سرویس جهان مشرق - برای بسیاری از تحلیلگران و حتی دولت‌های غربی قابل‌درک نیست که چرا انصارالله و مردم یمن تا این اندازه در حمایت از آرمان فلسطین و دفاع از مردم نوار غزه جدی و تسلیم‌ناپذیر هستند. با این حال، شماری از کارشناسان غربی به ارتباط عمیق میان ملت‌های یمن و فلسطین واقف هستند و بر همین اساس هشدار می‌دهند که آمریکا نه می‌تواند به این حمایت پایان دهد و نه در جنگ با ملت یمن پیروز شود. نشریه‌ی آمریکایی «جکوبین» اخیراً طی گزارشی تحت عنوان «جنگِ اعلام‌نشده‌ی آمریکا علیه یمن به شکست منتهی خواهد شد[۱]» به قلم «یوناس اکه» محقق و مددکار حقوق بشری، به همین مسئله پرداخته است. «اکه» که در کشورهایی مانند یمن، سودان جنوبی، و لیبریا خدمت کرده، از تجربیات خود در مصاحبه با مردم یمن درباره‌ی فلسطین می‌نویسد و توضیح می‌دهد که رشته‌ی ارتباط یمنی‌ها و فلسطینی‌ها قوی‌تر از آن است که بمب‌های آمریکایی بتوانند آن را پاره کنند. آن‌چه در ادامه می‌خوانید، گزیده‌ای از گزارش جکوبین است.

تجمع حامیان «انصارالله» یمن با بنرهای مختلف، از جمله بنرهایی که شعارهای پنج‌گانه‌ی مشهور این جنبش روی آن‌ها نقش بسته‌اند: «الله اکبر؛ مرگ بر آمریکا؛ مرگ بر اسرائیل؛ لعنت بر یهود؛ اسلام پیروز است». یمنی‌ها سابقه‌ی طولانی‌ای در حمایت از آرمان فلسطین و دفاع از فلسطینیان دارند. (+)

مخاطبان محترم توجه داشته باشند، گزارش زیر حاوی تصاویر و ویدیوهای دل‌خراش است.

جنبش انصارالله یمن در واکنش به حمله‌ی اسرائیل به غزه، با پهپادهای انتحاری و موشک‌های بالستیک به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده است. هدف اعلام‌شده از این حملات، مختل کردن تجارت کشتی‌های عازم یا وابسته به اسرائیل، به منظور تحمیل هزینه‌ی اقتصادی به تل‌آویو به دلیل جنایاتش در غزه، از طریق [مسدود یا ناامن کردن] یک مسیر دریایی حیاتی برای تجارت جهانی است. از سوی دیگر، آمریکا و انگلیس با حملات هوایی گسترده علیه مواضع حوثی‌ها [انصارالله] این حملات را تلافی کرده و قول داده‌اند تا وقتی حوثی‌ها به عملیات در دریای سرخ پایان ندهند، به این حملات ادامه خواهند داد. اما مردم یمن، کشوری که در اثر سال‌ها جنگ داخلی و مداخله‌ی خارجی ویران شده، درباره‌ی اقدام حوثی‌ها و واکنش آمریکا چه نظری دارند؟ مصاحبه‌هایی که من با مردم عادی یمن انجام داده‌ام، نشان می‌دهند همبستگی آن‌ها با فلسطینی‌ها پیشاپیش در حال تغییر مواضع سیاسی آن‌هاست و آن‌قدر عمیق است که هیچ اقدام نظامی‌ای از سوی آمریکا نمی‌تواند آن را تضعیف کند. بسیاری از یمنی‌هایی که از نظر سیاسی با انصارالله خصومت دارند (حتی آن‌هایی که قبلاً علیه نیروهای انصارالله سلاح به دست گرفته‌اند)، مقابله‌ی این گروه با اسرائیل و متحدان غربی‌اش را تأیید می‌کنند.

