به گزارش مشرق، بلندیهای جولان یا بلندیهای گولان فلات و منطقه‌ای کوهستانی بوده که در جنوب غربی‌ترین بخش خاک سوریه واقع شده و از سال ۱۹۶۷ میلادی در اشغال رژیم صهیونیستی است. بلندیهای جولان یک فلات استراتژیک است که در میان اسرائیل و سوریه و مشرف به جنوب لبنان است. این منطقه تنها ۷۰ کیلومتر از شهر دمشق فاصله دارد.
جولان واقع در جنوب غرب سوریه، مشرف به دریای الجلیل و شمال فلسطین اشغالی، که تقریباً ۶۵ کیلومتر طول و ۲۵ کیلومتر عرض دارد.ارتفاع بلندی های جولان از سطح دریا بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ متر متغیر است و مساحتی بالغ بر ۱۸۰۰ کیلومتر شمال شرقی اسرائیل و رود اردن و دریای جلیل مرز غربی آن را مشخص می‌کنند. از نظر نظامی، ارتفاعاتی راهبردی به‌حساب می‌آید، که هم‌بر سوریه و هم‌بر فلسطین اشغالی دید دارد. در جریان جنگ خاورمیانه در سال ۱۹۶۷ به تصرف اسرائیل درآمد. سازمان ملل متحد در قطعنامه ۲۴۲ خواستار خروج اسرائیل از جولان شد اما تاکنون رژیم صهیونیستی نپذیرفت و این تعرض و غضب هرگز توسط جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشد اما اسرائیل در سال ۱۹۸۱ رسماً بلندیهای جولان را ضمیمه اعلام‌کرد.
منطقه جولان سرچشمه منابع آبی مناطق مجاور و منبع بسیار مهمی برای زمین‌های این منطقه است و از سویی منبع درگیری بین کشورهای سوریه، فلسطین، اردن و لبنان بوده است. از حیث منابع آب سطحی و زیرزمینی بسیار غنی است، از جمله دریاچه مَسعَدَه در شمال شهر قنیطره و مشرق شهر مسعده، و دریاچه طبریه یا دریای جلیل میان جولان و فلسطین واقع است و رودهای پرآبی چون رود اردن در مغرب جولان و رُقّاد در شمال جولان جاری است. رود اردن با کمترین ارتفاع در بین رودهای جهان، از مرز سوریه و لبنان سرچشمه می‌گیرد، جایی که رودخانه حسبانی از لبنان و رودخانه بنیاس سرچشمه می‌گیرد و پس طی نمودن ۱۰۰ کیلومتر به دریای جلیل و بعد از طی نمودن ۱۰۰ کیلومتر به انتهای حوضه آبریز یعنی دریای مرده یا بحر المیت سرازیر می شود.
در بُعد امنیت آبی رژیم صهیونیستی و منابع آبی جولان هم تأثیر شگرفی در تأمین آب شرب صهیونیست‌ها و صنایع رژیم صهیونیستی دارد و به‌عبارت دیگر صهیونیست‌ها از نیم قرن قبل جنگ آب را آغاز کرده و امروز که به‌مرور جنگ آب به پدیده‌ای محتمل در خاورمیانه تبدیل می‌شود، این رژیم از منابع آبی جولان دست نخواهد کشید. این را از کنگره اول صهیونیست‌ها در شهر پازل سوئیس در آگوست سال ۱۸۹۷ می‌توان فهمید که در آنجا تأکید شد که بدون آب دولت یهودی امکان تحقق نخواهد داشت.
دانش هیدروپلیتیک به طیفی از کنش ها بین دو یا چند بازیگر سیاسی بر سر منابع آبی گفته می شود. اگر دراستفاده این منابع، کشوری با کنش نظامی به سلطه در دریافت و بهره وری از منبع آبی دست یابد و از این منبع آبی جهت برتری و پیشبرد اهداف خود استفاده کند به هیدروهژمونی معروف می شود.
