به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، در ادامه تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران، موشک بالستیک «خرمشهر ۴» با نام خیبر صبح روز پنجشنبه ۴ خردادماه با حضور وزیر و جمعی از معاونان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد. این موشک ثمره تلاش چندین ساله دانشمندان و متخصصان سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع بوده و رادار گریزی و عبور سریع و راحت از پدافند هوایی دشمن، از جمله ویژگی های مهم این محصول مدرن عنوان شده است.

آنطور که وزارت دفاع اعلام کرده، سرعت بالای اصابت سرجنگی به هدف در این موشک بالستیک با برد 2 هزار کیلومتر، باعث می شود سیستم های پدافندی دشمن، قادر به تشخیص و رهگیری و اقدام جهت انهدام سرجنگی را نداشته باشند.

خرمشهر چگونه ساخته شد؟

جمعه 31 شهریورماه سال 1396 بود که در مراسم رسمی رژه نیروهای مسلح، از جدیدترین موشک بالستیک ایرانی با نام خرمشهر (به عنوان نسل اول موشک مذکور) رونمایی شد. این محصول بنابر آنچه که آنروز سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه اعلام کرد، 2000 کیلومتر برد داشت. رسانه های غربی با انعکاس فوری این دستاورد مهم، نوشتند که با احتساب موشک خرمشهر، شمار موشک‌هایی که ایران قادر است با آنها اهداف مختلف را در فاصله 2000 کیلومتری هدف قرار دهد، به 3 رسیده است. البته آنها می دانستند غیر از موشک‌های 2000 کیلومتری، ایران قادر است با موشک‌های دیگر خود یعنی موشک‌های میان بردی همچون قدر اچ و اس، شهاب 3 و عماد هم، بیشتر این اهداف را مورد اصابت دقیق قرار دهد.

موشک خرمشهر در رژه سال 1396

البته برای اولین بار، در ۴ مهر ۱۳۹۵ وزیر وقت دفاع از موشک خرمشهر به عنوان موشک نسل جدید برد بلند و با دقت اصابت بالا یاد کرده بود و پس از یکسال از آن اعلام، مدل نهایی سامانه مذکور، به عناون سومین موشک بالستیک ایرانی با برد رسمی ۲ هزار کیلومتر به نمایش عمومی درآمد.

موشک خرمشهر؛ قیام فناورانه و جسورانه ایرانی

بررسی ویژگی های ظاهری اولین نسل موشک خرمشهر نشان می داد این محصول با قطر بیشتر که (در حدود ۱.۵ متر یا بیشتر قابل تخمین بود) اما طولی در حد موشک شهاب-۳ یعنی در حدود ۱۵ متر، در رژه ۳۱ شهریور سال ۱۳۹۶ نمایش داده شد که نشان می داد با توجه به قطر بالاتر این موشک، یک طراحی کاملاً جدید ولی بر اساس تجربیات موفق گذشته به انجام رسیده است.

کلاهک نسل اول موشک بالستیک خرمشهر

کلاهکی که در نسل اول موشک خرمشهر مشاهده می شد از نوع مخروطی ساده با یک نوک غیر تیز با انحنای کم برای کاهش اثرات مخرب حرارت در سرعت های پروازی بالا و هایپرسونیک بود اما امکان نصب کلاهک های دیگری که در موشک هایی مانند سجیل و قدر از نوع سه مخروطی تعبیه شده، برای موشک خرمشهر نیز متصور است. بر اساس شکل ظاهری کلاهک خرمشهر در ناحیه دماغه، کارشناسان فنی در آن زمان، سرعت این موشک را بیش از ۱۵ ماخ تخمین زده بودند که با اطلاعات ارائه شده در روزهای اخیر توسط سردار فرحی مسئول ارشد وزارت دفاع در خصوص ویژگی های نسل چهارم این موشک، قابل تطبیق است.

