به گزارش مشرق، روابط سیاسی و اقتصادی ترکیه در ۱۰ سال گذشته با رشد قابل توجهی روبرو بوده و مقامات آنکارا انتظار دارند، حتی پس از شکست سنگین حزب محافظه کار، روابط دوجانه در سطح بالایی باقی بماند.
"کی یر استارمر" رهبر حزب کارگر انگلیس، توانست حزب محافظه کار را پس از ۱۴ سال کنار بزند و بر مسند قدرت بنشیند. این حزب، در حوزه سیاست خارجی نیز برنامه‌های جدیدی دارد و ترکیه منتظر است که در دوران استارمر نیز، رابطه در حال رشد باشد.
اگر چه مقامات ترکیه به وضوح اعلام نکرده ند اما آنها از شکست ریشی سوناک و کنار رفتن وزیر امور خارجه کابینه او یعنی دیوید کامرون، خشنود هستند. چرا؟ چون کامرون در دورانی که نخست وزیر انگلیس بود، در شورای اتحادیه اروپا، درباره ترکیه حرفی زد که بسیار تحریک‌کننده و نیشدار بود.
کامرون در آن دوران گفته بود: «ترکیه با این دست و فرمان تا سیصد سال دیگر هم عضو اتحادیه اروپا نخواهد شد». اما گفته شده که وزیر امور خارجه جدید انگلیس یعنی دیوید لامی، علاقه وافری به ترکیه دارد. او در مارس ۲۰۲۴ میلادی در مقام سخنگوی حزب کارگر به آنکارا سفر کرد و در دیدار با هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، آشکارا اعلام کرد که حزب او، برنامه‌هایی را تدوین کرده و در صورت تحویل گرفتن قدرت، این برنامه‌ها اجرا خواهند شد.
ترکیه و بریتانیا که به عنوان دو متحد ناتو که هر دوی آنها عضو اتحادیه اروپا نیستند، همکاری‌های عمیقی در زمینه صنعت دفاعی، امنیت و تجارت دارند. پیش‌بینی می‌شود، همچنان که پس از برگزیت، روابط ویژه و استراتژیک ایجاد شده با ترکیه لطمه ندید، در مقطع کنونی هم، آنکارا برای لندن یک شریک مهم باشد. اما گفته می‌شود که استارمر به عنوان یک سیاستمدار جوان که اهمیت ویژه‌ای به مسائل حقوق بشری می‌دهد، در برخی بزنگاه‌ها از مشی سیاسی ترکیه انتقاد کند.
چرا انگلیس برای ترکیه مهم است؟
انگلیس در بسیاری از حوزه‌های سیاسی و امنیتی برای ترکیه مهم است. همواره بین سرویس اطلاعاتی دو کشور، همکاری خوبی در جریان بوده و گفته می‌شود که برخی از قطعات حساس و استراتژیک پهپادهای ترکیه نیز توسط انگلیس تامین می‌شود.
انگلستان یکی از مهمترین شرکای تجاری ترکیه و پنجمین کشوری است که بیشترین سرمایه گذاری خارجی را در ترکیه انجام می‌دهد. سال گذشته بریتانیا اعلام کرد که یک میلیارد پوند برای پروژه ۱۴۰ کیلومتری راه آهن برقی سریع الکتریک یرکوی - قیصری ترکیه تامین مالی خواهد کرد.
طی سالیان گذشته، انگلیس به یکی از شرکای تجاری مهم ترکیه تبدیل شده است. بر اساس آمار رسمی وزارت بازرگانی ترکیه، در سال ۲۰۲۳ میلادی حجم مبادلات تجاری طرفین به ۱۹ میلیارد دلار رسید و تراز به نحو چشمگیری با نسبت ۱۲ به ۷ به نفع ترکیه بوده است. البته نکته نگران‌کننده برای فعالان اقتصادی ترکیه، این است که صادرات ترکیه به انگلیس، ارزش افزوده قابل توجهی ندارد و بیشتر شامل مواد خام و محصولات حوزه آهن و فولاد است.
ترکیه در سال ۱ میلیارد دلار میوه خشک (غالباً کشمش بدون هسته) به انگلستان صادر می‌کند و پیش بینی شده که حجم صادرات میوه خشک ترکیه به انگلیس در سال جاری میلادی به ۲ میلیارد دلار نزدیک شود.
ترکیه در بازار انگلیس، یک فرصت عظیم برای صادرات روغن زیتون نیز در اختیار دارد. اما چالش اقتصادی و حقوقی ترکیه در این بخش، این است که هنوز هم مفاد توافقنامه تجارت آزاد بین آنکارا و لندن اجرا نشده و ترکیه برای کاهش هزینه صادرات روغن زیتون، ناچار است از دلالان ایتالیایی و اسپانیایی استفاده کند.
