به گزارش مشرق، در دوران تحول رسانه ملی، سه دسته راهبرد محتوایی، رویکردی و سازوکاری راهنمای عمل قرار گرفته است و در نهایت همه فرآیندهای تحولی باید به تحول در آنتن منجر شود. سند تحول رسانه ملی در حوزه‌های محتوایی سیما و صدا، خبر، شبکه‌های استانی، فضای مجازی و شبکه‌های برون‌مرزی طراحی شده است و دلیل تمرکز این است که سازمان صداوسیما کارخانه تولید محتواست. همه کارها در حوزه‌های پشتیبانی و صف، در نهایت باید آنتن را متحول کند.
درباره سرفصل‌های تحولی محتوایی در معاونت صدا و رادیو ایران با کاظم داداشی، قائم مقام رادیو ایران گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌خوانید.
کاظم دادشی قائم مقام رادیو ایران در پاسخ به این سؤال که با توجه به سند تحول شما چه راهبردهایی را در رادیو ایران دنبال می‌کنید؟ توضیح می‌دهد: سند تحول سازمان صداوسیما اکنون به شکل سندی بالادستی در تمامی برنامه‌ریزی‌های شبکه رادیویی ایران مورد توجه جدّی قرار می‌گیرد. ما در رادیو ایران با نگاه به ابعاد تحول، شامل «تحول در رویکرد»، «تحول در محتوا» و «تحول در ساز و کار»، تلاش کرده‌ایم با درنظر گرفتن تمامی آسیب‌های هفت‌گانه‌ای که در این سند به عنوان حلقه‌های مفقوده در فرآیند تولید پیام به آن‌ها اشاره شده، راهبردهای عملیاتی لازم را برای تحقق مفهوم تحول، طراحی و اجرا می‌کنیم. در طول این مسیر، نظام ارزیابی درون‌شبکه‌ای و نیز فرآیند تحلیل ارزیابی‌های برون‌شبکه‌ای که به همت شورای نظارت بر سازمان و مرکز نظارت و ارزیابی سازمان انجام می‌شود، به کمک می‌آیند تا میزان انطباق برنامه‌ها با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و انتظارات سازمان مبتنی بر اجزاء سند تحول بررسی شود.
اتاق‌های فکر و اندیشه‌ورزی
وی ادامه می‌دهد: در وهله اول، برخلاف مفهوم «ما قُصدَ لم یَقع و ما وَقع لم یُقصد»، کوشیده‌ایم برنامه‌ها را به آنچه مقصود است نزدیک کنیم؛ به این مفهوم که طی یک نظارت درون‌گروهی، مدیران گروه‌های برنامه‌ساز ملزم به رصد برنامه‌ها و پایش میزان انطباق فرآیندی برنامه‌ها با طرح مصوب‌اند و اگر برنامه‌ای نتواند خود را با آنچه به ویژه در نسبت با مؤلفه‌های سند تحول در طرح مصوب آمده است، هماهنگ و همراه کند، از جدول پخش حذف خواهد شد.
داداشی درباره برنامه‌های اصلی و کمربندی توضیح می‌دهد: همزمان، به ویژه در مورد برنامه‌های اصلی و کمربندی جدول پخش، اتاق‌های فکر و اندیشه‌ورزی تشکیل می‌شود تا پشتوانۀ پژوهشی این دست از برنامه‌ها فراهم باشد و به گونه‌ای غنای محتوایی برنامه‌ها تضمین شود. وجود اتاق‌های فکر، زمانی که به درستی محقق شود، به شکل شگفت‌انگیزی برنامه‌ها را به‌روز نگه می‌دارد و باعث می‌شود یک برنامه با نیازها و ضرورت‌های مخاطب هدف خود، لحظه به لحظه همخوان و هماهنگ باشد.
