به گزارش مشرق، «بدون هیچ ترسی در دل زمستان، بیا استخرِ روباز، خیلی رویایی است که برف بیاید و تو و رفقایت در آب داغ باشید». این تبلیغ یکی از استخرهای روباز در مناطق لاکچری تهران است که در اوج سرما از گاز یارانه‌ای استفاده می‌کند.

این دست سودجویی‌ها از یارانه از سوی مرفهان در ایران کم نیست، گاز ارزان موجب شده است حتی رستوران‌ها محیط بیرونی خود را نیز برای مشتریان گرم کنند در حالی که مناطق محرومی مثل شهرستان تربت‌جام به دلیل مصرف غیربهینه با قطعی گاز مواجه می‌شوند.

طبق محاسبات، مصرف بالای گاز توسط دهک‌های مرفه و تجاری منجر به قطعی گاز صنایع و نیروگاه‌ها و خسارتی معادل ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار در سال می‌شود؛ درآمدی که با آن می‌توان خطوط راه‌آهن ایران را دو برابر کند.

هرچند روز گذشته شرکت گاز استان تهران از قطع گاز این استخر روباز خبر داد اما به نظر می‌رسد اصلاح قیمت گاز برای مشترکان پرمصرف و نقره‌داغ کردن آنها راهکار معقولانه‌تری باشد، زیرا با اصلاح «سازوکار قیمت‌گذاری» نه فقط یک استخر بلکه تمامی استخرها، رستوران‌ها و مشترکان پرمصرف، رفتار خود را تنظیم می‌کنند.

سال گذشته، دولت در مصوبه‌ای قیمت هر متر مکعب گاز مشترکان در دو پله آخر مصرف را به ترتیب ۵۰۰۰ و ۶۰۰۰ تومان تعیین کرد؛ نزدیک به نرخ گاز پتروشیمی‌ها؛ اما حتی با این قاعده نیز هر مشترک پله آخر حداقل ۵ میلیون تومان یارانه گاز دریافت می‌کرد؛ ۱۰ برابر مشترک پله اول.

البته دولت کمی بعد، به دلایلی نامعلوم از این مصوبه عقب‌نشینی کرده و به مشترکان این دو پله که فقط شامل ۱.۶ درصد از کل مشترکان هستند، در قبوض گاز ۷۰ درصد تخفیف ارائه داد!

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی بین مصرف گاز مشترکان با رفاه آنها وجود دارد، طبق گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (تصویر ۲) توزیع مشترکان پرمصرف تهرانی که در پله‌های ۸ تا ۱۲ مصرف گاز هستند، نشان می‌دهد که ۸۸.۸۳ درصد از آنها در مناطق گران و مرفه شمالی تهران ساکن هستند.

نکته جالب اینکه سهم سه منطقه ۱، ۲ و ۳ تهران که گران‌ترین مسکن را داشته و مرفه‌ترین مناطق تهران محسوب می‌شوند، به تنهایی ۶۵.۹۷ درصد است.

اما قیمت ارزان انرژی و بی‌عدالتی در بهره‌مندی اقشار مختلف از آن، فقط محدود به گاز نیست؛ طبق گزارش معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت سالانه ۸۳.۵ میلیارد دلار یارانه انرژی در ایران پرداخت می‌شود که به عنوان مثال در حوزه بنزین، سهم دهک دهم از یارانه ۱۷.۵ برابر دهک اول است.

درباره موضوع توزیع ناعادلانه یارانه گاز، سیدعباس موسوی کارشناس انرژی با اشاره به آثار تورمی اصلاح قیمت انرژی می‌گوید: افزایش قیمت گاز برای همه مشترکان صحیح نیست، زیرا سبد هزینه خانوار تحمل هزینه بیشتر از جانب انرژی را ندارد بلکه صرفا باید برای دهک‌های درآمد بالا سیاست تنبیهی در نظر گرفت و مثلا گاز آنها را قطع کرد.

اما مرتضی زمانیان استاد دانشگاه امیرکبیر معتقد به ایجاد بازار انرژی است و می‌گوید: بهترین راهکار این است که سهم هر مشترک از انرژی را به او بدهیم و با شکل‌گیری بازار انرژی امکان تبادل و قیمت‌گذاری توسط خود مردم فراهم شود. در این مدل مردم تشویق به صرفه‌جویی انرژی و درآمدزایی از فروش آن می‌شوند و پرمصرف‌ها نیز ملزم به پرداخت قیمت واقعی گاز خود به سایر دهک‌ها هستند.

طبق گزارش شرکت ملی گاز، قبض گاز ۹۰ درصد از مشترکان گاز خانگی کمتر از ۱۰۰ هزار تومان در ماه است. هر چند تشدید پلکان‌های تعرفه گاز، عدالت در توزیع یارانه را تقویت می‌کند اما همچنان به دلیل قیمت پایین انرژی، انگیزه‌ای برای بهینه‌سازی مصرف در عموم مردم وجود نخواهد داشت.

با اجرای ایده بازار انرژی، یارانه انرژی گاز از حالت پنهان (مصرف بیشتر) به حالت نقدی تغییر شکل می‌دهد و با ایجاد امکان درآمدزایی از محل فروش، نه تنها قیمت گاز برای پرمصرف‌ها واقعی می‌شود، بلکه در سایر مشترکان نیز انگیزه بهینه‌سازی مصرف ایجاد می‌شود.