به گزارش مشرق، در سال‌های اخیر شاهد ورود بخش خصوصی یا بازار آزاد به صنعت دوبله هستیم. از آن طرف در پلتفرم‌هایی مانند فیلیمو، نماوا و تماشا می‌بینیم انیمیشن‌ها و فیلم‌هایی هستند که دوبله می‌شوند که تعداد قابل توجهی هم هستند چون این پلتفرم‌ها بخشی به نام انیمیشن، فیلم‌ها و سریال‌های تازه دارند که معمولاً هر یک روز یا دو روز به‌روزرسانی می‌شوند.
همین سرعت بالای دوبله در پلتفرم‌ها سبب شده کیفیت دوبله در آثاری که توسط پلتفرم‌ها ارائه می‌شود تأثیر بگذارد و عمدتاً شاهد دوبله‌های بی‌کیفیت فیلم‌ها در شبکه‌های نمایش خانگی هستیم.
از آنجا که پلتفرم‌ها بیشتر به دنبال فراهم کردن جنس هستند تا کیفیت دوبله، بر کیفیت تمرکز ندارند همه این‌ها موجب شده پیشکسوتان این عرصه به خاطر حفظ شأن و نام خود از دوبله کنار بروند و کار دوبله با گویندگان درجه دو و سه پیش برود.
چندی پیش خسرو خسروشاهی در پاسخ به پرسش خبرنگاران که درباره علت کم‌کاری‌اش پرسیده بودند، گفته بود: دو سالی است که فعالیتی در این حوزه ندارم؛ چراکه زمینه برای کار فراهم نیست. در بیرون از تلویزیون معلوم نیست کار برای چه کسی است و چه کسی صاحب کار است. انتظار هم دارند کار را به سرعت تحویل دهید. شبانه دوبلور را صدا می‌کنند و می‌خواهند روز بعد فیلم را تحویل دهد.
در ادامه در گفت‌وگو با دو دوبلور بیشتر در خصوص تأثیری که پلتفرم‌ها بر هنر دوبله گذاشته‌اند، می‌خوانیم.
حمایت سؤال‌برانگیز وزارت ارشاد
شروین قطعه‌ای که همه مخاطبان او را با صدای جانی دپ در فیلم «دزدان دریایی کارائیب» می‌شناسند، معتقد است: فعالیت پلتفرم‌ها در سال‌های گذشته از نظر هنری و مادی برای هنر دوبلاژ ایران مفید بوده، اما چون هنر دوبلاژ وابسته به سفارش‌دهنده است، هر اندازه که سفارش‌دهنده نسبت به وجوه هنری کار و نتیجه آن دقیق باشد نتیجه بدست آمده می‌تواند ماندگار و دارای مشخصات هنری - ادبی باشد. در حالی که دیده‌ایم بیشتر سفارش‌دهندگان تنها به سود مادی توجه کرده‌اند و به اهداف معنوی دوبله بی‌توجه بوده‌اند.
به گفته قطعه‌ای، سرعت زیاد و حجم دوبله‌ها به دلیل رقابت بیهوده میان پلتفرم‌ها، آفتی است که به جان دوبله افتاده و از درون آن را خالی می‌کند.
این دوبلور و مدرس به فعالیت گروه‌های زیرزمینی دوبله هم اشاره می‌کند و می‌گوید: از اوایل دهه ۸۰ با رشد عجیب گروه‌های زیرزمینی و فاقد شناسنامه و سوءاستفاده آن‌ها از عشق و استعداد جوانان دوبلور و همچنین حمایت سؤال‌برانگیز وزارت ارشاد از دوبله‌های ضعیف آن‌ها، شاهد توجه مؤسسه‌های ویدئو رسانه و سپس پلتفرم‌ها به این گروه‌ها و فعالیت آن‌ها بوده‌ایم.
وی می‌افزاید: دستمزدهای پایین آن‌ها در قبال انجام کار بی‌کیفیت موجب شده انجمن باسابقه و وارث جریان اصلی دوبلاژ ایران از چرخه کار دور بماند و نتیجه همه این مسائل، رشد قارچ‌گونه شبه‌دوبله‌هایی است که تمام پلتفرم‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای را بدون در نظر گرفتن خطوط قرمز در اختیار گرفته‌اند.
