به گزارش مشرق، با دید انتقاد و تردید به دنیای پیرامون‌تان می‌نگرید و ساده‌انگارانه هر چیزی را باور نمی‌کنید. مستندی با عنوان «ما خفی اعظم» با ترجمه تحت‌اللفظی «آنچه پنهان است بزرگ‌تر است» سراغ همین گزاره رفته و به‌دنبال‌آن تلاش دارد بسیاری از حقایق را آشکار کند و پشت‌پرده آنچه به‌عنوان حقیقت به مخاطبان القا می‌شود را نمایان سازد.

این مجموعه ازشبکه عربی الجزیره درهرقسمت سوژه وعنوان متفاوتی دارد. برای مثال پرده‌برداشتن ازاقدامات رژیم‌صهیونیستی برای جاسوسی از فرماندهان مقاومت فلسطین، توطئه برخی سران عرب در همراهی با رژیم‌صهیونیستی برای محاصره غزه و... محتوای برخی ازقسمت‌های این برنامه است.

مستند یادشده دریکی ازقسمت‌ها با عنوان «فضای‌ بسته» سراغ این موضوع رفته‌است که چگونه فیسبوک، واتس‌آپ و اینستاگرام محتواهای فلسطینی را ذبح می‌کنند اما ازسوی دیگر خود را به‌ظاهر نهادی مستقل نشان می‌دهند.

دراین قسمت بیان می‌شود چطور این شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها با کارکردن زیر نظارت مکانسیم‌های تعریف‌شده محتواهای متضاد با آرمان‌های‌شان را از دید کاربران پنهان می‌کنند. در ادامه حقایقی را که از زاویه دید ما خفی اعظم در این خصوص مطرح شده‌است، آورده‌ایم.

در دنیایی که توسط رسانه‌های اجتماعی و شعارهای آزادی عقیده و بیان اداره می‌شود، برنامه‌ها و مکانیسم‌های پنهان، آنچه که به شما اجازه نوشتن و انتشار می‌دهد را کنترل می‌کند.

درغیراین صورت، سرنوشت شما حذف یا مسدودشدن خواهد بود. مستند ما خفی اعظم دریکی از قسمت‌های خود بیان کرده‌است که فیسبوک، اینستاگرام وسایر پلتفرم‌ها هزاران حساب کاربری را حذف وصدها عبارت عربی را مسدود می‌کنند.

سیاست و ابزارهای آن در این پرونده کجاست و چه کسی موارد منتشرشده و مواردی که نباید منتشر شود را کنترل می‌کند؟ رویدادهای سیاسی ودرگیری‌های خونین قومی و اقتصادی درسراسر جهان اتفاق می‌افتد و شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از این رویدادها تبدیل شده‌اند.

سیاستی برای حذف صفحات

چندین اتهام به فیسبوک، معروف‌ترین و گسترده‌ترین پلتفرم در جهان، مبنی بر جانبداری از یکی از طرف‌ها در درگیری‌ها وارد و به پیروی از سیاست‌های بحث‌برانگیز در کنترل محتوا در پلتفرم‌های خود متهم شده‌است.

سخنان مشوق نفرت، وابستگی بالایی به زبان دارد و تشخیص آن بدون افراد مسلط به زبان محلی بسیار دشوار است.

ما باید تلاش خود را در این زمینه به میزان قابل‌توجهی افزایش دهیم. سپتامبر۲۰۲۲ شرکت مشاوره بین‌المللی BSR اولین گزارش در نوع خود را در مورد سیاست‌های متا، شرکت مالک فیسبوک در مورد محتوای فلسطینی منتشر کرد.

این گزارش یافته‌های خود را بر پایه تحقیق مستقیم از شرکت متا و کارمندانش گذاشت وصراحتا حذف هزاران صفحه و محتوای فلسطینی برخلاف صفحات و محتوای اسرائیلی توسط فیسبوک را محکوم کرد.

این گزارش، راه را برای پرسش‌هایی درباره سیاست‌های این ابرکمپانی و میزان کنترلش بر آنچه در پلتفرم‌ها منتشر می‌شود یا منعی برای انتظار آن وجود دارد باز کرد.

