سرویس جهان مشرق - با وجود گذشت چند هفته از ترور شهید هنیه در تهران به دست اسرائیل، همچنان گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره‌ی انتقام وعده‌داده‌شده‌ی ایران علیه رژیم صهیونیستی ادامه دارد. ایران پیش از این در واکنش به حمله‌ی این رژیم علیه مجموعه‌ی سفارتش در سوریه، خاک فلسطین اشغالی را موشک‌باران کرده بود، اما پیش‌بینی می‌شود این‌بار اقدام تنبیهی ایران با گرفتن تلفات همراه باشد و قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی را به نمایش بگذارد. خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس طی گزارشی تحت عنوان «حمله ایران علیه اسرائیل با حمایت متحدان منطقه‌ایش چه شکلی خواهد بود[۱]» در همین‌باره توضیحاتی را ارائه داده است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید، ترجمه‌ی گزارش آسوشیتدپرس است.

فلسطینی‌ها پس از آغاز عملیات «طوفان‌الاقصی» با اهتزاز پرچم ملی‌شان روی یک تانک اسرائیلی نزدیک حصار مرزی نوار غزه در شرق شهر «خان یونس» در جنوب این باریکه ابراز خوشحالی می‌کنند. در این عملیات غافلگیرکننده، که ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اتفاق افتاد، نیروهای فلسطینی تحت پوشش هزاران خمپاره به صورت همزمان از چندین نقطه‌ی مرز به درون سرزمین‌های اشغالی نفوذ کردند و ده‌ها صهیونیست را به اسارت گرفتند. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› ‌ «دیوانه‌ نسل‌کش»؛ آیا نتانیاهو به آرزوی «جنگ ایران و آمریکا» می‌رسد؟

›› رژیم صهیونیستی کدام اخبار را درباره جنگ غزه سانسور می‌کند؟

لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش‌ لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.

ایران تهدید کرده به اقدام اسرائیل در ترور اسماعیل هنیه[۲]، رهبر سیاسی حماس، در تهران پاسخ خواهد داد. این در حالی است که گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه، که تهران ده‌ها سال است آن‌ها را از نظر تسلیحاتی تأمین می‌کند، نیز ممکن است در حمله‌ای هماهنگ از چندین جبهه علیه اسرائیل شرکت داشته باشند. در این‌جا نگاهی می‌اندازیم به سابقه‌ی ایران در مسلح‌سازی شبه‌نظامیان، متحدان این کشور در منطقه، و نقشی که این گروه‌ها می‌توانند [در انتقام‌جویی از اسرائیل] بازی کنند.

برد برخی از موشک‌های حزب‌الله در صورت شلیک از جنوب لبنان. بخش عمده‌ای از خاک فلسطین اشغالی در تیررس موشک‌های حزب‌الله قرار دارد که بسیاری از آن‌ها هدایت‌شونده هستند. حزب‌الله پیشاپیش به خاطر ترور «فؤاد شکر» فرمانده‌ی ارشدش توسط اسرائیل، انگیزه‌ی کافی برای انتقام‌جویی از رژیم صهیونیستی را دارد. در صورتی که ایران تصمیم بگیرد پاسخ خود به ترور شهید هنیه را با حزب‌الله و سایر اعضای محور مقاومت هماهنگ کند، قطعاً سامانه‌های پدافندی این رژیم مغلوب خواهند شد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› شهادت اسماعیل هنیه به روایت رسانه‌ها

در صورت حمله‌ی ایران به اسرائیل چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟

ماه آوریل، پس از حمله‌ی اسرائیل به ساختمان سفارت ایران در سوریه، ایران ۱۷۰ پهپاد حامل بمب، بیش از ۳۰ موشک کروز، و بیش از ۱۲۰ موشک بالستیک به سمت اسرائیل پرتاب کرد[۳]. اسرائیل، آمریکا، و کشورهای دیگر، بسیاری از این پرتابه‌ها را، که برخی‌هایشان از یمن شلیک شده بودند، سرنگون کردند. ایران ممکن است [در واکنش به ترور هنیه] نیز حمله‌ی مشابهی را ترتیب دهد، اما این‌بار حزب‌الله نیز در این حمله شرکت داشته باشد، چون این گروه شبه‌نظامی نیز به دنبال انتقام‌جویی از حمله‌ی اسرائیل است که منجر به قتل «فؤاد شکر» از فرماندهان ارشد حزب‌الله شد[۴]. چنین حمله‌ای می‌تواند پدافند هوایی اسرائیل را تحت فشار قرار دهد؛ به این معنا که حملات موشکی بیش‌تر، خطر بروز تلفات و همچنین تشدید تنش‌هایی را افزایش می‌دهد که کارشناسان نگرانند به یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر منجر شود.