قائم مقام رادیو ایران بیان می‌کند: واضح است که اگر میان اجزای یک فرآیند هماهنگی و هم‌افزایی وجود نداشته باشد، نمی‌توان از آن فرآیند نتیجۀ خوبی گرفت. این مهم در مسیر تولید محتوا و آنجا که پای مخاطبان و شنوندگان رادیو به میان می‌آید، اهمیت بسیار ویژه‌ای پیدا می‌کند. با علم به این مسألۀ حیاتی، تلاشمان در شبکۀ رادیویی ایران همواره بر این بوده است که تحت فرماندهی مدیر شبکه و با نقش‌آفرینی همۀ مدیران در شبکه و در قالب شورای طرح و برنامه‌ریزی، هماهنگی بین اجزاء و ارکان شبکه برای حرکت به سمت یک هدف واحد و جریان‌سازی مؤثر صورت پذیرد. باید توجه داشت که جایگاه رادیو ایران در مقایسه با سایر شبکه‌های رادیویی به گونه‌ای است که فهرست بلندبالایی از مأموریت‌های سازمانی و حاکمیتی را در پیش روی خود می‌بیند که انتظار می‌رود هر یک را با بهترین کیفیت به سرانجام برساند و اگر نباشد یک فرماندهی واحد، تزاحم مأموریت‌ها شکلی از اعوجاج و بی‌نظمی را به دنبال خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در روزگاری که رسانه‌ها در شکل‌های مختلف و در رقابت با یکدیگر، در صدد جذب مخاطبان جدید هستند، عنوان می‌کند: ما در رادیو ایران به عنوان اصلی‌ترین و فراگیرترین رادیوی کشور، همواره بر آن بوده و هستیم که با وجود تمامی فراز و نشیب‌ها در عرصۀ رقابت رسانه‌ای و در وضعیتی که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به جدی‌ترین رقیب‌مان تبدیل شده‌اند، مرجعیت خود را حفظ کنیم و جایگاه خود را در مقام رسانۀ گرمی که همواره در کوران اتفاقات و حوادث و در بزنگاه‌های مختلف، مورد توجه مخاطبان بوده، ارتقاء بخشیم. رادیو برای جریان‌سازی در حوزه‌های گوناگون به این مرجعیت نیاز مبرم دارد؛ اگرچه از دیرباز، در موقعیت‌های سخت و دشوار و در بحران‌ها، بیش از هر زمان دیگر، رادیو مورد توجه آحاد مردم بوده است و حالا در عصر فراوانی و تنوع رسانه‌ها، حفظ این ارتباط دو سویه، امری دشوار و در عین حال، برای برنامه‌سازانی که در خط مقدم قرار گرفته‌اند، بسیار انگیزاننده است. از جمله مفاهیمی که متناسب با اقتضائات چنین آوردگاهی و در قالب‌های گوناگون به مخاطبان خود ارائۀ می‌کنیم، مفهوم و به تعبیری، مهارت سواد رسانه‌ای است که قدرت تمییز بین محتواهای رنگارنگ و گاهی بسیار متضاد و متناقض را به مردم به عنوان مخاطبان اصلی رسانه‌ها می‌دهد.
قائم‌مقام رادیو ایران با تأکید بر نقش انکارناپذیر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به عنوان آن جایی که مردم در آن بیشتر حضور دارند، اهتمام ویژه‌ای بر تقویت کِیفی و کمّی حضور رادیو ایران و تولیدات رادیو ایران در این عرصه دارد. مسئولیت خطیر تولید و عرضه محتواوی می‌افزاید: یکی از سخت‌ترین کارها در رسانه این است که با رعایت همۀ موازین شایسته و بایسته، آنچنان با مخاطب خود ارتباط برقرار کنی که نه او احساس غبن و زیان کند و نه تو؛ نه او از داشتن تو و به عبارتی رادیو دلزده و سرخورده شود و نه تو به عنوان کسی که می‌خواهد پُلی بزند به سمت افکار عمومی و بلکه آن‌ها را با خود همراه کند، حس کنی که برای خودت داری محتوا تولید و منتشر می‌کنی. می‌خواهم بگویم کار سختی است رفت و برگشت بین خط قرمزها و خطوط سبز. ما در رادیو ایران بر این باوریم البته که می‌شود و با چنین باوری، آگاهی‌های لازم را کسب و به‌روز می‌کنیم و در اختیار آن بخش از بدنۀ همکاران شبکۀ رادیویی ایران که باید از جهات مختلف به چنین درک و باوری برسند، قرار می‌دهیم. کسی که در رادیو ایران مسئولیت خطیر تولید و عرضۀ محتوا را بر عهده دارد، می‌داند که در چه نقطه‌ای ایستاده است. این سطح از درک و آگاهی، ناشی از ارتباط به‌سامانی است که بین مدیریت شبکه با صف و ستاد وجود دارد. ما به خوبی می‌دانیم که می‌توانیم.