موضع هیدروپلیتیک اسراییل نسبت به بلندی های جولان به قبل از تغییرات مرزی ،۱۹۶۷ سه شاخه عمده رود اردن از خارج از قلمرو خاک اسراییل سرچشمه می‌گرفتند، برمی گردد. از سال ۱۹۶۷ رود بانیاس جزو منطقه تحت اشغال اسراییل قرار گرفته است و از طرفی حوضه روداردن برای عمران جامع وهماهنگ آبیاری و نیروی برق بسیار مناسب است و دریاچه طبریه یا دریای جلیله یا دریای جلیل به‌صورت یک مخزن طبیعی عمل می‌کند. رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۵۸ کانال انتقال آب ملی که بزرگ‌ترین پروژه توسعه منابع آبی اسراییل به‌شمار می‌رفت را آغاز کرد که با شبکه‌ای عظیم از آبگذرها و خطوط لوله آبهای رودخانه اردن (دریاچه جلیله) را به‌طرف جنوب در امتداد جلگه ساحلی انتقال میدهد. ظرفیت این شبکه انتقال ۴/۱ میلیارد در سال یعنی دو برابر آورده رودخانه اردن است. اسرائیل با سیاست‌های آبی خود توانسته است بر بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب از آب بلندیهای جولان مسلط شود و به این ترتیب ۳۰ درصد از نیازهای سالیانه خود به آب را تأمین می‌کند. سال ۱۹۶۴ در کنفرانس سران عرب تصمیم گرفته شد آب سرشاخه‌های رود اردن به خارج از اسراییل هدایت شود در نتیجه تلاش سوریه برای اجرای چنین تصمیمی در سال ۱۹۶۷ منجر به درگیری‌های وسیع مرزی شد که بلندی های جولان به اشغال اسراییل در آمد و هرگز حاضر به ترک بلندی های جولان نشد. یکی از دلایل عدم تخلیه این ارتفاعات، مساله حفظ تسلط اسراییل بر سرشاخه‌های رود اردن و به‌خصوص رود بانیاس است. اسراییل حاضر نیست سرچشمه‌های بانیاس را دوباره تحت تسلط سوریه ببیند.
دومین حوزه هیدروپلیتیکی مورد اختلاف درخصوص منابع آب به چگونگی بهرهبرداری از منبع آبهای زیرزمینی در کرانه غربی و جلگه ساحلی مربوط می‌گردد. اسراییل منابع آب کرانه غربی راهم مورد بهرهبرداری قرار داده و میدهد. تا پیش از ،۱۹۶۷ اسراییل ۴۵۰ میلیون مترمکعب از سفره‌های آب زیرزمینی واقع در جلگه ساحلی را که به منابع آب کرانه غربی پیوند داشتند، مورد بهرهبرداری قرار می‌داد. این مقدار آب یک سوم آب موردنیاز اسراییل بود. با اشغال کرانه غربی در سال ،۱۹۶۷ تمامی منابع آب این ناحیه تحت کنترل اسراییل درآمد. از آن پس تبعیض آشکاری میان ساکنین عرب بومی و یهودیان در استفاده از منابع آب برقرار گردید. مقامات رژیم اشغالگر قدس، حفر چاه جدید را جزدر موارد ضروری برای فلسطینیان ممنوع اعلام‌کردند، اما ساکنین سرزمین های اشغالی در کرانه غربی از حق نامحدودی برای حفر چاه بهره مند شدند. همین قوانین تبعیض آمیز که با واقعیات طبیعی و ذخیره منابع آب نیز سازگاری ندارد، موجب کاهش شدید منابع آب زیرزمینی کرانه غربی شده است.
اکنون اسراییل در شرایطی است که اکثر منابع موجودآب را به مصرف می‌رساند. اختلاف با سوریه بر سر بلندیهای جولان و منابع آن همچنان ادامه دارد و این دو به واسطه اصرار اسراییل بر تداوم تسلط بر سرچشمه‌های رود اردن و دریاچه طبریه (جلیله) نتوانسته اند به توافقی جامع دست یابند. از سوی دیگر، اسراییل با تشکیلات خودگردان فلسطین بر سر چگونگی بهرهبرداری از سفره‌های آب زیرزمینی در کرانه غربی که به‌سرعت رو به اتمام است، اختلاف دارند.
رژیم صهیونیستی با اشغال بلندی های جولان توانست بخش عمده ای از نیاز های آبی خود را تامین کند و نسبت به خالی کردن سکنه اطراف بلندی های جولان از این طریق تلاش کند تا آینده ژئوپلیتیکی برای خود تعریف کند و امنیت نسبی شرق سرزمین های اشغالی ایجاد کند. از این سوی تخلیه رژیم صهیونیستی از بلندی های جولان مترادف با از دست دادن بخش عظیمی از منابع آبی مصرفی بویژه استفاده شرب است که اسکان شهرک نشینان را در مناطق فلسطین اشغالی تا حد زیادی منتفی خواهد کرد.
منبع: باشگاه خبری توانا