در همین‌باره بخوانید:

›› خنجر یمنی زیر گلوی اسرائیل در دریای سرخ

«درد دیگران را حس می‌کنیم»

من بین ماه‌های آوریل تا دسامبر ۲۰۲۲ به عنوان امدادگر در عدن خدمت کردم؛ شهری که جامعه‌ی بین‌الملل آن را به عنوان پایتخت رسمی یمن به رسمیت می‌شناسد. یمن در حال حاضر به دو منطقه‌ی مجزا تقسیم شده است: جنوب یمن که تحت تسلط سنی‌هاست و کشورهای خلیج [فارس] در آن از نفوذ قابل‌توجهی برخوردارند؛ و شمال یمن که توسط گروه انصارالله اداره می‌شود؛ گروهی که وابسته به شیعیان است و با ایران ارتباط دارد. اکثر افرادی که من با آن‌ها صحبت کردم، اهل جنوب یمن هستند. مردم یمن عموماً با قاطعیت درباره‌ی مسئله‌ی فلسطین صحبت می‌کنند. مشاهدات من نشان می‌دهد یمنی‌ها هنگام صحبت درباره‌ی فلسطین، حتی از وقتی درباره‌ی کشور خودشان حرف می‌زنند، هم بیش‌تر احساسات عاطفی‌شان را بروز می‌دهند. حوثی‌ها در همین چارچوب، از طریق مقاومت فعالانه به نمایندگی از مردم فلسطین، در حال تحصیل مشروعیت برای خود هستند؛ مقاومتی که عملاً در تمام کشورهای دارای اکثریت مسلمان، مشروع تلقی می‌شود. استدلالی که بارها درباره‌ی اهمیت وضعیت فلسطین برای یمنی‌ها از زبان آن‌ها شنیدم، درکی است که هم فلسطینی‌ها و هم یمنی‌ها از پیوندهایی دارند که فلسطین و یمن را در تاریخ مشترک اسلامی‌شان به یک‌دیگر پیوند می‌دهد.

شعار «آمریکا مادر تروریسم است» در یکی از تجمعات حامیان «انصارالله» یمن. این شعار به‌ویژه پس از آن به فهرست شعارهای حامیان این جنبش اضافه شد که وزارت خارجه‌ی آمریکا بار دیگر نام «انصارالله» را به فهرست گروه‌های تروریستی خود اضافه کرد. (+)

یک دانشجوی داروسازی خوش‌بیان یمنی که کم‌تر از سی سال سن داشت، ابراز امیدواری کرد یمنی‌ها بتوانند «در صورت باز شدن مرزها» به نبرد برای فلسطین ملحق شوند. سپس تصریح کرد یکی از دلایلی که «تمام ملت‌های عرب، به‌ویژه یمن» در کنار فلسطین ایستاده‌اند، این است که «همه‌ی کشورهای عربی از یمن نشأت گرفته‌اند؛ به‌ویژه فلسطین، که کشوری مظلوم است.» یمن، از نظر تاریخی، نقش مهمی در پیدایش اقوام عرب داشته و در قرآن از تمدن «سبأ[۲]» در یمن نام برده شده است. رویدادهای مهمی در تاریخ اسلام در فلسطین رخ داده‌اند؛ سرزمینی که میزبان مسجدالاقصی است. چنان‌که همان دانشجوی داروسازی به من گفت: «مسجدالاقصی [جایی بود] که رسول گرامی ما، [حضرت] محمد [ص]، از آن‌جا به بالاترین درجه‌ی بهشت عروج کرد.» دانشجوی یمنی همچنین به شباهت‌های مشهود دیگری نیز میان تاریخ دو کشور یمن و فلسطین اشاره کرد: «یمن دوران جنگ را پشت سر گذاشته و با عواقب جنگ، ویرانی، مرگ، آوارگی، و گرسنگی آشناست. ما انسان هستیم و درد دیگران را حس می‌کنیم.»

دیدگاه‌های یمنی‌ها درباره‌ی فلسطین

از نظر مصاحبه‌شوندگان من حملات اخیر اسرائیل به مسجدالاقصی به طور خاص نگران‌کننده هستند. یک شهروند یمنی که مدت زیادی در آمریکای شمالی زندگی کرده، گفت واکنش یمنی‌ها «نشانگر ایمان آن‌ها به خدا و جهاد در راه خدا برای حمایت از برادران ما در فلسطین و آزادسازی مسجد مقدس مسجدالاقصی از دست اشغالگران ظالم و وحشی‌ای است که بویی از انسانیت نبرده‌اند.» وی تأکید کرد: «مسلمانان تمام نقاط جهان، برادرِ دینی و خدایی هستند. اگر تعالیم دین ما را بخوانید و در آن تعمق کنید، متوجه می‌شوید که خداوند ما را به برادری امر کرده و این بخش مهمی [از آموزه‌های دین ما] است. دین ما می‌گوید مسلمانان مانند یک بدن هستند. اگر عضوی از این بدن مجروح یا زخمی شود، تمام بدن درد می‌گیرد و رنج می‌کشد.» سپس ضمن یادآوری تاریخ غنی همبستگی نظامی در جهان اسلام طی دهه‌های اخیر، گفت: «عرب و عجم برای حمایت از برادران خود در افغانستان و چچن و یوگسلاوی به جنگ و جهاد در راه خدا رفتند. خیلی از آن‌ها به شهادت رسیدند، اما در نهایت پیروز شدند؛ و این وعده‌ی خداوند به مجاهدین است: یا پیروزی یا شهادت.» این شهروند یمنی پیش‌بینی کرد اگر یک روز مرز فلسطین باز شود، «خواهید دید که مردم یمن و مسلمانان سراسر جهان با پای پیاده به سمت فلسطین مسابقه می‌دهند و اسرائیل حتی یک روز هم باقی نخواهد ماند. اسرائیلی‌ها بدون سرپناه، پا به فرار می‌گذارند و دوان‌دوان به سمت کاخ سفید می‌روند تا آن‌جا [آرام بگیرند و] بخوابند.»

