به گزارش مشرق، سعید جلیلی با حضور در برنامه گفت وگوی ویژه خبری درباره برنامه‌های توسعه کشور، اظهار کرد: در تدوین برنامه های پنجم و ششم و برنامه هفتم توسعه حضور داشتم. اشراف خوبی بر برنام هفتم توسعه دارم. شروع دولت بعدی با برنامه هفتم توسعه فرصت خوبی است چون دولت کار خود را با برنامه ای شروع می کند که تصویب شده است و این بسیار ارزشمند است.

برنامه داشتن و باور داشتن به آن لازمه جهش کشور است

وی ادامه داد: من می گویم یک جهان فرصت داریم و باید یک ایران جهش داشته باشیم. برنامه داشتن و باور داشتن به آن لازمه جهش کشور است. دولت وقت در اوایل سال ۹۲ اعتقادی به برنامه ششم نداشت و رئیس جمهور وقت در مجمع تشخیص مصلحت می‌گفت این برنامه را زیاد دنبال نمی کنیم و در جلسات تهیه برنامه ششم حضور نیافت و در نتیجه در آن هشت سال فقط سی درصد آن برنامه اجرا شد و رشد منفی و صفر داشتیم. حدود ۱۵ مورد در برنامه توسعه وجود دارد که دولت باید در یک سال برنامه بنویسد، ۱۷ مورد را دولت باید در شش ماه تهیه کند ، ۷ مورد در سه ماه و ۱ مورد در دو سال و این یعنی دولت باید بر برنامه هفتم توسعه اشراف داشته باشد و دولت باید این برنامه‌ها را سریع تهیه کند تا برنامه هفتم زودتر آغاز شود.

جلیلی خاطرنشان کرد: مطالعه عمیق داشتم که چرا برنامه‌های توسعه به درستی اجرا نشده است. شش برنامه بعد و شش برنامه قبل انقلاب داشتیم که برنامه ششم نوشته شد ولی اجرا نشد. در سال ۱۳۳۷ سازمان برنامه برای تهیه برنامه توسعه آن مقطع از یک گروه دانشگاه هاروارد دعوت می کند و آنها دو کتاب منتشر می کنند. آنها سال ۱۳۴۱ بحث هایی درباره برنامه نویسی در ایران مطرح می کنند و الان که بررسی می کنیم متوجه می شویم که کماکان برخی از آن مشکلات هنوز وجود دارد. مهم است که چرا برنامه توسعه به فرجام نمی رسد. رئیس جمهور باید به برنامه ها اشراف داشته باشد و فقط برنامه خواندن کافی نیست. رئیس جمهور باید موانع تحقق برنامه را بداند و آن ها را رفع کند. برنامه ششم توسعه فقط سی درصد اجرا شده است، یعنی اگر برنامه هم نبود، آن سی درصد اجرا می شد.

وی ادامه داد: وقتی پیش‌نویس برنامه هفتم نوشته شد، اهدافی از قبیل رشد هشت درصد و تورم زیر ده درصد دیده شده است. اختلاف بود که آیا این اهداف محقق می شود یا نه؟ ساعت‌ها مطالعه در دولت سایه، هیات عالی نظارت، گفت وگو با دولت و مجلس داشتیم و جمع بندی من این شد که این اهداف محقق می شود، ولی باید جدی پای کار آمد. در اولین فرصت ۱۵ برنامه ای که باید دولت تهیه کند، نوشته شود. برنامه ای که پیشرفت توام با عدالت باشد، منافع عده‌ای را به خطر می اندازد و ساکت نمی مانند و ممکن است مانع ایجاد کنند.

این کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: در اوایل دولت رئیسی منعکس کردیم که در تولید، توزیع و مصرف فرآورده های نفتی ۲ تا ۴ درصد ضایعات وجود دارد و راهکار آن سامانه برخطی بود. رئیس جمهور از این طرح استقبال کرده و آن را ارجاع دادند به دستگاه‌های مربوطه و قرار شد به برنامه هفتم بیاید که این در برنامه هفتم نیامد، به آقای رئیسی گفتم و ایشان پیگیری کردند و در برنامه آمد ولی این کافی نیست. دولت قوی باید اجرای این طرح را پیگیری کند چون این طرح جلوی چند میلیارد دلار اسراف منابع را می گیرد ولی باید پای کار بود و آیین‌نامه آن تهیه شود.

وی با بیان اینکه مدیریت بازار ارز، حاکمیت ریال، پیش‌بینی پذیر بودن سیاست‌های اقتصادی از وظایف رئیس جمهور است که باید آن را دنبال کند، گفت: ما ده‌ها ساعت روند گردش ارز در داخل کشور را بررسی کردیم که چه عاملی موجب ایجاد اخلال در بازار ارز می شود. در این زمینه ایرادهایی وجود دارد که باید رفع شود. لازمه ثبات در بازار ارز این است که مصارف و منابع ارزی و اولویت های تخصیص باید مشخص باشد تا بازار آرامش داشته باشد.

دولت باید برای ثبات در حاکمیت ریال برنامه داشته باشد

جلیلی افزود: مثالی در این زمنیه می یزنم. واردکننده ثبت سفارش می کند و وزارت صمت ثبت سفارش را انجا م می دهد اما فاصله تخصیص و تامین ارز سه ماه می شود، به همین دلیل او خودش به بازار می‌رود و ارز بالای ۵۰ یا ۶۰ هزار تومان می خرد و همین به بازار شوک وارد می کند. وقتی تامین ارز سه ماه بعد انجام شد او همین ارز را در بازار با قیمت بالا می فروشد، پس فاصله تخصیص و تامین ارز در بازار ایجاد تلاطم می کند. از سویی دولت باید برای حاکمیت ریال برنامه دقیق داشته باشد. یکی از اولویت های دولت من این است که حاکمیت ریال باید جدی گرفته شود و این یعنی دولت مقتدر. دولت مقتدر یعنی پول چگونه می چرخد و پول‌های بزرگ کجاست.

وی اضافه کرد: اصلاح نظام بانکی باید دنبال شود تا رشد اقتصادی تامین شود. برخی بانک‌ها مخصوصا بانک‌های خصوصی خلق پول می کنند؛ از جیب مردم ولی به شرکت‌های خود تسهیلات می دهند و بعد به مشتریان بزرگ خود که شاید در تولید هم نباشند و سپس شاید یکی دو مورد تسهیلات تکلیفی انجام دهند. باید بررسی شود تسهیلات چقدر در اولویت های برنامه هفتم توسعه قرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: مالیات می تواند منبع درآمد باشد ولی مهمتر از آن ابزاری برای سیاست‌گذاری و ایجاد عدالت است. باید از ابزار مالیات در جهت حمایت از تولید و مقابله با واردات غیرضرور استفاده شود تا به بازار نظم دهد. اگر مالیات درست سیاستگذاری شود، می تواند فشار را از مردم کم کند و عدالت را برقرار می کند. افراد با درآمد کم مالیات می‌دهند و کسانی با درآمد نجومی مالیات نمی دهند. نباید فرار مالیاتی وجود داشته باشد. کسی که درآمد نجومی دارد هم باید مالیات بدهد. دولت مقتدر باید نظام مالیاتی درستی داشته باشد و عادلانه مالیات بگیرند. در برنامه هفتم توسعه گفته شده که ده درصد درآمد باید از طریق مالیات تامین شود که این رقم در برخی کشورها ۱۴ درصد است.