در همان روز رونمایی مدل اولیه، مشخص بود که این موشک نیز مانند قیام از ویژگی مهم "بدنه بدون بالک" بهره می برد و به نظر می رسد در مرحله روشن بودن پیشران، تنها با اتکا به سامانه «کنترل بردار رانش» هدایت می شود. کلاهک جداشونده آن نیز می تواند با اتکا به تجربه موشک عماد که دارای خطای چند متر در برد ۲۰۰۰ کیلومتری است با قابلیت هدایت تا انتهای مسیر طراحی شود هر چند که تجهیزات کنترل آیرودینامیکی روی کلاهک نمونه اولیه رونمایی شده خرمشهر دیده نمی شد اما در تصاویر جدید، کاملا ملموس است.

به گزارش مشرق، در عین حال با توجه به اینکه وزن کلاهک نسل اول موشک بالستیک خرمشهر ۱۸۰۰ کیلوگرم اعلام شده بود، می توان با مقایسه اعداد اعلامی برای سایر موشک های رونمایی شده کشورمان، آنرا مرگبارترین موشک ایرانی برای حمله به دشمن و هر متجاوز توصیف کرد. در عین حال، قطر بیشتر این موشک جدید به نسبت نمونه های دوربرد دیگر ایرانی، این امکان را به آن می دهد که چنین کلاهک سنگین تری را حمل کند. البته این قابلیت نسل اول موشک خرمشهر که در فاز نهایی، کلاهک آن تبدیل به چند کلاهک با قابلیت اصابت به اهداف گوناگون می شود، یک جهش قابل توجه در طراحی ها و حمله به اهداف مختلف محسوب خواهد شد به گونه ای که عملا هر موشک خرمشهر، می تواند وظیفه ۲ یا ۳ موشک بالستیک را بر عهده بگیرد و با کمک مدل جدید طراحی خود، اطمینان و اثربخشی بیشتری را به دنبال داشته باشد.

خرمشهر 2 با کلاهک خاص رونمایی شد

کمی بیش از یک سال بعد و در بهمن سال 1397، با انتشار تصاویری مشخص شد موشک دوربرد خرمشهر به سرجنگی‌های جدید از نوع هدایت شونده تا پایان مسیر (با استفاده از بالک‌های نصب شده بر روی سرجنگی) مجهز و این نسل از موشک خرمشهر به نام «خرمشهر ۲» نامگذاری شده است.

نمایی از سرجنگی‌های جدید خرمشهر (موسوم به خرمشهر 2)

مقایسه موشک خرمشهر-1 و 2 توسط یک تحلیلگر خارجی

این نمونه از سرجنگی‌ها در سال‌های گذشته با ساخت موشک عماد بکارگیری شده بودند و پس از گذشت چند سال از تست موفق و نتیجه بخش این کلاهک، انواع مختلفی از موشک‌های بالستیک نظیر «قدر» و «قیام» نیز به آن مجهز شدند. البته در همان ایام، امیر حاتمی وزیر دفاع وقت کشورمان گفته بود که "در جریان یکی از تست‌های اخیر، موشکی با برد ۲ هزار کیلومتر توانسته با دقت بالا درست در وسط مربعی با ابعاد ۳۰ متر در ۳۰ متر فرود آید" اما مشخصا اعلام نکرد که آیا این موشک از نوع خرمشهر ۲ بوده یا نه؟

خرمشهر 3 چه زمانی معرفی شد؟

شهریورماه سال 1398 و در جریان رژه بزرگ نیروهای مسلح که در جوار حرم امام خمینی(ره) برگزار شد، باز هم موشک بالستیک خرمشهر با یک سرجنگی جدید به نمایش درآمد تا با احتساب نمونه های قبلی، این سومین سرجنگی باشد که تاکنون روی این موشک مهم و مدرن دیده شده بود. برخی، این موشک را خرمشهر 3 نامگذاری کرده اند که با توجه به رونمایی نسل جدید در روزهای اخیر، می تواند مبنای درستی داشته باشد.

