به گزارش مشرق، در روزهای گذشته خبر درگیری طالبان با نیروهای مرزبانی ایران و شهادت یک نفر و مجروح شدن دو نفر از نیروهای خدوم این یگان در رسانه‌ها منتشر شد. از ابتدای قدرت‌گرفتن طالبان در افغانستان، چندین بار شاهد اقدامات این‌چنینی از سوی آن‌ها در منطقه مرزی هستیم، مسئله‌ای که برخی آن را به‌عنوان یک ماجراجویی صرف از سمت گروهی خاص تحلیل می‌کنند و چاره کار را نقره‌داغ کردن آن‌ها می‌دانند و برخی معتقدند یک اقدام آگاهانه و هماهنگ با سرویس‌های خارجی است. برای روشن شد انگیزه طالبان از انجام این اقدامات چند نکته قابل‌توجه است.

تأثیر و ارتباط طالبان با آمریکا

در خصوص شکل‌گیری طالبان ابهامات فراوان وجود دارد؛ ولی نظریه‌ای که بیشتر مورد قبول است این است که طالبان توسط آمریکا به وجود آمده است؛ موضوعی که بی‌نظیر بوتو نخست‌وزیر اسبق پاکستان به صراحت در بخش فارسی بی‌بی‌سی بیان می‌کند: «سازمان سیا و پاکستان گروه متعصب طالبان را به وجود آوردند.» شواهد و قرائن نیز این مسئله را تأیید می‌کند. زیرا گروهی متعصب مذهبی در برابر نفوذ کمونیسم در افغانستان به وجود می‌آید و حکومت مورد حمایت شوروی را سرنگون می‌کند.

این مسئله در دوران نظام دوقطبی جهانی به سود آمریکا بوده و حمایت‌های آمریکا و انگلیس از آن‌ها در این مقطع وجود داشته است. پس از ورود آمریکا به افغانستان و کنار زدن طالبان از مسند قدرت و به‌وجودآوردن دولت مدرن در این کشور، مخالفت و درگیری طالبان با آمریکا شروع می‌شود. درگیری‌ای که تنها بر سر قدرت بوده است به‌نحوی‌که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان با خروج آمریکا از این کشور، سخنگوی طالبان رسماً اعلام می‌کند «به دنبال ایجاد روابط خوب با آمریکا هستیم ». همچنین سرپرست وزارت کشور طالبان در مصاحبه‌ای عنوان کرد: «که به آمریکا به چشم دشمن نگاه نمی‌کند. » اینها نشان‌دهنده این است که ارتباط کنونی طالبان با سرویس‌های امنیتی آمریکا مسئله‌ای دور از تصور نیست.

همچنین ناآرامی‌هایی که این روزها در مرز رخ می‌دهد می‌تواند به‌صورت سازمان‌یافته و در ارتباط با سرویس‌های امنیتی آمریکا و اسرائیل انجام شوند.

چند دسته بودن نیروهای طالبان

نکته دیگری که در خصوص طالبان وجود دارد این است که این گروه یک جریان یکدست و متحد نیست. بلکه خود این گروه شامل طیف‌های مختلفی هست که برخی از آن‌ها حتی در زمانی که آمریکا در این کشور حضور داشت و اکثر طالبان با آن درگیر بودند، آن‌ها با آمریکا همکاری کامل را داشتند. پس از خروج آمریکا از افغانستان نیز میان گروه‌های مختلف این جریان بعضاً جنگ و درگیری رخ داد.

در اتفاقات اخیر نیز در خصوص ایران بارها شاهد موضع‌گیری‌های متفاوت و متناقض از سوی مقامات مختلف این گروه هستیم و این نشان‌دهنده این است که این گروه موضع واحدی در خصوص ایران ندارد. برخی شدید موضع ضدایرانی دارند و برخی همراه‌تر هستند.

