به گزارش مشرق، از مهم‌ترین ابعاد محاسباتی نظام حکمرانی برای پاسخ به تهدیدهای امنیتی و نظامی پیرامونی، سنجش میزان «همراهی مردم» با دغدغه‌ها، یافته‌ها و تصمیمات مسؤولان عالی کشور است. در واقع باید مشخص شود میزان سرمایه اجتماعی متراکم‌شده در پشت تصمیمات اقتدارآفرین و امنیت‌ساز چقدر است تا بر مبنای آن پاسخ مناسب و درخوری برای تهدیدات فراهم کرد. چنانچه این محاسبات با واقعیات اجتماعی همخوانی نداشته باشد به شکاف انتظارات ملت - دولت دامن خواهد زد و سرمایه اجتماعی را خدشه‌دار خواهد کرد. این شکاف تنها زاییده عوامل سلبی مثل «عدم آمادگی» جامعه برای پاسخ‌های نظامی نخواهد بود، بلکه در ابعاد ایجابی اگر سطح پاسخ به تهدیدات «کمتر از آمادگی» و انتظار جامعه باشد، انفعال، تضعیف و «سرخوردگی روحیه ملی» را به دنبال خواهد داشت. از این رو ارزیابی دقیق میزان «سرمایه اجتماعی پشتیبان» برای اقدام مناسب حاکمیت در پاسخ به ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران از واجبات تصمیم‌گیران است.

مجموعه مطالعات افکارسنجی انجام‌شده در یک سال گذشته درباره دیدگاه افکار عمومی نسبت به عملیات توفان الاقصای حماس در مهر ۱۴۰۲ تا عملیات موشکی ایران در فروردین ۱۴۰۳ که توسط مجموعه‌های نظرسنجی دانشگاه تهران، صداوسیما، ایسپا و پژوهشگاه وزارت ارشاد انجام شده، گویای این واقعیت است که جامعه پس از ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران، در وضعیت آمادگی و مطالبه پاسخ اقتدارآفرین برای کشور قرار دارد و هرگونه انفعال در این زمینه خسارت‌های اجتماعی و ضربه به هویت و شخصیت ایرانی را به دنبال خواهد داشت. سرمایه اجتماعی ناشی از عملیات‌های محور مقاومت علیه رژیم صهیونیستی در یک‌سال اخیر در بهبود ابعادی از سرمایه اجتماعی موثر بوده و توانسته است در ارتقای «وجه سیاسی امید به آینده»، «احساس امنیت ملی» و «هویت ملی» نقش‌آفرینی کند. این سرمایه اجتماعی انباشته اکنون در خدمت تصمیمات مسؤولان عالی کشور برای محاسبه نحوه پاسخگویی به رژیم صهیونیستی قرار دارد.

* «احساس غرور» از عملیات علیه رژیم صهیونیستی

سنجش احساس غرور از عملیات‌های جبهه مقاومت علیه اسرائیل در ۲ مقطع زمانی آبان ۱۴۰۲ (بعد از عملیات توفان الاقصای نیروهای فلسطینی) و اردیبهشت ۱۴۰۳ (پس از عملیات موشکی «وعده صادق» ایران) انجام شده است. احساس غرور مردم از عملیات فلسطینی‌ها تا ۶۹ درصد برآورده شده و عملیات «وعده صادق» (سپاه) توانسته است غرور ۷۷ درصد ایرانی‌ها را برانگیزد. تفاوت در احساس غرور بیشتر از عملیات موشکی سپاه نسبت به عملیات حماس – که آن هم در حد بالایی قرار دارد - ناشی از دغدغه‌های ملی است که در بخشی از مردم فعال‌تر است.

* بهبود بُعد سیاسی «امید به آینده» بعد سیاسی امید به «آینده»

شامل شاخص‌های امیدواری به «قدرت و اقتدار کشور»، «نفوذ سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی»، «همگرایی بین مسؤولان» و «توجه به مطالبات مردم» است. پیمایش‌های ملی نشان می‌دهد وضعیت امید سیاسی در اواخر سال ۱۴۰۱ تحت تأثیر اغتشاشات که منجر به بروز ناامنی در کشور شده بود در وضعیت گرایش به «نسبتاً ناامیدی» قرار داشته است. سنجش دو گویه «قدرت و اقتدار کشور» و «نفوذ سیاسی بین‌المللی و منطقه‌ای» در اردیبهشت ۱۴۰۳ نشان می‌دهد ارتقای این ۲ سنجه بر اندازه‌گیری میزان کلی «بُعد سیاسی امید به آینده» موثر واقع شده و آن را از وضعیت گرایش به «نسبتاً ناامیدی» به سمت وضعیت گرایش به «نسبتاً امیدواری» سوق داده است. در این تغییر، غالب گویه‌های مورد سنجش تا حدود کمی بهبود داشته‌اند اما گویه «امیدواری به قدرت دفاعی و اقتدار کشور در آینده» با ۸ درصد ارتقا به ۷۶ درصد رسیده؛ یعنی ۷۶ درصد مردم به قدرت و اقتدار کشور امیدوارند. این گویه قبلا در رقم موافقت ۶۸ درصدی قرار داشته و این افزایش به این معناست که مجموعه اتفاقاتی در یک سال گذشته باعث رشد ارزیابی مردم از اقتدار کشور و امید به افزایش آن در آینده شده است که بدون شک حمله ۲۶ فروردین نقشی کلیدی در این ارزیابی دارد. همچنین گویه ارزیابی امیدوارانه از «نفوذ سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی» که در وضعیت ۵۶ درصد قرار داشته است هم‌اکنون به ۶۸ درصد نزدیک شده که در علت‌یابی آن باید باز هم به موفقیت‌های میدانی جبهه مقاومت و اقتدار دفاعی کشور، همچنین عقلانیت نظام سیاسی در مدیریت تحولات منطقه اشاره کرد.

