به گزارش مشرق، به باور بسیاری از کارشناسان، تحولات جامعه عربستان سعودی از ۲۰۱۵ به این سو متأثر از امر جانشینی در این کشور بوده است. جنگ یمن، دستگیری و بازداشت سعد الحریری، محاصره قطر، قطع رابطه با جمهوری اسلامی ایران و... در سیاست خارجی در راستای تثبیت نگاه جدید «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی بود.
در صحنه سیاست داخلی نیز رویکرد جدید محمد بن سلمان در پرده‌برداری از سند چشم‌انداز ۲۰۳۰، دستگیری شاهزادگان در هتل ریتز کارلتون، بازداشت مخالفان سیاسی از جمله سلمان العوده و قتل جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، ایجاد ارتش سایبری، عرضه سهام آرامکو در بورس و... همگی اقداماتی در راستای حفظ و تثبیت جانشینی وی بر اریکه قدرت بود.
«سلمان بن عبدالعزیز آل سعود» پادشاه عربستان سعودی نشان داده است برخلاف برادر بزرگتر خود، ملک عبدالله، پادشاه پیشین این کشور، در جانشینی پسرش کاملاً مُصِر است و از این مسیر بازگشت نخواهد داشت. تعامل گسترده بن سلمان در ارتباط با چین و آمریکا هم نشان می‌دهد پکن و واشنگتن اگرچه با برخی اقدامات بن سلمان همراه نیستند، اما جمع‌بندی قاطعی در خصوص تکیه وی بر قدرت به جای پدرش وجود دارد.
علاوه بر این، رویکرد سیاسی سال‌های ابتدایی محمد بن سلمان نیز به شدت تعدیل شده؛ به این معنا که اولاً در سیاست خارجی به سیاست محافظه‌کارانه گذشته بازگشت؛ روابط با ایران را مجدد بازگشایی کرد؛ جنگ یمن را خاتمه داد؛ روابط با لبنان توسعه یافت؛ فلسطین و عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را مجدداً به بالاترین سطح رسانده و با تأمین امنیت انرژی و همکاری مستمر با روسیه تعاملات بین‌المللی را گسترش داده است. از طرف دیگر، در سیاست داخلی با ایجاد آزادی‌هایی برای زنان، محدود کردن اسلام‌گرایان، فروش گسترده نفت در خلال جنگ اوکراین، برندسازی مجدد با آوردن ستاره‌های بین‌المللی فوتبال و هنرمندان به کشور و... توانسته موفقیت‌های داخلی و خارجی متعددی برای خود کسب کند.
این تغییر رفتار عربستان سعودی سبب شده تا سرانجام یخ روابط عربستان و آمریکا نیز آب شود و محمد بن سلمان به رهبر اصلاحات داخلی و یک بازیگر مهم بین‌المللی تبدیل شود. اگر روند تحولات به چنین نحوی ادامه یابد محمد بن سلمان پادشاه بلامنازع آینده عربستان سعودی خواهد بود و حدس‌ها و گمانه‌هایی که در خصوص جابه‌جایی او در هنگامه درگذشت ملک سلمان به ذهن می‌آمد، به کنار می‌رود.
در چنین چارچوبی از تحولات و رخدادهای آینده عربستان، امکان تثبیت محمد بن سلمان بیش از پیش فزونی می‌یابد. بدین ترتیب استوانه‌های آینده عربستان سعودی به جای چهره‌هایی که نام‌آشنا بودند تبدیل به فرزندان سلمان یعنی خالد، ترکی، بندر که برادران تنی و ناتنی ولیعهد سعودی هستند، خواهند شد.
در این یادداشت به معرفی هر کدام از این شاهزاده‌های مهم دربار کاخ یمامه خواهیم پرداخت:
۱. خالد بن سلمان آل سعود:
برادر تنی محمد بن سلمان و وزیر دفاع سعودی است. او که پس از تحصیلات نظامی در ایالات متحده به عنوان مشاور سفیر عربستان سعودی در ایالات متحده خدمت کرد، در سال ۲۰۱۷ با حکم پدر، سفیر عربستان در واشنگتن شد. حضور چهره‌های اصلی سیاست خارجی و داخلی همچون عادل الجبیر، ترکی الفیصل و... در سفارت عربستان ـ واشنگتن نشان‌دهنده آن است که کسانی که به سفارت عربستان در آمریکا نائل می‌آیند، نقش مهمی در آینده عربستان بازی خواهند کرد.
بدون تردید خالد بن سلمان تلاش برای پایان جنگ یمن را در کارنامه دارد و در روز مبادا از این برگ برنده برای بیان موفقیت‌های خود بهره خواهد برد.
۲. ترکی بن سلمان آل سعود:
ترکی بن سلمان پسر دوم پادشاه ریاض است. مادر او فهده بنت فلاح آل حثبلین است. ملک سلمان وظیفه خطیر مدیریت سرمایه‌های خانواده شخصی خود را به او سپرده است. به عبارت دیگر ترکی بن سلمان وظیفه مدیریت دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری‌های پدر و خانواده درجه یک خود را بر عهده دارد. برای تحقق این وظیفه شرکت «الثروات» تأسیس شد. این شرکت با اینکه در سال ۲۰۰۸ تأسیس شده است اما نقش جدی آن پس از به قدرت رسیدن ملک سلمان در ژانویه ۲۰۱۶ آغاز شد و ذیل سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ به یکی از اهرم‌ها برای تنوع‌بخشی به اقتصاد سعودی تبدیل شده است.
به دیگر سخن، مهم‌ترین ذی‌نفع سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ خانواده سلطنتی و شخص پادشاه و وابستگان درجه یک آنهاست؛ چرا که با ایجاد شرکت‌های سرمایه‌گذاری و باز کردن اقتصاد، بیشترین نفع به شرکت‌های تحت مالکیت نزدیکان دربار خواهد رسید.
این شرکت در حوزه‌های املاک، ساخت و ساز، کشاورزی، پزشکی و فناوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کرده است. در نهایت می‌توان ترکی بن سلمان را با طحنون بن زاید آل نهیان در امارات مقایسه کرد که وظیفه مدیریت سرمایه امیر ابوظبی و امارات متحده را بر عهده دارد و نقش‌آفرینی مهمی را انجام می‌دهد.
۳. بندر بن سلمان آل سعود:
بندر بن سلمان مانند تمامی شاهزاده‌ها در پس پرده فعالیت می‌کند اما مهم‌ترین وظیفه‌اش حفظ و حراست از شخص ملک سلمان است. او مسئول حفاظت و تأمین امنیت پدرش را نیز عهده‌دار است.
«نئوم» و «ذالاین»: اَبَرپروژه‌های محمد بن سلمان؛ رؤیاپردازی حاکم عربستان سعودی
در چارچوب کلی فوق به نظر می‌رسد روز به روز تثبیت جانشینی محمد بن سلمان با سرعتی بیش از پیش رقم می‌خورد؛ اگر این اتفاق رخ دهد نزدیک‌ترین افراد به محمد بن سلمان که مشاوران امین او در دوران فشار رقبا بوده‌اند می‌توانند استوانه‌های آینده عربستان سعودی باشند.
به دیگر سخن، افراد نزدیک دوران ولیعهدی، رهبران آینده در دوران پادشاهی خواهند بود. مثلاً خالد بن سلمان برادر محمد بن سلمان در حوزه نظامی، بندر بن سلمان محافظ پادشاه کنونی در حوزه امنیتی، ترکی، امین ثروت خانوادگی در حوزه اقتصادی، ترکی آل شیخ در حوزه فرهنگی، سعود القحطانی در حوزه امنیت داخلی، افرادی همچون عادل الجبیر و خالد بن فرحان در سیاست خارجی، برخی از شرکت‌های بین‌المللی همچون سافت بانک ژاپن یا مؤسسه مکنزی آمریکا در حوزه مشاوره‌های مالی و توسعه و...، می‌توانند شکل‌دهنده آینده عربستان در عصر بن‌سلمان باشند.
۲۳:۵۰ - ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
