به گزارش مشرق، روزنامه نیویورک‌تایمز با بیان این مطلب در گزارشی می‌نویسد: جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه اخیر خود با شبکه خبری سی.ان.ان گفت: «غیرنظامیان غزه با این بمب‌ها کشته می‌شوند.»

اشاره او به بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی ساخت ایالات متحده بود که بزرگترین نوع خود در سری بمب‌های کلاس Mark ۸۰ پنتاگون است.

در واژگان معمول ارتش آمریکا، بمب‌های سری Mark ۸۰ بمب‌هایی با هدف عمومی هستند، به این معنی که می‌توان آنها را تقریبا بر روی هر هدفی که معمولا ارتش انتظار دارد در جنگ با آنها روبرو شود، انداخت. علاوه بر بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی Mk-۸۴، آنها همچنین در نسخه‌های ۲۵۰ پوندی، ۵۰۰ پوندی و ۱۰۰۰ پوندی و در مدل‌های Mk-۸۱، Mk-۸۲ و Mk-۸۳ عرضه می‌شوند.

بایدن پیش از این ارسال ۳۵۰۰ بمب از سری Mark ۸۰ به اسرائیل را به تعویق انداخت، چون می‌ترسید در یک حمله بزرگ به رفح استفاده شوند، جایی که بیش از یک میلیون فلسطینی در آن پناه گرفته‌اند.

در تحقیقات دسامبر نیویورک تایمز مشخص شد که بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی آمریکایی مسئول یکسری از بدترین حملات علیه غیرنظامیان فلسطنی از آغاز جنگ غزه هستند.

به گفته یکی از دفاتر ارتش ایالات متحده که مهمات پنتاگون را مدیریت می‌کند، اهداف ایده‌آل برای چنین تسلیحاتی با این اندازه، «ساختمان‌ها، محوطه‌های راه آهن و خطوط ارتباطی» هستند.

داده‌های وزارت دفاع آمریکا مشخص می‌کند که هواپیماهای جنگی ایالات متحده معمولا از مهمات بسیار کم‌قدرت برای پشتیبانی از نیروهای زمینی درگیر با جنگنده‌های دشمن استفاده می‌کنند.

حدود ۴۰ درصد از وزن هر یک از این بمب‌ها از مخلوط انفجاری قوی تشکیل شده است. بقیه به بدنه فولادی آن مربوط است. هنگامی که این بمب‌ها منفجر می‌شوند، غلاف صاف بمب به قطعات برنده‌ای تبدیل می‌شود که می‌تواند بدن انسان و وسایل نقلیه غیر زرهی را به طور یکسان خرد کند.

راهنماهای دوره‌ای که در آموزش نیروهای آمریکایی برای انجام حملات هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیان می‌کنند که هر فردی در فاصله ۱۱۵ فوتی از برخورد یک بمب ۲۵۰ پوندی قرار گرفته، ۱۰ درصد احتمال دارد که دچار قطع عضو یا کشته شود. این شعاع کشنده برای یک نسخه یک تنی که درست بالای زمین منفجر می‌شود، به نزدیک به ۶۰۰ فوت می‌رسد.

برای مدتی ایالات متحده انحصار این بمب‌ها را در اختیار داشت. اما اکنون بمب ۲۰۰۰ پوندی Mark ۸۴ توسط تعدادی از کشورها از جمله استرالیا، برزیل، کانادا، فرانسه، هند، ایتالیا، پاکستان، اسپانیا، سوئیس، ترکیه و امارات متحده عربی ساخته و فروخته می‌شود.

اسرائیل مدل خودش را دارد اما داده‌های صادراتی نشان می‌دهد که این رژیم نیز بسیاری از این بمب‌ها را از آمریکا و از طریق کمک مالی سالانه ۳.۵ میلیارد دلاری مالیات دهندگان آمریکایی از این کشور خریداری می‌کند.