جلیلی همچنین خاطرنشان کرد: مسکن یکی از موضوعات اصلی کشور ماست. در کشورمان مشکل کمبود زمین نداریم. مشکل انحصار زمین و تبعیض در زمین است. در برنامه هفتم مصوبه خوبی مجلس داشت که دو دهم درصد از مساحت کشور اجازه داده شد که به محیط سکونتگاهی افزوده شود. بر این اساس نزدیک ۳۳۰ هزار هکتار می تواند برای مسکن در نظر گرفته شود. یک فرصت خیلی خوب است اما نباید نگاه تک بعدی داشت. بعد از تهیه مسکن، تامین اشتغال برای افراد مهم است. نباید بگوییم فقط چه کسانی به مسکن نیاز دارند و برای آنها مسکن بسازیم بلکه فراتر نگاه کنیم و این مساله را با آمایش سرزمین و اشتغال ببینیم.

این کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: برنامه هفتم توسعه با سیاست‌های ابلاغی رهبری درباره اقتصاد دریا محور همزمان شده است. سهم ما از دریا باید از دو درصد به ده درصد برسد که از اقتصاد دریا بهره ببریم، یعنی نگاهی مبتنی بر اقتصاد دریاست. سهم ما از دریا بسیار اندک است. ما باید از این فرصت استفاده کنیم که در برنامه هفتم دیده شده است. نگاه به مسکن وقتی نتیجه می دهد که از آمایش سرزمینی استفاده کنیم تا مساله اشتغال هم تامین شود. مسکن فقط خوابگاه نیست. معماری و موضوعات فرهنگی هم در ایجاد مسکن اهمیت دارد تا محل آرامش ایجاد کنیم. باید فرد در یک دقیقه از محل سکونت به محل تفریحی برسد.

وی با اشاره به اهمیت اصلاح نظام اداری، تصریح کرد: در ابتدای دولت شهید رئیسی طرحی در این خصوص فرستادیم. استفاده از فناروی ارتباطی که به اصلاح نظام اجرایی کمک می کند. اکنون حرف دولت هوشمند و فوق هوشمند مطرح است. در دولت فوق هوشمند دولت به شما رجوع می کند و دیگر در ادارات کسی معطل نمی شود و ادارات به سراغ افراد می آیند. ما این طرح را به دولت سیزدهم ارائه کردیم. باید ماشین اداری دولت به حرکت درآید و چابک شود. افزایش بهره وری در رشد اقتصادی تاثیر دارد. یکی از عوامل افزایش بهره روی استفاده از فناوری است. ما امکانات خوبی داریم که باید مدیریت شود تا این هدف محقق شود.

جلیلی در برنامه خود برای توسعه سواحل، خاطرنشان کرد: سواحل چابهار فرصت بسیار خوبی دارد. در سواحل مکران یک جهان فرصت از شیلات و صنایع کشتی سازی وجود دارد. شرکت ایزی ایکو در بندرعباس که دولتی هم هست، سه میلیارد دلار دارایی داشته و ۱۱ هزار هکتار زمین دارد و زیرساخت‌های خیلی خوبی دارد. آنها می گویند که با هر پروژه ساخت یا تعمیر کشتی، هزار شغل ایجاد می شود و گله دارند که برخی بخش های دولتی واردات انجام می‌دهند ولی به ما همان پروژه‌ها را نمی دهند. باید در دولت انسجام باشد تا از این امکان استفاده شود. ۴۰ هزار شناور در سال از تنگه هرمز استفاده می کنند که تا ده میلیارد دلار می تواند درآمد داشته باشد ولی سهم ما فقط دو درصد است. نفت و گاز از دیگر امکانات ما است. باید از این ظرفیت‌های مغفول استفاده کنیم. ما فرصت خوبی در سواحل مکران داریم. صنایع تبدیلی می تواد آنجا به کار گرفته شود. دو بار از سواحل مکران بازدید کرده ام. آنجا سواحل گردشگری هم دارد. امکانات آنجا بکر است و مردم مکران آمادگی همکاری برای کشاورزی و شیلات و سایر بخش ها دارند. باید به مردم نقش دهیم. دولت هم باید خودش نقش ایفا کند و هم برای مردم بستر نقش‌آفرینی ایجاد کند. شعار من که یک جهان فرصت و یک ایران جهش برای همین ظرفیت‌های کشور انتخاب شده است و باید به مردم نقش دهیم.