داداشی تصریح می‌کند: معاونت صدا و تمامی شبکه‌های رادیویی، از جمله شبکۀ رادیویی ایران بدون تردید بخشی از یک «دانشگاه عمومی» هستند که نامش سازمان صدا و سیماست. نمی‌شود در صدا و سیما بود و این مفهوم را نادیده گرفت و یا فراموش کرد. در تعبیری متناظر، آنچه یک دانشگاه را در مقایسه با دیگری متمایز می‌کند، کیفیت آن دانشگاه و تمامی فعل و انفعالاتی است که در محیط آن دانشگاه رخ می‌دهد. شبکۀ رادیویی ایران همواره در این زمینه مسئولیتی سنگین را روی دوش خود حس کرده و می‌کند، به این معنی که از گذشته تا به امروز، یکی از گزاره‌های مهم در باور مدیران و همکاران این شبکۀ رادیویی این است که ما برای بهترین بودن، باید بهترین باشیم. غرض، اغراق و بزرگنمایی نیست؛ گذر از تمامی فراز و نشیب‌ها و بزنگاه‌ها طی همۀ این سال‌ها میسر نمی‌شد، مگر با چنین باور و اعتقادی.
نسبت میان رادیو با تئاتر، تلویزیون و سینما
قائم مقام رادیو ایران می‌گوید: رادیو در نسبت با تلویزیون، مانند تئاتر است در نسبت با سینما. رادیو مثل تئاتر زنده و زاینده است و زاینده بودن با انحصارطلبی و تمامیت‌خواهی در تنافر است. رادیو اگر هنوز بالنده و پویاست، به خاطر آن است که یک‌جانشین نیست و مدام در حرکت است. این روح حاکم بر همه جای رادیو و از جمله خانوادۀ رادیو ایران است. ما در رادیو ایران با تمرکز بر سیاست‌های ابلاغی و اسناد بالادستی از جمله سند تحول، ضمن توجه به همۀ ظرفیت‌ها در حوزۀ نیروی انسانی شبکه و با بهره‌گیری از منابع و امکانات موجود تلاش می‌کنیم رادیویی باشیم که مخاطب و شنونده دارد.
وی در پایان توضیح می‌دهد: با عنایت به آنچه عرض شد و با توجه به ابعاد سه‌گانۀ تحول، در یک عملیات فشرده، همۀ برنامه‌های موجود در جدول پخش شبکه بازنگری شدند. به تعبیری می‌توان گفت برنامه‌ای در جدول پخش رادیو ایران نیست، مگر این که به نوعی با سند تحول رسانۀ ملی همدما شده باشد. این که این همدمایی تا چه اندازه است، به مأموریت برنامه برمی‌گردد و به ظرفیتی که برای قرار گرفتن در این فرآیند دارد. از سوی دیگر، تمام طرح‌های جدید اعم از روتین یا ویژه که به جدول پخش اضافه می‌شوند، ملزم به اینند که بیشترین تناسب را با سند تحول و محورهای تحولی آن داشته باشند. با این سبک و سیاق، آنچه در منظومۀ شکلی و محتوایی برنامه‌های شبکۀ رادیویی ایران رخ می‌دهد، در تناسب حداکثری با این سند قرار دارد. یادآوری می‌کنم که نظارت و ارزیابی درونزا، پیوست حرکت برنامه‌ریزان و برنامه‌سازان شبکه است در مسیر تحقق الزامات سند تحول رسانۀ ملی.
۱۶:۱۲ - ۱۴۰۳/۰۳/۱۹