اشرف زیتون، مدیر سابق سیاست‌گذاری حوزه خاورمیانه و شمال آفریقای فیسبوک دراین مستند می‌گوید: این قواعد توسط گروهی با هویت ناشناخته گذاشته می‌شود. گروهی که برای کنترل محتوا تصمیم می‌گیرد وقانون می‌گذارد، پلتفرم فیسبوک، من آن را بزرگ‌ترین کشور جهان از لحاظ جمعیت کاربران می‌دانم، درباره ۲.۲میلیارد کاربر صحبت می‌کنیم. در این تحقیق، گروه سازنده ما خفی اعظم تصمیم گرفت به طور مستقیم و مستقل، سیاست‌های فیسبوک و میزان تعصب یا حرفه‌ای بودن آنها را بررسی کند.

تیم این مستند، دو صفحه دراین پلتفرم ایجاد کرد، یکی به زبان عربی و دیگری به زبان عبری. در طول ماه‌ها به دقت بررسی کرد که این شبکه‌اجتماعی چگونه با آنچه در این دو صفحه منتشر می‌شود، برخورد می‌کند.

در طول این تحقیقات، به دنبال مصاحبه با تصمیم‌گیرندگان شرکت متا، صاحب پلتفرم‌های فیسبوک، اینستاگرام و واتس‌آپ بودند تا آنها را با نتایج تحقیقات و سؤالات جنجالی مواجه کنند.

اما درخواست‌های‌شان با تعلل و بی‌اعتنایی مواجه شد. درپایان با هیات نظارت این شبکه‌اجتماعی که توسط شرکت تشکیل شده بود، تماس گرفتند و توانستند با یکی از اعضایش مصاحبه‌ای ناقص داشته باشند.

سیاست‌هایی مشابه

در ادامه مستند، دربخشی از مصاحبه ندیم الناشف، مدیر مرکز کمپین توسعه رسانه‌های اجتماعی می‌گوید: اگر بخواهیم بر دیگر موضوعات جهان غیر از فلسطین تمرکز کنیم، مثلا شاهد سیاست‌های مشابه درباره کشمیر هستیم، به این معنا که روابط رسانه‌ها با دولت هند بسیار قوی است و پیرامون اتفافاتی که علیه شهروندان کشمیری و این منطقه تحت اشغال روی می‌دهد، جانبداری دارند یا مثلا به میانمار بنگرید که چه اتفاقاتی برای اهالی روهینگیا افتاد و نفرت‌پراکنی که علیه آنان پیش از کوچاندن ساکنان و قتل‌عام‌ها صورت پذیرفت، با هیچ واکنش خاصی از شرکت فیسبوک مواجه نشد.

در بخش دیگری از این مستند، با دبرا براون، پژوهشگر حقوق دیجیتال در سازمان دیدبان حقوق بشر صحبت می‌شود که روی گزارشی درباره سیاست‌های متا، شرکت مالک فیسبوک، به‌ویژه درمناطق درگیری سیاسی و نظامی درمنطقه و جهان کارکرده و از او سؤال پرسیده می‌شود که برجسته‌ترین یافته‌هایی که در این گزارش در مورد سیاست‌های این شبکه‌اجتماعی به دست آورده، چیست؟

او پاسخ می‌دهد: من فکر می‌کنم ما باید یک قدم به عقب برداریم و به نحوه استفاده مردم از پلتفرم‌های متا از جمله فیسبوک و اینستاگرام در دوره‌های درگیری بنگریم. چندین کاربرد اصلی وجود دارد، مانند مستندسازی جنایات و محکوم کردن تخلفاتی که مشاهده می‌کنند.

از سوی دیگر، می‌بینیم که دولت‌ها و مقامات سایر کشورها از این بسترها برای تحریک خشونت، تحریف روایت و تغییر دیدگاه جهان نسبت به درگیری‌ها استفاده می‌کنند. به طور کلی آنچه در بسیار از مواقع دیده‌ایم این است که متا و پلتفرم‌های آن، به اندازه کافی برای حمایت از حقوق‌بشر در تمام نقاط جهان فعالیت نمی‌کنند.

