌اند.