سرویس سیاست مشرق- افزایش شتاب تحولات منطقه از یک‌سو و نیز بسط جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه و بیروت از سوی دیگر اشاراتی به ایجاد بحران‌های جدید در منطقه دارد. این تنش‌زایی جدید در منطقه با حمایت آمریکایی‌ها شکل جدیدتری نیز به خود گرفته است.

روز گذشته آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه امریکا به لبنان به‌محض ورود به بیروت اعلام کرد واشنگتن خواهان توقف درگیری در لبنان است و در راستای تحقق این هدف، با بیروت و تل‌آویو همکاری می‌کند. این ادعا در حالی از سوی آمریکا مطرح‌شده بود که یک روز قبل‌تر از آن سفیر آمریکا در بیروت در یک جلسه محرمانه با برخی سفرای اروپایی و منطقه خواهان ایجاد تنش‌های اجتماعی در لبنان باهدف «خلع سلاح» مقاومت شده است.

سفیر آمریکا در این جلسه گفته بود که باید فضای سیاسی لبنان به سویی حرکت کند که با فشار اجتماعی حزب‌الله مجبور شود اسلحه را روی زمین بگذارد؛ این طراحی عملیاتی ویژه اشاراتی را نیز داشته است ازجمله آنکه برخی مقامات سیاسی در بیروت ادعا می‌کنند که ارتباطشان با حزب‌الله قطع‌شده و این قطع تماس را بهانه بحران سازی در لبنان کرده‌اند.

رونمایی از راهبرد جدید تهران از نیل تا فرات

هم‌زمان با طراحی‌های جدید آمریکایی‌ها در منطقه، رئیس دستگاه دیپلماسی ایران پس از سفر به اردن، مصر و ترکیه و شرکت در اجلاس وزرای خارجه سازوکار همکاری منطقه‌ای قفقاز، وارد بحرین شد تا ظرف کمتر از دو هفته یک تور کامل در منطقه برقرار کرده و با سران کشورهای مختلف رایزنی کند.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در کمتر از یکماه گذشته و پس از عملیات درخشان وعده صادق دو، با سفر به پایتخت‌های ۱۰ کشور منطقه در تلاش بود پیام ایران را در قبال تحولات جدید را به گوش رهبران و بازیگران منطقه‌ای و حتی فراتر از آن، برساند. این پیام‌ها در دیدارهای مختلف رنگ و بوی متفاوتی داشته است، یک منبع آگاه دیپلماتیک درباره محتوای پیام‌هایی که عراقچی در منطقه جا به جا کرده به «مشرق» می‌گوید:

وزیر خارجه حامل یک پیام مشخص و واضح برای همه کشورهای منطقه و نیز چند پیام ویژه برای برخی کشورهای خلیج‌فارس بوده است. در پیام مشترک اول جمهوری اسلامی ایران از همه دولت‌های منطقه می‌خواهد که با ایجاد یک وحدت رویه مانع از ادامه جنایت‌های رژیم صهیونیستی گردند.

این مقام آگاه ادامه داد که عراقچی در سفر به برخی کشورهای خلیج‌فارس پیام ویژه‌ای نیز به دست حکام این دولت‌ها رسانده است، در این پیام به این موضوع اشاره‌شده است که همراهی با مواضع آمریکایی- صهیونیستی ممکن است تبعاتی برای این دولت‌ها داشته باشد!

کارشناسان سیاسی ابتکار عمل مستقل ایران در منطقه هم‌زمان با اقدامات آمریکایی‌ها را راهبرد «هشدار و دیپلماسی» در پاسخ به تهدیدات می‌دانند چراکه تهران هم‌زمان با توسل به اهرم‌های دیپلماسی در منطقه، به لحاظ نظامی نیز هشدارهای لازم را داده است.

سردار سرلشکر حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پیامی روشن اعلام کرد: اگر اشتباه کنید و به اهداف ما چه در منطقه و چه در ایران حمله کنید، بار دیگر به شما ضربه دردناکی وارد خواهیم کرد. سردار سرلشکر محمدباقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران نیز روز جمعه بابیان اینکه اسراییل یک غده سرطانی است، گفت: دشمن صهیونیستی باید بداند که به پایان عمر رقت‌بار خود نزدیک می‌شود.

بسیاری معتقدند این رویکرد ایران که حول دو محور «هشدار» و «دیپلماسی» تعریف‌شده و میدان و دیپلماسی را به‌صورت هم‌زمان هدایت می‌کند درواقع سفرهای عباس عراقچی زبان دیپلماتیک فرماندهان نظامی بوده و جمهوری اسلامی ایران در این مرحله از شرایط منطقه به دنبال آن است که علاوه بر پاسخ به تهدید هشدارهای لازم زا از مجاری دیپلماتیک منتقل کند.

عرب‌نیوز در یادداشتی به تور منطقه‌ای عراقچی پرداخته و با اشاره به روابط تهران و قاهره در این سفر نوشته است:

روابط مصر و ایران یکی از پیچیده‌ترین روابط در خاورمیانه است بالأخص آنکه دو بازیگر برای چندین دهه اختلافات سیاسی و ایدئولوژیکی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند. به ادعای این نشریه، اخیراً تغییر پویایی در منطقه، به‌ویژه رویدادهای جاری در لبنان و غزه، روابط میان تهران و قاهره را دوباره موردتوجه قرار داده است. با افزایش تنش‌های منطقه‌ای، ناظران این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا این تحولات روند عادی‌سازی روابط بین قاهره و تهران، دو بازیگر منطقه‌ای بانفوذ تاریخی را تسریع می‌کند یا خیر. درنتیجه جنگ‌های اسراییل علیه لبنان و غزه، چشم‌انداز نزدیکی مصر و ایران از همیشه نزدیک‌تر به نظر می‌رسد. هم ارتباطات علنی و هم پشت پرده ادامه دارد و اوج آن سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به مصر در روز پنجشنبه در چارچوب سفر خاورمیانه‌ای وزیر خارجه ایران بود.

ابتکار عمل هشدار و دیپلماسی در کنار یکدیگر می‌توانند توازن جدید منطقه‌ای ایجاد کرد و مسیر آمریکایی‌ها برای اجرای نظم نوین را دچار انسداد کند، این راهبرد باعث شده است که از سویی دست‌ها روی ماشه بوده و از سوی دیگر عدم تمایل برای گسترش تنش را نیز به‌خوبی بیان کند. به عبارتی هشدار و دیپلماسی روی دیگر سکه ایران در راهبرد نه تعلل و نه شتاب‌زدگی است.

کنت کاتزمن عضو ارشد در مرکز سوفان و مشاور ارشد در گروه گلوبال اینسایتس در یادداشتی درباره راهبرد جدید ایران نوشته است:

آیا ایران ممکن است راهبرد امنیت ملی کشور و تلاش‌های خود برای تحمیل چشم‌اندازش بر منطقه را اساساً موردبازنگری قرار دهد. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب ایران، در خطبه نماز جمعه نادر خود در ۴ اکتبر در دانشگاه تهران، پاسخ اولیه‌ای به این سؤال داد و گفت: «ملت مقاوم ما در لبنان و فلسطین، این شهادت‌ها و خون‌های ریخته شده، اراده شمارا نمی‌لرزاند، بلکه استواری‌تان را تقویت خواهد کرد.» برخی از کارشناسان معتقدند که ایران همچنان حزب‌الله را، حتی اگر تضعیف‌شده باشد، ارزشمندترین دارایی خود برای نمایش قدرت می‌داند. همچنین ممکن است رهبران ایران ارزیابی کنند که فقدان برنامه اسرائیل برای «روز بعد» درزمینهٔ حکمرانی و امنیت در غزه، به حماس این امکان را می‌دهد که قدرت خود را بازسازی کند و تهدیدات ایران برای انجام یک حمله موشکی گسترده به اهداف اسرائیلی، اگر اسرائیل برای حمله موشکی ۱ اکتبر ایران تلافی کند، نشان می‌دهد که تهران توانایی‌های خود را کاهش‌یافته نمی‌بیند.

نکته قابل‌توجه آن است که راهبرد هشدار و اطمینان از سوی ایران از نیل تا فرات را در برگرفته است، در این میان برخی چون امان خواهان امان‌نامه از سوی تهران شده و برخی دیگر چون بحرین تمایل دارند پایشان در هیچ‌کدام از مناقشات باز نشود.

عراقچی در این دور از سفرهای منطقه‌ای تلاش کرد این ادراک را در همه طرف‌ها شکل دهد که اقدامات رژیم صهیونیستی باید یک نگرانی مشترک در کشورهای منطقه ایجاد کند و درگیری ایران و رژیم صهیونیستی نمی‌تواند فقط نزاع ۲ واحد سیاسی در غرب آسیا باشد و بقیه کنار ایستاده و نظاره‌گر آن باشند.