سرویس جهان مشرق _ از هفته گذشته تا کنون مناطق شرقی استان دیرالزور در حاشیه رودخانه فرات به عرصه درگیری های قومیتی میان اعراب و اکراد در این منطقه تبدیل شده است.

این درگیری ها از زمانی آغاز شد که نیروهای نظامی سازمان قسد (SDF) اقدام به احضار و سپس دستگیری احمد الخبیل ملقب به ابوخوله، رئیس مجلس نظامی دیرالزور کردند؛ ابوخوله به عنوان نماینده رسمی عشایر عرب زبان شرق سوریه دارای مقام رسمی در سازمان "نیروهای دموکراتیک سوریه" بود.

اما ریشه اصلی این درگیری ها کجاست؟

کاشتن تخم کینه به بهانه مبارزه با داعش

در سال ۲۰۱۵ در کاخ سفید دو دیدگاه متفاوت در خصوص حضور نظامی مستقیم در سوریه به بهانه مبارزه با داعش وجود داشت؛ سازمان جاسوسی CIA عقیده داشت بایستی برخی گروه های غیرجهادی جدا شده از ارتش سوریه را تقویت کرده و ضمن مبارزه با گروه های ضد امریکایی سلفی، همزمان به مبارزه با دولت و ارتش سوریه نیز بپردازند؛ اما وزارت دفاع امریکا پنتاگون طرحی بر پایه استفاده از شبه نظامیان YPG (شاخه سوری پ. ک. ک) با همراهی عشایر عرب شرق و شمال شرق سوریه داشت که بعدها تحت عنوان "نیروهای دموکراتیک سوریه" یا قسد شکل گرفت (طرح موازی CIA در همان ابتدای مسیر به بیراهه رفته و لغو شد).

از همان ابتدای مسیر همواره میان گروه های رزمی عرب با شبه نظامیان کُرد اختلافات عمیقی وجود داشت؛ به ویژه که فرماندهان کرد تحت رهبری خاندان عبدی (مظلوم عبدی) اصرار بر ورود به مناطقی داشتند که دارای اکثریت جمعیت عرب زبان و اقلیت کرد بود و به تدریج با اعمال نفوذ خود اقدام به تغییر بافت جمعیتی این مناطق یا حتی آزار و اذیت عرب زبانان می کردند (مهمترین موارد در حدفاصل شهرهای راس العین تا تل ابیض بود که بعدها توسط ترکیه اشغال شد).

با پایان حضور داعش در شهرهای شرق سوریه از اواسط سال ۲۰۱۸ عشایر عرب استان دیرالزور به ویژه دو قبیله بزرگ عقیدات و شعیطات خواستار پایان حضور اکراد و سپردن مسئولیت امنیتی این مناطق به مردم بومی عرب زبان شدند اما این موضوع با مقاومت رهبران پ. ک. ک و زیردستانشان در شاخه سوری همراه شد؛ آتش این اختلافات سرانجام با اقدام نسنجیده شورای نظامی قسد و دستگیری ابوخوله زبانه گرفته و تبدیل به جنگ تمام عیار شد.

عقب نشینی گسترده قسد از شهرهای حاشیه فرات

عشایر عرب دیرالزور با سازماندهی و ایجاد یک فرماندهی مشترک شروع به اخراج شبه نظامیان کُرد از باغوز در نزدیکی مرز عراق تا شهرک البصیره در محل اتصال دو رودخانه خابور و فرات کردند.

شبه نظامیان کرد که توانایی مقابله مستقیم با عشایر را نداشتند به هنگام عقب نشینی خود بارها دست به خمپاره باران شهرهای عرب نشین حاشیه فرات کردند که منجر به کشته و زخمی شدن ده ها غیر نظامی شده است؛ هم اکنون خط درگیری در شهرک الشحیل در نزدیکی البصیره است و دو طرف مدعی تصرف یا بازپسگیری این منطقه مهم شده اند.

همچنین منابع محلی دیرالزور مدعی هستند قبایل عرب در سایر مناطق حاشیه رودخانه خابور یا شمال شرقی شهر دیرالزور نیز اقدام به شورش علیه شبه نظامیان کُرد کرده اند و احتمال عقب نشینی قوای قسد از این مناطق نیز وجود دارد.

چرا امریکا مانع از ادامه درگیری قومیتی در شرق فرات نمی‌شود؟

از زمان آغاز درگیری ها در شرق فرات، امریکا اعلام بی طرفی کرده و به نفع هیچ کدام از دو طرف اقدامی انجام نداده است؛ این موضوع با توجه به اینکه هر دو گروه متحد امریکا در این منطقه به شمار می روند عادی است اما سوال اصلی اینجاست که چرا هیچ اقدامی برای وساطت و پایان درگیری انجام نمی شود؟

واضح به نظر می رسد که نظامیان امریکایی به راحتی توان اعمال نظر خود برای اتش بس و کنترل درگیری میان اعراب و اکراد در این منطقه را دارند، اما به نظر می رسد با توجه به بافت جمعیتی ۱۰۰ درصد عرب زبان دیرالزور، امریکایی ها به پیروزی اعراب و یکدست شدن قدرت در این منطقه چندان بی رغبت نیستند؛ این موضوع می تواند کلیه مبارزین این منطقه را تحت یک پرچم به کنترل امریکا درآورده و برای نقشه های آینده این کشور در خاک سوریه آماده کنند، نقشه ای که گفته می شود یک حمله بزرگ به مناطق مرزی عراق و سوریه پس از عبور از رودخانه فرات با هدف قطع دسترسی دولت سوریه و محور مقاومت به مسیر لجستیک زمینی این منطقه است.