به گزارش مشرق، فضای مجازی، تیغ دولبه‌ای است که اگر درست استفاده نشود می‌تواند بلای جان بشر قرن بیست‌ویکمی باشد. دنیایی که دریچه ورود به آن صفحه‌نمایش گوشی هوشمندی است که حالا دردست کودکان مدرسه‌رو هم دیده می‌شود. جادوی سیاهی که کاربرانش را میخکوب می‌کند و به هر جایی که دوست دارد می‌برد.
از خانه زن و مردی که ۲۰سال اختلاف سنی دارند و با حرکات ناموزون مقابل لنز دوربین درآمدزایی می‌کنند تا خانه لوکس و زندگی لاکچری فلان بازیکن هالیوود یا فوتبالیست فلان تیم. همه‌چیز حساب‌شده است؛ از لباسی که اینفلوئنسر باید بپوشد، نوع آرایش و آکسسوری‌هایی که به نمایش گذاشته تا صحنه پشت‌سرش که قرار است چیزی را تبلیغ کند.
تغییر رفتارهای اجتماعی با زندگی‌های نمایشی
در چند دهه اخیر، زندگی ایرانیان به‌طور چشمگیری تحت‌تأثیر فضای مجازی قرار گرفته به‌طوری که شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و واتساپ، نحوه ارتباط افراد را تغییر داده‌اند.
افراد می‌توانند به‌راحتی با دوستان و خانواده در ارتباط باشند و همچنین با افراد جدید آشنا شوند. البته فضای مجازی مروج تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی هم شده و این یعنی تغییر در سبک زندگی شهروندان. در چنین شرایطی افراد به‌دنبال الگوهای جدید زندگی هستند و این الگوها غالبا تحت‌تأثیر محتواهای منتشرشده در فضای مجازی است.
فضای مجازی به‌عنوان یک ابزار قدرتمند نقش مهمی درترویج تجمل‌گرایی ایفا می‌کند، بنابراین تأثیرات عمیقی بر رفتارها و نگرش‌های اجتماعی دارد. با تولد دنیای مجازی، برندها و شرکت‌ها برای تبلیغات‌شان، تصاویری جذاب و زندگی‌های ایده‌آلی را تبلیغ می‌کنند تا شهروندان تشویق به خرید کالایشان شوند.
این درحالی‌است که افراد مشهور و اینفلوئنسرها هم در این فضا زندگی‌های لوکس‌شان رابه نمایش می‌گذارند؛ نمایش‌هایی که باعث ایجادحس رقابت وآرزو در میان دنبال‌کنندگان می‌شوند، البته گاهی اوقات هم شهروندان عادی، زندگی خودشان را با آنها مقایسه می‌کنند که همین مقایسه هم می‌تواند به احساس ناکافی بودن و تمایل به تجمل‌گرایی منجر شود.
نکته قابل تامل این است که در فضای مجازی، تجمل‌گرایی به‌عنوان یک هنجار اجتماعی پذیرفته می‌شود و افراد برای جلب توجه و تأیید اجتماعی به‌دنبال نشان‌دادن ثروت و تجملات زندگی‌شان هستند.
سایه تهدید تجمل‌گرایی بر سر ارزش‌های اجتماعی
تجمل‌گرایی تهدیدی است بر جامعه ایران. درواقع تجمل‌گرایی می‌تواند به افزایش فاصله بین طبقات مختلف اجتماعی منجر شود.
افرادی که توانایی مالی بیشتری دارند، ممکن است به سمت خرید کالاهای لوکس و تجملی بروند، درحالی‌که اقشار کم‌درآمدتر به‌دلیل عدم‌دسترسی به این کالاها احساس نابرابری می‌کنند.
متاسفانه تجمل‌گرایی می‌تواند ارزش‌های جامعه را تغییر دهد و روی معیارهای موفقیت تأثیر بگذارد. این تغییرات ممکن است به سمت سطحی‌نگری و اهمیت‌دادن به ظواهر برود.
این رویه می‌تواند فرهنگ مصرف‌گرایی را ترویج دهد و به کاهش ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی منجر شود. البته افزایش تقاضا برای کالاهای لوکس می‌تواند مشکلات اقتصادی و فشار بر منابع مالی کشور را هم در پی داشته باشد.
تجمل‌گرایی می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات بزرگ‌تر اجتماعی و فرهنگی شود
تجمل‌گرایی در جامعه ایران می‌تواند آسیب‌های متعددی به همراه داشته باشد.
به گفته مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی تجمل‌گرایی می‌تواند به شکل‌گیری احساس نابرابری و فاصله طبقاتی منجر شود، زیرا افراد با درآمدهای پایین‌تر ممکن است به‌دلیل فشار اجتماعی، احساس ناکافی‌بودن کنند.
بنابر نظر ابهری، تمرکز بر تجمل ممکن است ارزش‌های سنتی و فرهنگی را تحت‌تأثیر قرار دهد و به سمت فرهنگ مصرف‌گرایی سوق دهد. درواقع تجمل‌گرایی به‌تدریج می‌تواند به تضعیف ارزش‌های سنتی مانند سادگی، مهمان‌نوازی و همدلی منجر شود. در بسیاری از موارد، افراد بیشتر به‌دنبال نمایش ثروت و تجملات هستند تا ایجاد ارتباطات عمیق و معنادار.
او می‌گوید: «رقابت برای دستیابی به تجملات می‌تواند به افزایش استرس و اضطراب در افراد منجر شود، به‌ویژه جوانان که تحت فشار برای تطابق با استانداردهای اجتماعی قرار دارند.»
این آسیب‌شناس اجتماعی اظهار می‌کند: «تجمل‌گرایی می‌تواند روابط اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار دهد، زیرا ممکن است افراد به‌جای ارتباطات عمیق، به‌دنبال ارتباطات سطحی و مبتنی بر ظاهر باشند.»
ابهری بیان می‌کند: «تمرکز بر تجملات ممکن است به کاهش رضایت از زندگی منجر شود، زیرا افراد ممکن است به‌جای قدردانی به خاطر آنچه که دارند، همواره در جست‌وجوی چیزهای جدید و لوکس باشند.»
او معتقد است در جامعه‌ای که تجمل‌گرایی رواج دارد، ممکن است روحیه همکاری و همدلی کاهش یابد و افراد بیشتر به فکر منافع شخصی خود باشند. این آسیب‌ها می‌توانند به‌تدریج به مشکلات اجتماعی و فرهنگی بزرگ‌تری منجر شوند و نیاز به توجه و مدیریت دارند.
تجمل‌گرایی در میان جوانان می‌تواند به شکل‌گیری هویت‌های ناپایدار و نارضایتی از خود منجر شود
جامعه ایران هم در پیروی از تجمل‌گرایی مستثنا نیست. درواقع جامعه ایران به‌دلایل مختلف تحت‌تاثیر تجمل‌گرایی قرار گرفته است.
بر اساس نظر صاحب‌نظران این حوزه، با گسترش رسانه‌ها و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، فرهنگ تجمل‌گرایی به‌سرعت در حال گسترش است. افراد به‌راحتی می‌توانند سبک زندگی لوکس و تجملاتی را مشاهده کنند و این موضوع فشار اجتماعی برای پیروی از چنین سبکی را افزایش می‌دهد.
البته نوسانات اقتصادی و افزایش قیمت‌ها در سال‌های اخیر، بسیاری را به سمت خرید کالاهای لوکس و تجملاتی سوق داده است. برخی افراد به‌دنبال جبران احساس نارضایتی اقتصادی خود از طریق خرید کالاهای لوکس هستند.
واقعیت تلخ ماجرا اینجاست که جوانان به‌ویژه تحت‌تأثیر فرهنگ تجمل‌گرایی قرار دارند. این فشار می‌تواند به شکل‌گیری هویت‌های ناپایدار و نارضایتی از خود منجر شود، چراکه آنها ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند به استانداردهای اجتماعی برسند.
در کل، تجمل‌گرایی در جامعه ایران یک پدیده پیچیده است که تحت‌تأثیر عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارد و نیازمند توجه و مدیریت است.
البته نکته قابل تامل این است که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در ترویج فرهنگ تجمل‌گرایی ایفا می‌کنند و سلبریتی‌ها و تأثیرگذاران اجتماعی به‌عنوان الگوهایی برای سبک زندگی لوکس مورد توجه قرار می‌گیرند.