یک فارسی‌سازی ارزان
این دوبلور در بخش دیگری از صحبت‌هایش به دانلودهای غیرقانونی اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: به دلیل رعایت نکردن قانون کپی‌رایت، کل این فیلم‌ها دانلود غیرقانونی می‌شوند و در شکل پرده‌ای و بی‌کیفیت به مترجم سپرده می‌شوند که مترجم در زمان نهایتاً ۲۴ ساعته باید آن را به مؤسسه بدهد و مدیر دوبلاژ هم در یک تا سه روز باید دوبله را انجام دهد! بنابراین افرادی مانند من که برای کار خود ارزش قائل هستیم، خود را از این چرخه حذف کرده‌ایم تا در این ضربه‌زنی فرهنگی کمترین نقش را داشته باشیم.
قطعه‌ای می‌افزاید: در واقع سیستم پلتفرم‌ها به گونه‌ای از عشق و نیاز مادی همکاران سوءاستفاده می‌کند تا در یک چرخه مادی پرسود، با ارزان‌ترین شکل، کار فارسی‌سازی را انجام دهد، بی‌آنکه نظری به اهداف فرهنگی - مادی و ادبیاتی کار دوبلاژ بیندازد.
بازار دوبله گرم است اگر بگذارند
اعظم حبیبی که مخاطبان او را با دوبله صدای «هرمیون» در فیلم سینمایی «هری پاتر و سنگ جادو» می‌شناسند، در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه ایرانی‌ها علاقه چندانی به دیدن فیلم‌های زیرنویس شده ندارند و همچنان فیلم دوبله شده برای آن‌ها مقبول است، به بازار گرم هنر دوبله در نزد ایرانیان فیلم‌دوست اشاره می‌کند و می‌گوید: حتی پیش از انقلاب هم مردم ترجیح می‌دادند فیلم‌های فارسی‌زبان را با یک صدا و کیفیت خوب تماشا کنند، بنابراین فعلاً بازار دوبله گرم است اگرچه شاید تا پنج سال آینده هوش مصنوعی جای هنرمندان دوبله را بگیرد!
حبیبی در خصوص کیفیت آثاری که توسط پلتفرم‌ها دوبله می‌شود، به دوبله اختصاصی هر پلتفرم اشاره می‌کند و می‌گوید: پلتفرم‌ها، دوبله‌های مخصوص خودشان را دارند.
ممکن است یک فیلم توسط چند پلتفرم دوبله شود اما گاهی آسیبی که پلتفرم‌ها به دوبله وارد می‌کنند، بسیار زیاد است چون نگاه تجاری آن‌ها بر نگاه هنریشان غلبه دارد و همین دیدگاه موجب می‌شود به دنبال ارائه یک کار حرفه‌ای و خوب نباشند.
تعجیل و بی‌نظمی
این گوینده رادیو و دوبله به سرعت و بی‌نظمی کار با پلتفرم‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: گاهی به من می‌گویند همین امروز بیا برای دوبله یک فیلم.
می‌روم اما می‌بینم هنوز ترجمه اثر آماده نیست. بی‌نظمی‌ها در کنار عجله‌ای که وجود دارد به کیفیت دوبله آسیب می‌زند ضمن اینکه نوعی رقابت هم وجود دارد تا کارها دست یک تیم باشد و اگر آن تیم کار را به موقع تحویل ندهد اثر به تیم دیگری سپرده می‌شود.
حبیبی تأکید می‌کند: وقتی سرعت کار بالا می‌رود امکان اشتباه هم بیشتر می‌شود. در حالی که در دوبله باید به ترجمه درست و بیان درست الفاظ و کلمات توجه شود. مدیر دوبلاژ باید پیش از انتخاب تیم دوبله هم فیلم و هم متن ترجمه را دیده باشد اما گاهی می‌بینیم به دلیل زمان اندکی که وجود دارد به بسیاری از این مسائل توجه نمی‌شود و ترجمه فیلم در حدی است که فقط به زبان فارسی برگردد. در حالی که رعایت این نکات، دوبله یک اثر را دلنشین می‌کند.
این دوبلور در پایان می‌گوید: بسیاری از این پلتفرم‌ها دستمزدهای دوبله را خیلی دیر پرداخت می‌کنند و مدیران دوبلاژ همیشه به هنرمندان دوبله مقروض هستند از این جهت شاید بسیاری از هنرمندان باتجربه که نگاهی حرفه‌ای به این هنر دارند با این مسئله کنار نیایند و دوبله منحصر شود به عده‌ای جوان که به هر حال تجربه چندانی ندارند و در آغاز راه هستند و هنوز باید در کنار ریش‌سفیدان این عرصه تجربه کسب کنند.
منبع:روزنامه قدس
۱۳:۲۵ - ۱۴۰۲/۱۰/۱۳