شماری از قربانیان حمله‌ی هوایی به بیمارستان «المعمدانی» در نوار غزه، از جمله کودکی که در این جنایت جنگی صهیونیست‌ها جان خود را از دست داده است. «بنیامین نتانیاهو» چند روز پیش از حمله‌ی رژیم متبوعش به بیمارستان المعمدانی گفته بود جنگ فلسطینیان و اسرائیلی‌ها «نبرد میان فرزندان نور و فرزندان ظلمت» است. جنایت رژیم صهیونیستی در بیمارستان المعمدانی به‌خوبی نشان داد که چه‌کسانی فرزندان نور هستند و جه کسانی فرزندان ظلمت. (+)

یکی دیگر از مصاحبه‌شوندگان، پزشک جوانی که بیش‌تر وقتش را داوطلبانه در بیمارستان کودکان می‌گذراند، دیدگاه کلی‌تری ارائه داد. این خانم یمنی گفت: «من به عنوان یک عرب با تو صحبت نخواهم کرد؛ بلکه از جنبه‌ی انسانی با تو صحبت می‌کنم. من هرگز طرفدار کشتار غیرنظامیان نیستم؛ اما اگر کسی علیه فلسطینیان دست به اسلحه ببرد، جنگ با او کار غیرانسانی‌ای نیست.» همدلی او با فلسطین، تا اندازه‌ی زیادی در نتیجه‌ی ارتباط خودش با یک فلسطینی شکل گرفته است؛ یکی از فلسطینیان زیادی که به یمن پناهنده شده‌اند: «من یک دوست فلسطینی دارم که در دانشگاه عدن تحصیل کرده. دکتر است. از وقتی فارغ‌التحصیل شده، بارها به غزه رفته. الآن مجروح شده و در بیمارستان بازداشتش کرده‌اند.» تخصص خود این پزشک یمنی او را امیدوار کرده تا بتواند خدمات پزشکی عملی به فلسطینی‌ها ارائه دهد: «صحنه‌هایی که می‌بینم من را دیوانه می‌کنند. قسم می‌خورم اگر گذرگاه‌ها را باز کنند، به آن‌جا [فلسطین] خواهم رفت. دیگر نمی‌توانم تحمل کنم. هزاران نفر مجروح شده‌اند که به امدادگر، پزشک و تجهیزات پزشکی نیاز دارند... من تجربه‌ی زیادی در مداوای زخم و نوزادان مجروح دارم. می‌توانم کمک کنم.»

پاهای یکی از کودکان قربانی بمباران بیمارستان «المعمدانی» (کودکی که در تصویر قبل نیز پیکرش دیده می‌شود). اسرائیل نه‌تنها با حمله به بیمارستان‌های غزه مرتکب جنایت جنگی می‌شود، بلکه با کشتار کور غیرنظامی، از جمله زنان و کودکان عملاً به قوانین جنگ دهن‌کجی می‌کند. این در حالی است که آمریکا در سازمان ملل قطعنامه‌های خواهان برقراری آتش‌بس در غزه را وتو می‌کند. (+)

مادر یمنی روی تخت بیمارستان «الثوره» در شهر بندری «حدیده» در حاشیه‌ی دریای سرخ، کنار پسربچه‌اش که دچار سوءتغذیه‌ی شدید است، دراز کشیده است. یمنی‌ها و فلسطینی‌ها هر دو شاهد جنایت کشورهای غربی و متحدان منطقه‌ای آن‌ها علیه کودکان بی‌گناهشان هستند. (+)