بمب‌ها چطور تکامل یافته‌اند؟

اگرچه در سال‌های دهه ۵۰ میلادی وجود و عملکرد این بمب‌ها به صورت کلی محرمانه بود اما سری Mark ۸۰ به طور کامل در دوران جنگ ویتنام برای مردم نمایان شد.

بسیاری از این بمب‌ها که از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۳ بر سر مردم ویتنام، کامبوج و لائوس ریخته شد، تسلیحات هدایت‌نشده‌ای بودند که هر کدام چند صد دلار قیمت داشتند. در بهترین شرایط، می‌شد انتظار داشت که نیمی از آنها در فاصله ۴۰۰ فوتی هدف خود فرود بیایند.

وقتی که این بمب‌ها خواه به دلیل اشتباه خلبان یا تغییر جهت وزش باد از مسیر اصلی منحرف می‌شدند، در برخی اوقات روی سر سربازان آمریکایی می‌افتادند.

اما در اواخر دهه ۶۰ میلادی، «تگزاس اینسترومنتز» کیتی به نام Paveway را توسعه داد که با افزودن قطعاتی به دماغه و دم بمب به سری Mark ۸۰ دقت بیشتری می‌داد به طوریکه به بمب اجازه می‌داد با استفاده از لیزرهایی که از هواپیماهای جنگی می‌تابیدند، خود را به سمت هدف هدایت کند. این روند میانگین فاصله انحراف را به حدود ۱۰ فوت کاهش داد. با این حال، به دلیل هزینه بالا، Paveway تنها بخش کوچکی از بمب‌های پرتاب شده توسط نیروی هوایی ایالات متحده در طول جنگ ویتنام را تشکیل می‌داد.

در دوران جنگ ۱۹۹۱ خلیج فارس، این تسلیحات را به طور معمول «بمب‌های هوشمند» می‌نامیدند و این عبارت از آن زمان برای چنین تسلیحات هدایت شونده استفاده می‌شود.

تسلیحات هدایت شونده لیزری باز هم به دلیل بدی شرایط جوی و طوفان‌های شن اغلب دچار اشتباه می‌شدند برای همین، مقام‌های نظامی آمریکا یک کیت هدایت جدید را برای Mark ۸۰ در اوایل دهه ۹۰ میلادی ساختند. این کیت جدید با عنوان «مهمات حمله مستقیم مشترک» یا JDAM هزینه‌ای برابر با نیمی از Paveway را داشت و از سیگنال‌های رادیویی جی.پی.اس ماهواره‌ای در فضای جو برای هدایت استفاده می‌کرد. این تسلیحات می‌توانند ۳۰ فوتی اهداف خود به هدف برخورد کنند.

چقدر از بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی استفاده می‌شود؟

استفاده از چنین بمب‌هایی توسط نیروهای آمریکایی زیاد نیست.

در طول جنگ ویتنام، هواپیماهای جنگی نیروی هوایی آمریکا بیش از سایر انواع تسلیحات هوایی از جمله بمب‌های خوشه‌ای، بیشتر از Mark۸۲ استفاده کردند و معمولا بمب‌های Mark ۸۴ را برای تخریب ساختمان‌های بزرگ یا زیرساخت‌ها مانند پل‌ها به کار بردند. در دهه‌های پس از آن، Mark ۸۲ متداول‌ترین کلاهک مورد استفاده آمریکایی‌ها در نبرد باقی مانده، به ویژه هنگامی که با کیت هدایت Paveway یا JDAM ترکیب می‌شود.

در مقایسه، اسرائیل بیشتر از بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی استفاده می‌کند.

یکی از مقام‌های ارشد نظامی آمریکا گفت، در دو هفته نخست جنگ اخیر غزه، ۹۰ درصد از این مهمات توسط اسرائیل که در غزه استفاده شد، بمب‌های هدایت شونده ماهواره‌ای یکهزار تا ۲۰۰۰ پوندی هستند. مابقی بمب‌های کوچکتر ۲۵۰ پوندی بوده‌اند.

