به گزارش مشرق، شهر سوخته سیستان و بلوچستان یکی از تمدن‌های باستانی جهان است که از نظر بررسی زندگی انسان در زمان گذار از کوچ‌نشینی به یکجانشینی و کشاورزی، اهمیت فراوانی دارد و امروزه یکی از جاهای دیدنی ایران است.

شهر سوخته در ۵۰ کیلومتری جنوب زابل و در ۱۷۵ کیلومتری شمال زاهدان قرار گرفته است و جاده زابل-زاهدان از کنار آن عبور می‌کند.

نزدیک‌ترین روستا به شهر سوخته، روستای رامشار است که در ۸ کیلومتری شمال شهر سوخته و در مسیر جاده به سوی زابل قرار دارد.

تاریخچه پیدایش شهر سوخته

پیشینه پیدایش شهر سوخته به دوران برنز یعنی چیزی در حدود ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. شهر سوخته در منطقه‌ای که زمانی به سبب حضور رود هیرمند بسیار حاصلخیز بود شکل گرفت. شهر سوخته و تمدن باستانی جیرفت، هر دو تمدن‌هایی برآمده از همین منطقه آبرفتی هستند. دریاچه هامون روزگاری دریاچه بسیار پرآبی بوده است و رود هیرمند و رودهایی دیگر آن را تغذیه می‌کرده‌اند. از همین رو منطقه را می‌توان از نظر سرسبزی، به پیرامون رود نیل در مصر تشبیه کرد.

این سرسبزی پیرامون شهر سوخته و تمدن جیرفت موجب می‌شده است، مردم این سرزمین صنایع متنوع و گسترده‌ای را ایجاد و ترویج کنند. آن‌ها از نیزارهای دریاچه هامون، حصیربافی می‌کردند. به کمک معادن لاجورد، به ساخت زیورآلات طلا و لاجورد پرداخته و در کوره‌هایی که در اختیار داشتند، ابزارهای فلزی مانند قلاب ماهیگیری می‌ساختند.

نشانه‌هایی وجود دارد که از ارتباط تجاری و بازرگانی میان مردمان تمدن شهر سوخته و تمدن‌های غرب ایران و میان رودان خبر می‌دهد. اگر این نظریه درست باشد این نشان می‌دهد مسیرهای بازرگانی زمینی و دریایی در خلیج فارس در جریان بوده و اهالی این دولت شهرها، نه تنها از وجود هم خبر داشته‌اند، بلکه کالاها و تولیدات خود را با یکدیگر مبادله می‌کرده‌اند.

شهر سوخته به مانند تخت جمشید، دارای سامانه دفع فاضلاب و گردش آب به کمک لوله‌های سفالی بوده است. همچنین مهرهایی در این شهر یافت شده که نشان از ساختار اداری و رسمی توسعه یافته در آن است.

در حقیقت در شهر سوخته بر خلاف آنچه از نامش استنباط می‌شود، هیچ آتش سوزی بزرگی رخ نداده است. این اسم را یک افسر نظامی انگلیسی به نام کلنل بیت، به دلیل وجود خاکسترهای زیاد پیرامون شهر بر آن گذاشته است. اما این خاکسترها محصول کوره‌های تولید اشیای فلزی بوده است و به عنوان پسماند در بیرون از شهر انباشته می‌شده است. شهر سوخته در اثر کاهش آب و تغییر مسیر رود هیرمند و خشک شدن اقلیم منطقه متروکه شده و جنگ بزرگی در آن رخ نداده است.

موزه شهر سوخته

برای نمایش و همچنین امور پژوهشی و باستان شناسی درباره تمدن شهر سوخته، یک موزه و پژوهشکده در نزدیکی محوطه ساخته شده است.

در این موزه، اشیای یافت شده مانند سفال و اشیای گوناگون مورد استفاده در زندگی مردمان این شهر به نمایش گذاشته شده است. همچنین مدلی از ساختار کفن و دفن مردگان در این شهر، بازسازی شده و در موزه شهر سوخته به نمایش درآمده است.