در همین‌باره بخوانید:

›› «وعده صادق» از بزرگ‌ترین موفقیت‌های نظامی تاریخ معاصر ایران بود

›› عملیات ایران نبوغ‌آمیز بود/ نتانیاهو معادل هیتلر است

چرا ایران دست به تسلیح نیروهای نیابتی زده است؟

ریشه‌ی شکل‌گیری سیاست ایران مبنی بر تسلیح گروه‌های شبه‌نظامی به همان اوایل تأسیس رژیم پس از انقلاب سال ۱۹۷۹[۵] برمی‌گردد. پیش از انقلاب، آمریکا سامانه‌های تسلیحاتی اصلی ایران، از جمله جنگنده‌های «اف-۱۴ تامکت[۶]» را در اختیار دولت محمدرضا پهلوی قرار می‌داد. پس از انقلاب و وقوع بحران گروگان‌گیری در سفارت آمریکا[۷] در تهران موجب شد تا ارسال این محموله‌های تسلیحاتی و برنامه‌های ضروری تعمیر و نگهداری این تسلیحات متوقف شود. جنگ هشت‌ساله‌ی ایران با عراق در دهه‌ی ۱۹۸۰ بخش عمده‌ی زرادخانه‌ی این کشور را از بین برد؛ و تحریم‌های بین‌المللی، از جمله تحریم‌هایی که به دلیل برنامه‌ی هسته‌ای تهران وضع شده‌اند[۸]، به جمهوری اسلامی اجازه نداده‌اند تسلیحات جدید دریافت کند. این در حالی است که طی این مدت، زرادخانه‌ی اسرائیل و کشورهای عربی متحد با آمریکا در خلیج [فارس] به تسلیحات پیشرفته‌ای مسلح شده‌اند. اگرچه ایران دارد برنامه‌ی موشکی خودش را توسعه می‌دهد[۹]، اما نمی‌تواند با این تسلیحات پیشرفته برابری کند؛ بنابراین، برای فشار بر هم اسرائیل و هم آمریکا، به گروه‌های شبه‌نظامی، به عنوان تهدیدی نامتقارن، متکی است.

در همین‌باره بخوانید:

›› «معضل جدید بایدن» / کدام معادلات با رونمایی ایران از موشک فراصوت «فتاح» عوض می‌شود؟

›› گزارش نشریه آمریکایی از موشک‌های مرگ‌بار و پهپادهای قاتل ایران

متحدان منطقه‌ای ایران چه کسانی هستند؟

اقدام ایران به تأمین تسلیحاتی [بازیگران بین‌المللی]، به طور جدی از دهه‌ی ۱۹۸۰ و با حمایت از نیروهای شیعه‌ای در لبنان آغاز شد که علیه اسرائیل می‌جنگیدند. همین نیروها تبدیل به گروه‌ شبه‌نظامی حزب‌الله شدند. این سیاست جمهوری اسلامی پس از حمله‌ی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سرنگونی صدام حسین، که از دشمنان دیرینه‌ی تهران بود، توسعه پیدا کرد. ایران همچنین قویاً از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، در جنگ طولانی در کشورش حمایت کرد. تهران هر زمان که فرصت پیدا کرده، حتی جنگجویان سنی را نیز مسلح کرده است؛ اگرچه خود را مدافع مسلمانان شیعه در جهان می‌داند. این روابط توسط سپاه پاسداران ایران مدیریت می‌شود که یکی از قدرتمندترین گروه‌های مسلح در خاورمیانه است. گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران، که خود را «محور مقاومت» توصیف می‌کنند، شامل موارد زیر هستند.

برخی از متحدان منطقه‌ای ایران که در صورت لزوم همگی می‌توانند همزمان علیه رژیم صهیونیستی دست به عملیات بزنند. کارشناسان بین‌المللی معتقدند سامانه‌های پدافندی اسرائیل، از جمله «گنبد آهنین»، مقابل حملات چندجانبه و گسترده از جهات مختلف مغلوب خواهند شد و در این صورت، احتمال بروز تلفات بالا می‌رود. (+)