دولت نباید بنگاهداری کند

جلیلی درباره مردمی‌سازی اقتصاد، خاطرنشان کرد: تجربه ده ساله گذشته داریم با این عنوان که دولت نباید بنگاهداری کند بلکه بنگاهداری را باید به مردم واگذار کند تا بهره‌وری بنگاه را افزایش دهند و دولت نقش نظارتی داشته باشد نه اجرایی. ما این ده سال را بررسی کرده‌ایم که در این خصوص حرکت‌هایی شده ولی ناموفق بوده، مثل هپکو و نیشکر هفت تپه یا ماشین سازی تبریز. این برنامه به شکل درست اجرا نشده است. مردمی‌سازی یعنی دولت بنگاه را به مردم بدهد و مردم با اهلیت و صلاحیتی که دارند، این بنگاه ها را ارتقا دهند. در هپکو، کارگران می گفتند در سال ۸۶ که شرکت دولتی بود در سال ۱۸۰۰ ماشین سنگین و راه سازی تولید می کردیم و وقتی خصوصی شد این رقم به هشت عدد رسید. بحران کارگری شکل گرفته بود و می گفتند کسی که این کارخانه را بر عهده گرفته است فقط پول داشته است. کسی با یکسری روابط این کارخانه‌ها را بر عهده گرفته بود. با ثمن بخس برخی این کارخانه‌ها را در اختیار گرفته بودند، در حالیکه این افراد باید اهلیت داشته باشند. در درود دیدیم یک کارخانه واگذار شده است و کسی که سهام عمده را خریده به زندان افتاده و آن کارخانه که ۱۲۰۰ کارگر داشت، فقط دیگر چهار نگهبان داشت.

جلیلی با تاکید بر اینکه در اجرای مردمی سازی اقتصاد، اشراف اهمیت دارد، بیان کرد: ارتقای بهره وری و کوچک شدن دولت هدف مردمی‌سازی اقتصاد بود. باید بررسی می‌شد مسیری که طی شده به هدف خود رسیده است؟ در واگذاری‌ها باید به اهلیت توجه شود. کارگران هپکو می گفتند اگر این کارخانه به خود ما واگذار می شد این مشکلات ایجاد نمی‌شد. شهید رئیسی در ابتدای دولت این تغییر ریل را انجام دادند و تولید هپکو الان به سالی ۸۰۰ دستگاه رسیده است و قرار است امسال به ۱۶۰۰ دستگاه برسد.

جلیلی در پایان گفت: دشمن دنبال تحریم خرید نفت ایران بود ولی ناموفق ماند و در دولت آقای رئیسی بیش از 1.5 میلیون نفت فروخته می شود. چرا اصلا باید نفت را بفروشیم؟ باید از فروش نفت استفاده حداکثری کرد. ما با استفاده از جوانان متخصص خود باید نفت را به فراورده و سپس به صنایع پایین دست پتروشیمی کنیم تا نفت نفروشیم بلکه نفت بخریم به فرآورده کنیم و اشتغال ایجاد کرده و ارزآوری کنیم. برای این کار سرمایه نیاز داریم. مردم چرا سرمایه خود را به بازار سکه یا ارز و مسکن می‌برند؟ اگر پتروپالایشگاه خلیج فارس مثلا در تولید بنزین کشور را خودکفا کرد و اگر 5 پالایشگاه دیگر داشتیم، از فروش نفت بی نیاز می شدیم. مردم را باید در ان زمینه سهیم کنیم. مردم اگر بدانند سرمایه گذاری در بخش انرژی برای آنها سود دارد، در این بخش مشارکت می کنند. از سویی باید در مدیریت مصرف مردم را شریک کرد که آثار خوبی خواهد داشت.