موشک خرمشهر در رژه سال 1398

موشک خرمشهری که در رژه 31 شهریور 1398 با یک سرجنگی جدید به نمایش در آمد، برخلاف نمونه اولیه که مخروطی ساده است، دارای تغییر در سطح مقطع و زاویه سطوح بود اما بر خلاف نمونه مشاهده شده در خرمشهر-2 فاقد بالک کنترلی به شمار می رفت اما با همین ویژگی ها، این موشک و سرجنگی آن را می‌توان سریع‌ترین سلاح موشکی ایرانی معرفی کرد. با توجه به شباهت سرجنگی سوم موشک خرمشهر با نمونه های دو مخروطی و سه مخروطی موشک های شهاب-3 و قدر، می توان گمانه زنی کرد که احتمالاً این سرجنگی جدید برای رسیدن به پایداری بیشتر در بالاترین سرعت در فاز نهایی پرواز، بهینه شده بود که احتمال مورد اصابت قرار گرفتن آن توسط سامانه های پدافند ضد موشکی دشمن، در حد نزدیک به صفر می شود.

نسل چهارم خرمشهر با کلاهک منحصربفرد

محصول معرفی شده با نام "خیبر" در حقیقت جدیدترین و آخرین نسخه پیشرفته موشک خرمشهر است که از انواع موشک های نقطه زن بدون نیاز به هدایت در فاز نهایی محسوب می شود. موتور آن، موتور پیشرفته ایرانی با نام "اروند" بوده که از سوخت هایپرگولیک بهره می‌برد.

معمولا در موشک های سوخت مایع از ترکیباتی چون هیدروژن مایع یا متان استفاده می شود اما سوخت Hypergolic یا خود مشتعل، بیشتر در راکت های فضایی کاربرد دارد. به طور کلی، مزایایی برای پیشرانه هایپرگولیک ذکر می شود که شامل عدم نیاز به مکانیزم احتراق، قابلیت نگهداری در دمای معمولی، ظرفیت ذخیره سازی طولانی و چگالی بالاتر به معنای استفاده از مخازن سوخت کوچکتر است. موشک پروتون روسیه که یکی از موفق ترین پرتاب‌گرهای سنگین جهان است، از موشک هایی است که پیشرانه هایپرگولیک در تقویت کننده مرحله اول آن استفاده شده. ضمن آنکه جستجوها نشان می دهد رانشگرهای سیستم کنترل واکنش ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز از پیشرانه‌های هایپرگولیک برای انجام برخی مانورها استفاده می‌کند.

کلاهک این موشک با طول حدود ۴ متر (حدودا نصف موشکهای نقطه زن همچون فاتح 110)، یکی از بزرگترین و مرگبارترین سرجنگی های تولید شده در داخل کشور محسوب می شود که قابلیت حمل 1.5 تن مواد منفجره در مدلهای مختلف دارا است. ضمن آنکه سرعت بالای اصابت سرجنگی به هدف، باعث می شود سیستم های پدافندی دشمن، قادر به تشخیص و رهگیری و اقدام جهت انهدام سرجنگی را نداشته باشند.

تست نسل جدید موشک خرمشهر با نام خیبر

نحوه عملکرد سیستم های هدایت تعبیه شده در کلاهک موشک خرمشهر-4

بر همین اساس، طبق معدود اطلاعات منتشر شده توسط وزارت دفاع و مسئولان ارشد آن، موشک بالستیک و دوربرد خرمشهر ۴ نقاط تمایز زیادی نسبت به نسخه‌های قبلی و سایر موشکهای بالستیک ایرانی دارد اما از جمله اصلی‌ترین آنها، دستیابی به هدایت و کنترل در فاز میانی پرواز (midcourse)، زمان روانه‌سازی کم (فقط ۱۲ دقیقه) و قابلیت نگهداشت سوخت در آن تا چندسال - حتی بعضا تا 10 سال نیز تخمین زده می شود- است که به گفته کارشناسان، این ویژگی‌ها خرمشهر را علاوه بر راهبردی بودن، تبدیل به یک محصول تاکتیکی نیز می‌کند. ضمنا با توجه به اینکه موشک خرمشهر ۴ قابلیت اصلاح مسیر در خارج از جو را دارد، دایره خطای اصابت موشک در بردهای طولانی تر هم تفاوت چندانی نخواهد داشت.