به عبارتی دیگر، روغن زیتون از ترکیه به صورت فله به بنارد ایتالیا و اسپانیا می‌رسد و در آنجا با بسته بندی جدید به انگلیس می‌رسد. چرا که ایتالیا و اسپانیا عوارض گمرکی نمی‌پردازند و ترکیه به دنبال این است که خودش این فرصت را در اختیار بگیرد و ناچار نشود هر سال چند میلیون دلار، درصد و کمیسیون به رم و مادرید پرداخت کند.
انگلیس، نهمین بازار بزرگ کاغذ، مبلمان و محصولات جنگلی ترکیه است و تولیدکنندگان این حوزه‌ها، سالانه نزدیک به ۲۰۰ میلیون دلار کالا به انگلیس می‌فروشند. اما حالا به دنبال آن هستند که آن مبلغ را دوچندان کرده و انگلیس را به پنجمین بازار جهانی خود تبدیل کنند.
استارمر با اردوغان گرم خواهد گرفت؟
رابطه ریشی سوناک نخست وزیر سابق انگلیس با رجب طیب اردوغان بد نبود. اما همه می‌دانند که او تا حدودی تحت تاثیر آمریکا بود و مانند جو بایدن، ترجیح می‌داد آن قدرها با ترکیه گرم نگیرد.
در دوران فعلی، استارمر هنوز درباره ترکیه حرفی نزده اما دیوید لامی، وزیر خارجه جدید بریتانیا، گفته که ترکیه را کشوری در حال توسعه می‌داند که به طور فزاینده‌ای در منطقه خود در حال افزایش قدرت است.
مهمترین دستور کار میان ترکیه و انگلیس در کوتاه مدت، امضای توافقنامه تجارت آزاد است که در زمان دولت حزب محافظه کار مذاکره شد، اما مفاد آن هنوز هم اجرایی نشده است.
حزب کارگر اعلام کرده که رویکرد انگلیس به سیاست خاورمیانه و جنوب جهانی تغییر خواهد کرد و سیاست یورو آتلانتیک با محوریت ناتو، همچنان رکن اصلی سیاست خارجی در مانیفست این حزب است.
بر اساس همین مانیفست، یکی دیگر از ارکان مهم سیاست خارجی بریتانیا، قراردادهای تجاری جدید خواهد بود. با این حال، از آنجایی که استارمر، مدت‌ها در زمینه حقوق بشر کار کرده و در هر فرصتی تعهد خود را به حاکمیت قانون ابراز می‌کند، ممکن است در مقایسه با حزب محافظه‌کار، حساسیت بیشتری نسبت به نقض‌های احتمالی در زمینه دموکراسی و حقوق بشر در ترکیه داشته باشد.
لامی وزیر امور خارجه کابینه استارمر، ترکیه و ترک‌های منطقه تاتنهام لندن را به خوبی می شناسد و در محله‌ای بزرگ شده که بسیاری از همسایگان او ترک زبان بوده‌اند.
او در مقاله‌ای که در مارس ۲۰۲۳ نوشت، ترکیه را به عنوان یکی از کشورهای مهم جهان در حال تغییر تعریف کرد و نوشت: «همزمان با کاهش رهبری جهانی ایالات متحده، کشورهایی مانند ترکیه، ایران، اندونزی و آفریقای جنوبی، در مناطق خود فعال‌تر شدند».
البته او در همان مقاله، نیش و کنایه‌ای هم به ترکیه زد و نوشت: «ترکیه حمل و نقل غلات را از طریق دریای سیاه ممکن کرد و به اوکراین و جامعه جهانی کمک کرد. از سوی دیگر، از درخواست فنلاند و سوئد برای پیوستن به ناتو برای کسب امتیازات سیاسی سوء استفاده کرد و روند الحاق را طولانی کرد. در همین حال، تحریم بین‌المللی را نادیده گرفت و واردات خود از روسیه را دو برابر کرد».
در پایان باید گفت، یکی از مهمترین چالش‌ها و اختلافات بین ترکیه و انگلیس، مساله‌ای به نام شمال سوریه است. چرا که انگلیس نیز همچون آمریکا در مناطق کردنشین شمال و شرق سوریه، از نهادهای اقماری پ.ک.ک یعنی گروه موسوم به یگان‌های مدافع خلق (YPG) حمایت می‌کند.
هاکان فیدان به این موضوع اذعان کرده که شمار نظامیان انگلیس در سوریه اندک است، اما این قدرت اروپایی، صاحب نفوذ است و ترکیه تمایل دارد از این نفوذ، در مسیر همکاری امنیتی و مبارزه با ترور استفاده کند.
حال باید دید در جریان اولین دیدار اردوغان و استارمر در نشست سران ناتو که در ۹ تا ۱۱ جولای در واشنگتن برگزار می‌شود، چه پیام‌هایی رد و بدل خواهد شد.