موضع جمهوری اسلامی در خصوص روی کار آمدن طالبان

باتوجه‌به رویکرد متخاصمانه دولت ایالات متحده آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران، حضور این کشور در یک کشور همسایه و داشتن پایگاه‌های نظامی، یک تهدید برای ما به حساب می‌آمد. لذا ایران از خروج آمریکا از افغانستان استقبال کرد. با توجه به اینکه طالبان نقش اصلی را در اخراج آمریکا از این کشور داشت ایران از این حرکت طالبان استقبال کرد. اما از همان ابتدا هیچ‌گاه از تسلط طالبان بر افغانستان حمایت نکرد و بحث تشکیل دولت فراگیر را مطرح کرد سپس شروط خود را برای به‌رسمیت‌شناختن آن‌ها اعلام کرد. با هیئت طالبان برای شروط خود بارها مذاکره کرده است؛ اما هیچ‌گاه آن‌ها را به‌عنوان حاکم رسمی افغانستان به رسمیت نشناخته است.

وجود برخی حامیان طالبان در داخل ایران

یکی از مسائل اجتماعی مهم که در اتفاقات اخیر به چشم می‌خورد، حمایت عبدالحمید اسماعیل زهی از جنبش طالبان بود. باتوجه‌به اینکه عبدالحمید اسماعیل زهی تحصیلکرده مدارس علمیه پاکستان بوده و دارای تفکر دیوبندی است حمایت ایشان از آن‌ها دور از تصور نیست؛ لذا شاهد این هستیم که از ابتدای قدرت‌گرفتن طالبان در افغانستان تلاش‌های زیادی برای به رسمیت شناخته شدن طالبان توسط حکومت جمهوری اسلامی کرده است. او حتی در خصوص قضیه حقابه رود هیرمند که مسئله‌ای ملی و حق قطعی ایران است موضعی خنثی گرفت و گفت دو طرف با هم مذاکره کنند. این نشان دهنده این امر است که برخی حامیان طالبان داخل مرزهای ایران حضور دارند.

خطر فعال شدن گروه‌های تجزیه‌طلب بلوچ در صورت بروز درگیری در این منطقه

در استان سیستان و بلوچستان علیرغم اینکه اکثر مردم بلوچ احساس تعلق خاطر به هویت اصیل ایرانی خود دارند، برخی گروه‌های تجزیه‌طلب فعالیت دارند. از مهرماه ۱۴۰۱ هم‌زمان به شروع اغتشاشات در کشور، این گروه‌ها فعالیت خود را در این استان بیشتر کرده‌اند و با برگزاری راهپیمایی‌ها پس از نمازهای جمعه زاهدان، سعی بر همراه‌کردن مردم بلوچ با خود داشتند.

آن‌ها همان زمان نیز کلیپ‌هایی از حضور نظامی در پشت مرزهای ایران منتشر می‌کردند که آماده ورود به ایران هستند. پس از ناکام ماندن آن‌ها در همراه‌کردن ملت غیور بلوچ، ورود نظامی و درگیری‌های سخت منتفی شد.

حال در صورت به وجود آمدن درگیری نظامی با طالبان در این منطقه، این گروه‌های تجزیه‌طلب فعال می‌شوند و برنامه دارند پس از شروع درگیری با طالبان، درگیری به داخل مرز منتقل شود و شهرهای استان سیستان و بلوچستان درگیر جنگ با گروه‌های تجزیه‌طلب می‌شود.

با توجه به شواهد و قرائن به نظر می‌رسد اقدامات ضد امنیتی طالبان در ناامن سازی مرزهای کشور در منطقه سیستان و بلوچستان امری اتفاقی و تنها از سر ماجراجویی نیست؛ بلکه باتوجه‌به اینکه در ماه‌های اخیر گروه‌های تجزیه‌طلب بلوچ در این منطقه فعال شده‌اند و در جذب اکثریت مردم بلوچ ایران ناکام بوده‌اند، سازمان‌های امنیتی آمریکا و اسرائیل قصد دارند با تحریک گروه طالبان، ناآرامی را در این منطقه به وجود بیاورند تا جرقه آغاز جنگ به وجود بیاید و گروه‌های تجزیه‌طلب با آمادگی قبلی، وارد میدان شوند و جنگ به داخل مرزها کشیده شود. لذا الان شاهد آن هستیم که تمامی حامیان اغتشاشات پاییز ۱۴۰۱، فضاسازی برای انتقام از طالبان را طلب می‌کنند.