سخت است که منطقه جغرافیایی را مشخص کنیم اما می‌توانیم یک مثال بزنیم. ما پلتفرم‌هایی از جمله متا را مشاهده کردیم که سال گذشته واکنش سریعی به حمله به اوکراین نشان داد. سیاست‌هایش را نیز باشرایط منطبق کرد. یکی ازاین تغییر سیاست‌ها، مجازدانستن محکومیت حمله نیروهای روسیه توسط اوکراینی‌ها و درخواست محکوم کردن آنهاست.

پایان بی‌طرفی فیسبوک

این مستند همچنین می‌افزاید که سال۲۰۱۶، شاهد انقلابی بزرگ در سیاست‌های فیسبوک در قبال محتوای عربی به خصوص فلسطینی بودیم.

یکی از کسانی که شاهد این تغییر بود، اشرف زیتون، مدیر سیاست عمومی خاورمیانه و شمال آفریقا در این شبکه‌اجتماعی است که از سال۲۰۱۴ تا۲۰۱۷ این مسئولیت را بر عهده داشت. در ادامه، از این فرد پرسیده می‌شود برخورد فیسبوک با محتوای فلسطینی یا عربی و حتی بین‌المللی که با اسرائیل و اشغالگری‌اش مبارزه می‌کند، چگونه است؟

زیتون این‌طور بیان می‌کند: نقطه اساسی در روش تعامل فیسبوک با این موضوع سال۲۰۱۶ رخ داد؛ جایی که رژیم موقت اسرائیل قانونی را دررابطه با رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصویب کرد که در صورت همکاری نکردن سریع شرکت‌ها با درخواست دولت اسرائیل و وزارت دادگستری مبنی برمحدودیت محتوای فلسطینی و ضداسرائیلی، جریمه‌های بسیار سنگینی برای آنها در نظر خواهدگرفت؛ محتوایی که آنها ضدیهودی می‌دانند. باید بگویم این آغازی بر پایان بی‌طرفی فیسبوک در قبال محتوای فلسطینی بود.

نفوذ اسرائیل به شرکت متا

مستند «ما خفی اعظم» بیان می‌کند در این تحقیق، اریک باربینگ، رئیس سابق تشکیلات امنیت سایبری شاباک اسرائیل از موفقیت این رژیم در بستن هزاران اکانت در فیسبوک و مسدود کردن محتوای ضداسرائیلی از طریق طرحی سازماندهی شده، سخن می‌گوید.

باربینگ می‌گوید در اسرائیل با اجرای این طرح موافقت شده و این‌که تعریف تروریسم و تشویق به آن چیست.

بنابراین شاباک مانند بسیاری از شرکت‌ها، اطلاعاتی از طریق نشانه گرفتن عبارات و کلمات معین می‌کند و بعد یک شخص یا دستگاه، دست به پایش می‌زند.

اگر تشخیص داده‌شود جملات دال بر اهداف تروریستی است، مشورت می‌کند و در نهایت درخواستی به شرکت متا ارسال می‌شود و به صورت حرفه‌ای درخواست حذف آن مطرح می‌شود.

او این‌طور بیان می‌کند که معمولا با اغلب درخواست‌ها موافقت می‌شود. این مستند بیان می‌کند که اعتراف رئیس سابق تشکیلات امنیت سایبری رژیم صهیونیستی باعث شد این مستند از طریق اسامی کارکنان، نفوذ اسرائیل در شرکت متا را بررسی کند.

البته شرکت متا در ۲۰۲۱ پایبندی خود به حقوق بشر درخصوص محتوای منتشره در صفحاتش را اعلام کرد.

اما در اتفاقات صورت گرفته در فلسطین، با محتوای فلسطینی در این پلتفرم برخورد شد. کما این‌که یکی از کاربران با انتشار روزنامه نیویورک‌تایمز، گفته‌بود فلسطینیان در مبارزه برای کسب حقوق‌شان نباید تسلیم شوند که شامل هیچ محتوای خشن نبود.