* ارتقای «احساس امنیت ملی»

از مهم‌ترین گویه‌هایی که در اندازه‌گیری شاخص احساس امنیت ملی به کار می‌رود میزان احساس امنیت از «احتمال درگیری و حمله نظامی به کشور» و «احتمال بروز شورش و تجزیه کشور» است. در حالی که بر اساس سابقه ذهنی اغتشاشات ۱۴۰۱ و ضریب رسانه‌ای جریان مورد حمایت دشمن، مردم در برابر عدم حمله نظامی به کشور ۶۲ درصد و در مقابل عدم درگیری و تجزیه ایران ۶۹ درصد اطمینان خاطر داشتند، عقلانیت در پیش گرفته‌شده در تصمیمات سیاسی نظام در کنار تحرکات اقتدارآفرین یک سال گذشته که در نهایت به پاسخ مقتدرانه به رژیم صهیونیستی انجامید، باعث افزایش احساس امنیت ملی شده است. نتایج پیمایش اردیبهشت ۱۴۰۳ نشان می‌دهد اطمینان و احساس امنیت از عدم هرگونه حمله نظامی به کشور به ۷۵ درصد و اطمینان از عدم درگیری داخلی و تجزیه کشور به ۷۸ درصد ارتقا یافته است.

* ارزیابی از «توان نظامی کشور» در مقابله با تهدیدهای اسرائیل

در حالی که ارزیابی از توان مقابله ایران در پاسخ به تهدیدهای احتمالی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان پس از عملیات توفان الاقصی (آبان ۱۴۰۲) در حد ۶۹ درصد بوده است این ارزیابی پس از نمایش قدرت موشکی ایران در حمله به اسرائیل در عملیات «وعده صادق» (اردیبهشت ۱۴۰۳) ارتقای قابل ملاحظه‌ای یافته و به ۷۸ درصد رسیده است.

* تقویت «هویت ملی»

ابعاد «سرزمینی» و «سیاسی» هویت ملی از جمله گویه‌هایی است که تحت تأثیر نمایش اقتدار کشور در حمله ۲۶ فروردین تقویت شده است. اگرچه تعلقات به جغرافیا و تاریخ سرزمین همیشه در اوج گرایشات پیمایش‌های جامعه ایرانی قرار داشته اما نتایج پیمایش‌ها نشان می‌دهد شرایط و اقتضائات مرتبط با تقویت‌کننده‌های ملی از جمله توان دفاعی و مدیریت محیط منطقه‌ای در تقویت این شاخص‌ها نیز موثر افتاده است. در بعد سرزمینی، ۳ گویه «افتخار به ایرانی بودن»، «اهمیت حفظ تمامیت ارضی کشور» و «آمادگی دفاع از کشور در صورت جنگ» مورد سنجش قرار گرفته است. گویه «افتخار به ایرانی بودن» به دلیل عمق هویتی همچنان میزان بالایی را نشان می‌دهد، به طوری که حول عدد ۸۷ درصد در دی ماه ۱۴۰۲ همچنان تقویت شده و کماکان به همین مقدار گرایش دارد (۸۸ درصد در اردیبهشت ۱۴۰۳).

اما گویه «اهمیت حفظ تمامیت ارضی» تحت تأثیر ۲ عامل «تهدیدات و منازعات منطقه‌ای» و «پاسخ تاریخی به تهدیدات در قالب عملیات ۲۶ فروردین» در ذهنیت جمعی مردم فعال‌تر شده و افکار عمومی خود را نسبت به آن مسأله‌مند فرض کرده‌اند، به طوری که گویه «اهمیت حفظ تمامیت ارضی» در افکار عمومی از ۸۴ درصد در تیر ۱۴۰۲ به ۹۲ درصد در اردیبهشت ۱۴۰۳ ارتقا یافته است. در نهایت سنجش میزان «آمادگی برای دفاع از کشور در صورت جنگ» از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی از هویت ملی است؛ ۷۲ درصد مردم اعلام کرده‌اند در صورت تعرض به خاک کشورمان، آمادگی دارند در «حوزه‌های غیرنظامی» (کمک‌های مالی و خدماتی و...) به دفاع از کشور کمک کنند اما درباره «حضور داوطلبانه نظامی» در جبهه جنگ در مقابل دشمن که بخش «سخت» دفاع را شامل می‌شود ۵۸ درصد مردم تمایل خود را برای حضور در جبهه علیه اسرائیل ابراز کرده‌اند.

منبع: روزنامه وطن امروز