اسرائیل همچنین از نوع کمی متفاوت از بمب ۲۰۰۰ پوندی به نام BLU-۱۰۹ استفاده می‌کند که می‌تواند به زیر زمین نفوذ کند تا به اهداف مدفون مانند تونل‌های حماس برسد. مانند همه به اصطلاح سنگرشکن‌ها، بیشتر وزن این بمب‌ها از یک بدنه فولادی بسیار ضخیم‌تر نسبت به تسلیحات چند منظوره دیگر تشکیل می‌شود و با قدرت ۵۲۵ پوند تی.ان.تی منفجر می‌شود.

آیا بمب‌های بزرگتری هم وجود دارد؟

ایالات متحده تعداد بسیار کمی بمب معمولی بزرگتر از ۲۰۰۰ پوند می‌سازد. اسرائیل یکی از آنها را به دست آورده که یک بمب ۵۰۰۰ پوندی با بدنه ضخیم‌تر است که برای حمله به اهدافی در عمق زیر زمین ساخته شده است.

اسرائیل ۵۰ بمب این شکلی از آمریکا در سال ۲۰۱۵ خرید که هر کدام معادل ۶۲۵ پوند تی.ان.تی است.

دو سلاح دیگر هرگز برای متحدان تامین یا فروخته نشده است.

یکی از آنها یک بمب ۲۱۰۰۰ پوندی به نام Massive Ordnance Air Blast یا MOAB است که درست بالای زمین با نیروی ۱۸۷۰۰ پوند تی.ان.تی منفجر می‌شود و فقط از هواپیماهای باری پرتاب می‌شود. این بمب یک بار در سال ۲۰۱۷ در افغانستان مورد استفاده قرار گرفت که تنها موردی است که آمریکا به عموم اذعان کرد از آن استفاده کرده است.

وزارت دفاع آمریکا همچنین دارای یک بمب ۳۰ هزار پوندی به نام Massive Ordnance Penetrator است که می‌تواند قبل از منفجر شدن به عمیق‌ترین بخش زمین نفوذ کند اما فقط می‌تواند توسط بمب افکن رادارگریز B-۲ حمل شود. این بمب با نیروی ۵۶۰۰ پوند تی.ان.تی منفجر می‌شود.

مخالفت با استفاده اسرائیل از بمب Mark ۸۴ برای چیست؟

بسیاری از سیاستمداران و فعالان می‌گویند بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی برای استفاده از غزه بسیار قدرتمند هستند.

سناتور برنی سندرز ۲۹ مارس ۲۰۲۴ در شبکه‌های اجتماعی با اشاره به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نوشت: «آمریکا نمی‌تواند یک روز به نتانیاهو التماس کند که غیرنظامیان را بمباران نکن و روز دیگر برایش بیش از هزار بمب ۲۰۰۰ پوندی بفرستد که می‌تواند تمام ساختمان‌های غزه را با خاک یکسان کند. ما باید به این تبانی پایان بدهیم؛ بمب بیشتری به اسرائیل ندهید!»

در مه ۲۰۲۱، سندرز تلاش کرد تا جلوی فروش ۷۳۵ میلیون دلاری بمب‌های آمریکایی به اسرائیل را بگیرد.

اسرائیل از این بمب‌ها پیشتر هم استفاده کرده بود. در سال ۲۰۰۸ با تکیه بر بمب‌های سری Mark ۸۰ در جنگی دیگر با حماس و در یک جنگ دیگر در ۲۰۲۱ ساختمان‌هایی را در شهر غزه که محل دفتر خبرگزاری‌هایی مانند آسوشیتدپرس، الجزیره و سایر رسانه‌های خبری بود، هدف قرار داد.

وزارت جنگ تل‌آویو به درخواست‌های مکرر و ایمیل‌های بیشمار درباره انتقال این تسلیحات ساخت آمریکا و بمب‌های سری Mark ۸۰ پاسخی نداده است.