دشمنان سابق و هواداران جدید انصارالله

بسیاری از یمنی‌های اهل جنوب که برای عقب راندن حوثی‌ها در جریان حمله‌ی آن‌ها به عدن در سال ۲۰۱۵ با آن‌ها جنگ تن‌به‌تن شهری کرده بودند، اکنون از اقدامات نظامی این گروه در دریای سرخ حمایت می‌کنند. یک کارگر جوان در حوزه‌ی خدمات در عدن ضمن تحسین رهبر کنونی حوثی‌ها گفت: «این عملیات قهرمانانه را تبریک می‌گوییم و به رهبر انقلاب، آقای عبدالملک بدرالدین الحوثی، مأموریت [و نیابت] می‌دهیم تا اقدامات لازم را برای حمایت از مردم فلسطین انجام دهد. در حالی که هیچ‌کدام از عالی‌جناب‌ها و اعلی‌حضرت‌های شما [خطاب به نویسنده] جرأت نکردند به تجاوز دشمن صهیونیستی به غزه، «نه» بگویند، یا جنایات و تجاوزات فرزندان صهیون را حتی محکوم کنند، مرد حرف و عمل، آقای عبدالملک بدرالدین الحوثی، با موضع شرافتمندانه و شجاعانه‌ی خود قیام کرد.» با توجه به این‌که ساکنان عدن، سال ۲۰۱۵، زیر سایه‌ی وحشت از جنبش حوثی‌ها زندگی می‌کردند، از این جوابش تعجب کردم و از او پرسیدم آیا می‌تواند به حوثی‌ها اعتماد کند یا نه. جواب داد: «به نظر من آن‌ها [در مورد فلسطین] بهترین کار را کردند، اما هرچه باشد، دشمن ما و سربازان ایران در یمن هستند. با این حال، ما مجبور نیستیم به آن‌ها اعتقاد داشته باشیم؛ و در نهایت، هر یک از طرفین در این جنگ منافع خودش را دارد.»

نقاشی دیواری و «هنر خیابانی» توسط «مراد سبیع» (که در تصویر دیده نمی‌شود) با موضوع تحریم‌های بین‌المللی و محاصره‌ی یمن برای جلوگیری از ورود غذا و دارو به این کشور. علاوه بر نقاط اشتراک تاریخی-اسلامی، یمن و فلسطین در دوران معاصر نیز جنایات مشابهی را از سر گذرانده‌اند که از ظلم کشورهای غربی و متحدان آن‌ها در منطقه نشأت می‌گیرد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› مهمان یمنی افق نو: نمی‌گذاریم عربستان یک اسرائیل عربی شود

›› بازداشت «حسن علی یحیی العماد» ایدئولوژیست انصارالله و مهمان «افق نو»

چنان‌که دیدگاه‌های یمنی‌ها نشان می‌دهد، حوثی‌ها دلیلی برای توقف حملات خود نمی‌بینند و آمریکا نیز بعید است بتواند بر فناوری‌های ارزان‌قیمت آن‌ها، که ایران در اختیارشان می‌گذارد، غلبه کند. حوثی‌ها دارند به این ترتیب، در سراسر یمن مشروعیت می‌یابند؛ حتی در مناطقی که بر آن‌ها حکومت نمی‌کنند. این تأثیر به کل خاورمیانه و «جنوب جهانی» تعمیم پیدا می‌کند. حتی شماری از شهروندان غربی هم، که با دیدن تصاویر رنج مردم در غزه دچار عذاب وجدان شده‌اند، همین احساسات را دارند. یک استاد حقوق ساکن شمال یمن، درباره‌ی وضعیت اجتماعی این کشور گفت: پس از دخالت قدرت‌های خارجی در «حمایت از پروژه‌هایی که هدفشان بی‌ثبات کردن دولت [یمن] است، ما دیگر چیزی برای از دست دادن نداریم»؛ واقعیتی که وی تأکید کرد: «طی پانزده سال گذشته مشهود بوده است.» محاصره‌ی دریایی شمال یمن[۳] (که پیش‌بینی می‌شود لغو آن بخشی از توافق صلح میان حوثی‌ها و عربستان باشد) منجر به وضعیتی شد که سازمان ملل آن را «وخیم‌ترین بحران انسانی جهان[۴]» نامید؛ تا زمانی که جنگ اسرائیل علیه غزه، وضعیتی فاجعه‌بارتر از یمن را برای مردم این باریکه رقم زد.

