حالا بماند که باید منتظر هوش‌مصنوعی هم باشیم و همین فعالیت و تحرک نصفه‌نیمه را هم به آنان واگذار کنیم. البته بی‌انصافی است همه موارد را هم بر گردن ابزارهای ارتباطی و دیجیتالی بیندازیم، چراکه طبق گفته عبدالرضا نوروزی، رئیس انجمن تغذیه بالینی ایران، هم‌اکنون کشور ما به لحاظ چاقی در دنیا در جایگاه چهل‌ودوم قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۱۴۱۴ به رتبه نهم برسد. مساله‌ای که زنگ خطر آن به‌صدا درآمده و حالا هم دامن کبد کودکان را گرفته است.

متأسفانه چند سالی است که بسیاری ازبیماری‌ها ازجمله کبد چرب، به‌جای این‌که بگوییم مختص دوران بزرگسالی یا سالخوردگی است باید آن را در سنین پایین‌تر جست‌وجو کنیم. بااین‌حال بسیاری از کودکان در سن مدرسه هستند و در این میان نقش بوفه‌های مدارس در تأمین مواد غذایی مصرفی کودکان هم بی‌تأثیر نیست.

کبدی که وظیفه آن کمک به جذب مواد مغذی درون مواد غذایی و نوشیدنی است و مواد مضر را از خون دفع می‌کند و چربی زیاد در آن می‌تواند باعث التهاب و در نتیجه منجر ‌به کبد چرب شود.

بااین‌حال دکتر ضیاءالدین مظهری، رئیس سابق انجمن تغذیه ایران در گفت‌وگوی خود باجام‌جم بر این باور است که بوفه مدارس مخرب بوده و باید به سمت غذاهای خانگی و سنتی پیش برود. با وجود این مصرف بیش از حد قند افزودنی هم می‌تواند کودکان را در معرض بیماری مزمن کبدی قرار دهد.

از دست دادن فرصت بازسازی بدن

زندگی‌هایی که غرق در کم‌تحرکی، پشت ‌میزنشینی، پرخوری و چربی‌خوری شده است؛ موضوعی تغییر نادرست سبک زندگی‌هایمان است. البته امیرپاشا طبائیان، دبیر انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران با بیان این‌که ۴۵درصد افراد جامعه به کبد چرب مبتلا هستند، می‌گوید: «اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، ولی با اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و فعالیت فیزیکی التیام می‌یابد.» اما آمار و اعداد اعلامی به ما این هشدار را می‌دهد که باید کمی با کبدمان مهربان‌تر باشیم.

با وجود این، دکتر ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به مراجعه متعدد کودکان ۹ساله دارای کبد چرب گرید ۳ به مراکز درمانی می‌گوید: «لازمه حل این مشکل در کودکان، بهبود سبک زندگی و تغذیه‌ای آنان است. کودکانی که دو ساعت پس از غروب قد می‌کشند و عضله می‌سازند و در این زمان سم‌زدایی و ترمیم سلول‌ها و بافت‌های آسیب‌دیده را دارند اما تا پاسی از شب و حتی بعضا تا صبح مشغول بازی‌های رایانه‌ای هستند. فرصت بازسازی بدن را از دست می‌دهند.»

یک بوفه مخرب!

محققان دریافتند کودکان در۲۵سالگی به‌ازای هر نیم ساعت کم‌تحرکی بیش از شش ساعت در روز، ۱۵درصد بیشتر احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را دارند و به‌ازای هر نیم ساعت فعالیت سبک بیشتر از سه ساعت در روز، احتمال ابتلا به بیماری شدید کبد چرب ۳۳درصد کاهش پیدا می‌کند اما نباید نقش بوفه‌های مدارس را نادیده گرفت.

دکتر مظهری، رئیس انجمن تغذیه بالینی ایران بوفه مدارس را بسیار مخرب می‌داند و عنوان می‌کند: «اغلب موادی که در آنجا به فروش می‌رسد، مخرب سیستم تغذیه‌ای کودکان است. تغذیه کودکان هم برخلاف بزرگسالان، چندبعدی است و در حالت رشد احتیاج به انرژی درشت‌مغذی‌ها، چربی‌ها و قندها دارد.» فروش برخی محصولات بوفه‌های مدارس همچون کیک، چیپس، پفک و ساندویچ‌های آماده اغلب غیربهداشتی هستند و باعث عادت دانش‌آموزان به خوراکی‌های شیرین و ناسالم می‌شود.

پیشنهادی برای بوفه مدارس

طبق گفته بسیاری از متخصصان و پزشکان، کبد چرب یک بیماری خاموش در کودکان است. بااین‌حال این متخصص تغذیه دراین‌باره به ما توضیح می‌دهد: «با توجه به این‌که خانواده‌ها فست‌فودها را جایگزین تغذیه سنتی کرده‌اند، کودکان آن حرکت لازم و خواب کافی را ندارند. از طرفی نه غذای درستی مصرف و نه وعده‌های غذایی را رعایت می‌کنند.»

اما همین کودکان بخشی از زمان و وقت خود را در مدرسه‌ها می‌گذرانند. بسیاری از خانواده‌ها خوراکی‌های فرزندان‌شان را از همان خانه و به‌صورت سالم و بهداشتی فراهم می‌کنند، اما خیلی ازدانش‌آموزان هم ازبوفه‌های مدرسه، مواد غذایی مورد نیازشان را می‌گیرند.

مظهری نیز معتقد است که بوفه مدارس باید دارای غذاهای خانگی و سنتی همچون عدسی، لوبیاچیتی، حلیم خانگی، میوه‌جات، ساندویچ‌های تخم‌مرغ پخته، نان و پنیر باشد وهمچنین بر آنها نظارت صورت گیرد تا آنچه فروش می‌رود رشد و سلامت جسمی دانش‌آموزان را تأمین کند.

وی می‌افزاید: «اگرجسم دانش‌آموزان سالم نباشد، ذهن واندیشه‌شان هم گسترش پیدا نمی‌کند. معدل‌هایی هم که در مقاطع تحصیلی مختلف مشاهده می‌شودنشانگر سوءتغذیه‌های گسترده است.»

شایدمسئولان درکنارهمه جنبه‌های نظارتی در مدارس، باید کمی بیشتر به بوفه‌های مدرسه هم توجه کنند. بوفه‌هایی که نقش مهمی درارتقای سطح سلامت دانش ‌آموزان ایفا می‌کنندوبه‌نوعی باید مرکز غذایی سالم برای بچه‌ها باشند تا از بروز بیماری‌هایی مانند کبد چرب در کشور پیشگیری شود.