اما آنچه ذهن و نظر کارشناسان غربی و صهیونیست را در این روزها به خود معطوف کرده، جهش بزرگ صنعت دفاعی جمهوری اسلامی ایران در ساخت یک کلاهک ویژه برای موشکهای خود است. به اعتقاد آنها، متخصصان ایرانی در این محصول جدید، علاوه بر موفقیت در تولید محصولی برای دور زدن و غافلگیر کردن سامانه های پدافندی - حتی پدافند برون جوی دشمن- یک سامانه خاص برای هدایت و کنترل فاز میانی سرجنگی موشک طراحی کرده اند که در بردهای بیشتر هم دقت خود را حفظ می کند. ضمن آنکه به گفته مسئولان وزارت دفاع، موشک به هنگام ورود به جو هیچ گونه هدایتی نخواهد داشت و تمامی الکترونیک موشک خاموش خواهد شد و بدین ترتیب، کلاهک 1.5 تنی موشک از هر حمله جنگال در امان خواهد بود.

با این اوصاف، موشک خرمشهر هم از نظر سخت افزاری در بخش کلاهک جنگی و هم نرم افزاری بسیار پیشرفته است و با توجه به اینکه به گفته سردار فرحی، در بحث رادار گریزی موشک‌ ها پروژه‌های مهمی در جریان است، لذا با ادامه این روند، موشکهای دوربرد ایرانی به گونه ای عملیات خواهند کرد که زمان کشف برای سامانه های راداری و پدافندی دشمن به شدت کاهش یافته و با ترکیب این مزیت با سرعت بالای حمله موشک، فرصتی برای درگیری باقی‌ نخواهد ماند و پیشرفته ترین سیستم هدایت در میان موشکهای ساخت ایران، آماده اصابت به هدف با 1500 کیلوگرم مواد منفجره خاص و نابودی هر هدف مهم و عظیمی خواهد شد.

نسل جدید موشک خرمشهر با نام خیبر

برخی کارشناسان صهیونیست نیز با اشاره به اینکه کلاهک موشک جدید ایرانی دارای موتورهای کوچک موسوم به vernier است و این اولین بار است که چنین دستاوردی در میان موشکهای ایرانی دیده می شود، از دقت بالا و حتی برد چند هزار کیلومتری این محصول جدید، ابراز شگفتی و نگرانی کرده اند. همچنین با توجه به اینکه سرعت موشک «خرمشهر۴»، ۱۶ ماخ یا ۱۸ هزار کیلومتر بر ساعت است و سرعت این موشک هنگام ورود به جو، ۸ ماخ اعلام شده، لذا فاصله محل شلیک تا برد نهایی اعلام شده را در مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه طی می کند که همین سرعت عمل در کنار قدرت تخریب فوق العاده، توان بازدارندگی ویژه ای را به نیروهای مسلح کشورمان اعطا خواهد کرد.

اقدامات مهمی مثل دستیابی به نسل های جدید سوخت موشک، توسعه سیستم های هدایت اجدید، سرهای جنگی جدا شونده دارای هدایت مستقل، موشک های بالستیک ضد کشتی، سیلوها و شهرهای موشکی همه و همه حاصل برنامه ریزی و مجاهدت های خاموش مردانی همچون شهید طهرانی مقدم است که در تمام عمر خدمتی خود، در گمنامی به سر می برند. این روزها که یادآور سالگرد آزادسازی خرمشهر از چنگال متجاوزان است، یکی از بهترین ایام برای قدردانی و گرامیداشت مجدد این مردان خدایی است که حاصل تلاش ها و خلوص آنها، تامین امنیت ایران عزیزمان است.