در همین‌باره بخوانید:

›› یمنی‌ها با پهپاد چنددلاری پدافند چندمیلیارد دلاری شکار می‌کنند

هم یمن و هم فلسطین با تحریم‌های وضع‌شده توسط قدرت‌های خارجی مواجه هستند؛ در حالی که کم‌ترین کمک‌ها برای کاهش رنج و ارائه‌ی خدمات نجات‌بخش به آن‌ها ارائه می‌شود. طبق آمار ژوئن ۲۰۲۳، «آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی» (UNWRA) تنها ۱۰۷ میلیون دلار از ۳۰۰ میلیون دلار بودجه‌ی مورد نیاز برای تداوم عملیات‌هایش را دریافت کرده بود. این در حالی است که اصلی‌ترین کشورهای تأمین‌کننده‌ی بودجه‌ی این آژانس، اکنون در حال توقف کمک‌هایشان به آن هستند[۵]. به همین ترتیب، آمار ماه آگوست سال ۲۰۲۳ نشان می‌داد کم‌تر از یک‌سوم از بودجه‌ی مورد نیاز برنامه‌ی واکنش بشردوستانه‌ی سازمان ملل برای کمک به یمن تأمین شده است. در همین حال، تلاش‌های آمریکا برای تشکیل ائتلاف علیه حوثی‌ها در حال حاضر به مشکل برخورده است. امارات و عربستان، متحدان واشینگتن در خلیج [فارس]، علاقه‌ای به حمایت آشکار از کارزار آمریکا ندارند. یکی از دلایل این بی‌میلی این است که جنگیدن به نیابت از اسرائیل، به هیچ عنوان پیشنهاد جذابی به شمار نمی‌رود. دلیل دیگرش این است که این کشورها اکنون درسی را آموخته‌اند که عثمانی‌ها، انگلیسی‌ها، و مصری‌ها قبل از آن‌ها یاد گرفته بودند: شکست دادن یمنی‌ها در میدان جنگ بسیار سخت است.

تجمع صدها پناهنده‌ی فلسطینی در لبنان مقابل دفتر «آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی» که مسئولیت تأمین غذا و خدمات درمانی برای آوارگان فلسطینی را به عهده دارد، در اعتراض به قطع بودجه‌ی این آژانس توسط کشورهای غربی. پس از آن‌که «دیوان بین‌المللی دادگستری» رأی به ارتکاب نسل‌کشی توسط اسرائیل در نوار غزه داد، اسرائیل مشروعیت آژانس امداد سازمان ملل را زیر سؤال برد و به دنبال آن «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا، و شماری دیگر از رهبران غربی، کمک‌های کشورهایشان برای تأمین بودجه‌ی این آژانس را قطع کردند. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› «جاسوسِ داخل گوشی شما»: همدستی امارات و عربستان با اسرائیل در نقض حقوق بشر +دانلود مستند

›› آن‌چه باید درباره جاسوس‌افزار صهیونیستی «پگاسوس» بدانید

پس از پیشرفت‌های اخیر در مذاکرات صلح میان سعودی‌ها و حوثی‌ها، عربستان نه می‌خواهد دوباره وارد جنگ شود و نه می‌خواهد وارد کارزاری شود که به نفع اسرائیل به نظر برسد. تحلیلگران غربی در بررسی واکنش کشورهای دارای اکثریت مسلمان به جنایات در غزه، اغلب منحصراً روی عامل یهودستیزی تأکید می‌کنند، در حالی که چنین اظهارنظرهایی به‌شدت ساده‌انگارانه هستند. این تحلیل‌ها از هویت و تجربه‌ی تاریخی مشترک این جوامع از استعمار، مداخله‌ی نظامی، اشغالگری، و دیکتاتوری‌های اغلب تحت حمایت قدرت‌های خارجی، غافل هستند. این در حالی است که یمنی‌ها در عدن یا صنعا کافی است از پنجره‌ی خانه‌های خودشان بیرون را نگاه کنند تا ویرانه‌های ساختمان‌هایی را ببینند که [مانند خانه‌های فلسطینیان] با سلاح‌های غربی بمباران شده‌اند. این تصاویر، یادآور تلخ و همیشگی رنج‌هایی هستند که فلسطینی‌ها در حال حاضر دارند تجربه می‌کنند.

یک پسربچه‌ی یمنی، مقابل ویرانه‌های یک خانه، نقاشی می‌کشد. یمنی‌ها سال‌هاست با درد و رنج مردم فلسطین آشنا هستند؛ از دخالت و حمله‌ی خارجی تا تحریم و محاصره‌ی بین‌المللی. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› «طوفان» در دولت بایدن/ «شورش» مقامات آمریکا در دفاع از فلسطین

›› جنایت حمله به بیمارستان المعمدانی کار چه کسی بود؟