◄ شبه‌نظامیان عراق

ایران در عراق از نیروهای پرشماری حمایت کرد که سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با گروه داعش بسیج شده بودند. این شبه‌نظامیان که تحت تأیید دولت و عمدتاً شیعه هستند، با عنوان «نیروهای بسیج مردمی[۱۰]» [یا «حشدالشعبی»] شناخته می‌شوند و به یک جناح سیاسی قدرتمند مسلح به راکت، پهپاد، و سایر تسلیحات تبدیل شده‌اند. [اندیشکده‌ی آمریکایی] «مؤسسه‌ی بین‌المللی مطالعات راهبردی» شمار نیروهای این گروه‌های شبه‌نظامی را حدود ۱۸۰ هزار نفر تخمین زده است. در بحبوحه‌ی جنگ کنونی میان اسرائیل و حماس، گروه‌های شبه‌نظامی کوچک‌تر یا کم‌ترشناخته‌شده‌ی دیگری نیز به وجود آمده‌اند و مسئولیت برخی حملات علیه نیروهای آمریکایی را به عهده گرفته‌اند. طبق گزارش سرویس تحقیقات کنگره، گروه‌های مسلح مورد حمایت ایران، در فاصله‌ی اکتبر تا ۴ فوریه بیش از ۶۰ بار علیه نیروهای آمریکایی در عراق دست به عملیات زده‌اند. مرگ‌بارترین عملیات از این نوع، ۲۸ ژانویه اتفاق افتاد؛ زمانی که، به گفته‌ی آمریکا، شبه‌نظامیان عراقی مورد حمایت ایران با استفاده از یک پهپاد به ساختمانی موسوم به «برج ۲۲» در اردن[۱۱]، در مرز سوریه، حمله کردند. در این عملیات، سه سرباز آمریکایی کشته و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند. آمریکا در پاسخ، علیه بیش از ۸۵ هدف در هفت نقطه، از جمله ستاد فرماندهی و کنترل، مراکز اطلاعاتی، راکت‌ها و موشک‌ها، انبارهای پهپاد و مهمات، و سایر تأسیسات مرتبط با این گروه‌های شبه‌نظامی یا «نیروی قدس» شاخه‌ی برون‌مرزی سپاه پاسداران، حملات هوایی انجام داد.

تصویر ماهواره‌ای پایگاه نظامی آمریکا، موسوم به «برج ۲۲»، در شمال شرقی اردن در نزدیکی مرز با سوریه در سال ۲۰۲۳. این پایگاه اوایل سال جاری میلادی (۲۰۲۴) هدف یک حمله‌ی پهپادی قرار گرفت که آمریکا ادعا کرد توسط گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران انجام شده است. در این حمله یک نیروی آمریکایی کشته شد که اولین تلفات آمریکا در سراسر خاورمیانه از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه نوار غزه به شمار می‌رفت. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› اندیشکده آمریکایی: ترور هنیه به ضرر اسرائیل و به نفع ایران بود

›› سیاست هسته‌ای جدید ایران و گذار از «صبر راهبردی» به «بازدارندگی فعال»

◄ حزب‌الله لبنان

حزب‌الله سال ۱۹۸۲ در بحبوحه‌ی اشغال جنوب لبنان توسط اسرائیل تشکیل شد. اسرائیل به‌شدت نسبت به حزب‌الله محتاط است؛ به‌ویژه به خاطر زرادخانه‌ی موشکی گسترده‌ای که گمان می‌رود این گروه داشته باشد و نیروهای جنگ‌دیده‌اش که از اسد در سوریه نیز حمایت کردند. اگرچه اسرائیل سامانه‌های پدافند موشکی پیشرفته‌ای مانند گنبد آهنین را در اختیار دارد، اما موشک‌باران گسترده و همزمان از سوی حزب‌الله و طرف‌های دیگر می‌تواند این کشور را مغلوب کند. برآوردها حاکی از آن است که حزب‌الله زرادخانه‌ای متشکل از ۱۵۰ هزار راکت و موشک، از جمله موشک‌های هدایت‌شونده‌ی دقیق، در اختیار دارد. این گروه شبه‌نظامی همچنین در گذشته به انجام عملیات‌های بمب‌گذاری انتحاری نیز متهم شده است؛ از جمله بمب‌گذاری سال ۱۹۸۳ در بیروت که منجر به کشته شدن ۲۴۱ نظامی آمریکایی شد[۱۲]؛ اگرچه این گروه می‌گوید ارتباطی با آن عملیات نداشته است. حزب‌الله علاوه بر این به پهپاد و سامانه‌های موشکی زمین‌به‌هوا مجهز است. بر اساس یکی از گزارش‌های ارزیابی نظامی اسرائیل، تعداد نیروهای حزب‌الله به ۲۵ هزار جنگجوی تمام‌وقت و ده‌ها هزار نیروی ذخیره می‌رسد. حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، سال ۲۰۲۱ اعلام کرد این گروه ۱۰۰ هزار جنگجوی آموزش‌دیده دارد[۱۳].

در همین‌باره بخوانید:

›› گزارش اطلاعاتی محرمانه آمریکا: اسرائیل در جنگ با حزب‌الله پیروز نخواهد شد

◄ نیروهای شبه‌نظامی فلسطینی

گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی حماس و جهاد اسلامی، هر دو با وجود این‌که سنی هستند، تسلیحات و انواع تجهیزات دیگر را از ایران دریافت کرده‌اند. با این حال، این گروه‌ها از زمان حمله‌ی ۷ اکتبر حماس که نقطه‌ی آغاز جنگ بود[۱۴] و در آن جنگجویان این گروه ۱۲۰۰ نفر را کشتند و ۲۵۰ نفر دیگر را گروگان گرفتند، به‌شدت تحت حملات اسرائیل قرار گرفته‌اند. به گفته‌ی وزارت بهداشت غزه، که آمار قربانیان غیرنظامی و نظامی را به صورت مجزا ارائه نمی‌دهد، جنگ اسرائیل علیه حماس در نوار غزه از آن زمان تا کنون دست‌کم ۴۰ هزار فلسطینی را به کام مرگ کشیده است. ارتش اسرائیل می‌گوید حدود ۱۵ هزار شبه‌نظامی را در این جنگ کشته است.

یک خودروی تخریب‌شده و شماری از خودروهای رهاشده در یکی از بزرگراه‌های شهر «سدروت» در استان جنوب فلسطین اشغالی پس از پرتاب هزاران خمپاره از سوی گروه‌های مقاومت فلسطینی در جریان عملیات «طوفان‌الاقصی». اگرچه رژیم صهونیستی ادعا می‌کند به دنبال نابودی کامل حماس است، اما کارشناسان این هدف را غیرواقع‌گرایانه می‌دانند و معتقدند اسرائیل موفق به دستیابی به آن نخواهد شد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› جنگ غزه چگونه نقشه‌های ضدایرانی آمریکا را نقش بر آب کرد

›› نشریه روسی: «خاورمیانه جدید» شکل می‌گیرد؛ اما بدون اسرائیل

◄ شورشیان حوثی [جنبش انصارالله] یمن

حوثی‌ها از سال ۲۰۱۴، در قالب بخشی از یک جنگ ویرانگر در یمن، صنعا، پایتخت این کشور، را تحت کنترل گرفته‌اند. این افراد از مذهب تشیع زیدی پیروی می‌کنند؛ شاخه‌ای از تشیع که تقریباً منحصراً در یمن وجود دارد. اگرچه این گروه عمدتاً یک نیروی شورشی است، اما با حمایت ایران اکنون قادر به انجام حملات پهپادی و موشکی به گونه‌ای است که حمل‌ونقل در کوریدور دریای سرخ را به‌شدت مختل کرده و اینک برد حملاتشان حتی به درون اسرائیل نیز می‌رسد[۱۵]. تلاش‌های نیروی دریایی آمریکا برای متوقف کردن حملات این گروه علیه کشتیرانی منجر به شدیدترین نبرد مستمر این نیرو از زمان جنگ جهانی دوم شده[۱۶]، اما هنوز نتیجه‌ای در بر نداشته است. در همین حال، این‌که ایران تا چه اندازه کنترل مستقیم حوثی‌ها را به دست دارد، همچنان در میان کارشناسان موضوع بحث است. حملات حوثی‌ها آن‌ها را در کانون توجهات بین‌المللی قرار داده و این در حالی است که آن‌ها مخالفان خود را در داخل یمن سرکوب می‌کنند. طبق ادعای آن‌ها، از زمان شروع حملاتشان علیه اسرائیل، ۲۰۰ هزار جنگجوی جدید به خدمت این گروه درآمده‌اند. از سوی دیگر، مؤسسه‌ی بین‌المللی مطالعات راهبردی، شمار نیروهای نظامی شورشیان حوثی و متحدان آن‌ها را حدود ۲۰ هزار جنگجو ارزیابی می‌کند.

در همین‌باره بخوانید:

›› خنجر یمنی زیر گلوی اسرائیل در دریای سرخ

›› چرا یمنی‌ها از فلسطین حمایت می‌کنند و چرا آمریکا در یمن شکست خواهد خورد؟