شمشیرهای زیادی در تمدن های گوناگون در طول تاریخ ساخته شده اند اما تنها تعدادی از آنها در اذهان باقی مانده اند که نوشته زیر، معرفی شمشیر معروف در طول تاریخ است.
کاتانا؛ شمشیر سامورایی
حتما اکثر ما تا به امروز حداقل یک فیلم سینمایی در مورد سامورایی ها تماشا کرده ایم. این جنگجویان دوران قرون وسطا در ژاپن به صورت سربازان مزدوری بودند که برای یک حاکم و یا فئودال نیرومند انجام وظیفه می کردند. سلاح اصلی آنها شمشیری به نام "کاتانا" بود که تا تا به امروز نیز برای مقاصدی همچون فروش به مجموعه داران و یا تمرین های ورزشی تولید شده و از آن بهره گرفته می شود.
این شمشیر ژاپنی در طی پروسه ای خاص با ترکیب فولاد با کربن بالا و کربن پایین ساخته می شود. شمشیر سازان ژاپنی معمولا برای ترکیب این دو گونه از فولاد آن را تا دمای 750 درجه سانتی گراد حرارت داده و سپس به صورت ناگهانی آن را به وسیله فرو کردن در آب سرد می کردند.
این تغییر ناگهانی دما باعث می شود تا فلز نهایی بدست آمده در عین داشتن قطری کم و سبکی بسیار مستحکم بوده و بنا بر نظر بسیاری از کارشناسان حتی از فولاد نیز محکم تر باشد. در این مرحله شمشیر ساز به وسیله سنگ جلا دهنده و به صورت دستی به ضربه زدن و شکل دادن شمشیر می پردازد. سپس بر اساس سفارش و نیاز مشتریان بر روی تیغه و یا دسته آن حکاکی صورت می گرفت.
یک نکته در مورد این شمشیر که آن را به یکی از مرگبارترین سلاح ها در زمان خود بدل می کرد این بود که "کاتانا" ها با وجود اندازه تقریبا کوچک با طول تیغه ای در حدود 70 سانتی متر به علت طراحی مناسب و تیز بودن تیغه ابزاری مناسب برای قطع اندام انسان و کشتن نفر مقابل است. این گونه از شمشیرها از سال 1392 میلادی تا به امروز تولید می شوند.
با افول سامورایی ها در ژاپن، صنعت شمشیر سازی نیز در این کشور رو به افول رفت. اما جالب اینجاست که در زمان جنگ دوم جهانی بسیاری از افسران ژاپنی همچنان با شمشیرهایی به ماند "کاتانا" به میدان نبرد می رفتند. این گونه های جدید از کاتانا ساده تر و ارزان تر و به وسیله ماشین آلات صنعتی ساخته شده و بر روی بدنه آن به جایی حکاکی های سنتی تنها شماره سریال حک می شده است.
تاکتیک های فراوانی در طول قرون اخیر برای استفاده از این گونه خاص از شمشیر اختراع شده است که در جنگ های بی شماری که در میان قبایل ژاپن دوران قرون وسطا در گرفته است به کمال رسیده اند. امروزه از این شمشیرها بیشتر برای نمایش و یا بعضی تمرینات خاص ورزشی مثل "کندو" بهره گرفته می شود.
شمشیر عربی
باید قبل از هر مسئله دیگری به این نکته اشاره کرد که شمشیر نقش بسیار مهمی را در فرهنگ عربی چه دوران جاهلیت و چه پس از ظهور اسلام داشته است. اصولا به دلیل شرایط خاص حاکم بر قبایل عرب در طول اعصار مختلف، شمشیر همیشه به عنوان وسیله ای برای دفاع از خود و یا شرکت در جنگهای قبیله ای و یا غزوات مورد استفاده قرار گرفته و در خانه و چادر اکثر اعراب حداقل یک قبضه شمشیر یافت می شد.
یکی از مهمترین مشخصه هایی که با اولین نگاه به یک شمشیر عربی نظر را به خود جلب می کند فرو رفتگی این شمشیرها در بخش تیغه است که در کنار وزن سبک این گونه از شمشیرها را به انتخابی ایده آل برای سربازان پیاده و سواره نظام بدل می کرد. در مقایسه با شمشیرهای اروپایی قرون وسطا که بسیار سنگین بوده و امکان استفاده با یک دست را نداشتند، شمشیرهای عربی از مزیت امکان استفاده با یک دست برخوردار بودند. این مسئله در زمانی حیاتی تر می شود که یک سرباز می توانست با دست دیگر خود یک سپر و یا افسار اسب را در دست داشته باشد.
برخورد با این شمشیرها در زمان جنگ های صلیبی در قرون وسطا باعث شد تا اروپایی به استفاده از شمشیرهای بلند و سنگین وزن پایان داده و به سمت استفاده از شمشیرهای سبک تر با تیغه های کوتاه تر بروند. قبضه این شمشیرها نیز از مواد مختلفی مثل: استخوان حیوانات، سنگ و یا چوب ساخته می شود.
شمشیر سازان ایرانی نیز در طول سالهای متمادی و خصوصا پس از ورود اسلام به ایران از نمونه عربی الگو برداری کرده و به تولید شمشیر پرداختند.
خاندا؛ نابودگری از هندوستان
کشور هندوستان صاحب یکی از قدیمی ترین تمدن ها در تاریخ بوده و در همین حال صنعت شمشیر سازی نیز از گذشته های بسیار دور در این تمدن رونق داشته است. اصطلاح "تیغ هندی" بارها در اشعار شعرای پارسی زبان آمده و بر اساس تعاریف موجود در زمان خود شمشیرهای هندی از جمله بهترین شمشیرها بودند.
"خاندا" گونه از شمشیرهای ساخت شده در شبه قاره هند است که قدمت آن به عصر آهن یعنی در حدود 600 سال قبل از میلاد حضرت عیسی (ع) باز می گردد. واژه "خاندا" در زبان سانسکریت به معنای "نابودگر" است. تیغه این شمشیر اصطلاحا دو طرفه بوده که به این معناست که از هر دو سمت آن توانایی بریدن دارند.
در طول زمان شمشیر سازان هندی با افزایش پهنای تیغه "خاندا" توانان برش دادن آن را افزایش دادند. بر اساس نوشته های تاریخی این شمشیر در برابر زره های سبک به همراه پوشش چرمی روی آنها بسیار موثر بوده و می توانسته در آنها نفوذ کند.
به طور کلی تیغه این شمشیر از جنس فولاد بوده و طول تیغه آن معمولا 90 سانتی متر است. این شمشیر به طور خواص توسط گروه های پیرو مذهب "سیک" در هندوستان مورد استفاده قرار می گرفته و جایگاه خاصی در میان این گروه مذهبی دارد. امروزه نیز تعداد زیادی از این شمشیرها در بین گروه های سیک به عنوان نمادی از مبارزات گذشته وجود دارد.
"تاک" شمشیر بلند اروپایی
در بین قرن چهاردهم تا هفدهم میلادی اکثر سربازان در کشورهای اروپایی از شمشیرهای موسوم به "تاک" بهره می بردند. این شمشیرها به نسبت نمونه های شرقی بسیار بلند و سنگین وزن بوده و عمدتا بایستی توسط دو دست به صورت همزمان مورد استفاده قرار می گرفتند.
تنها تیغه این شمشیرها درطولی در حدود 1 متر و 30 سانتی داشته و وزن آنها به صورت میانگین بین 4 تا 6 کیلوگرم بوده است. تیغه این گونه از شمشیرها به صورت بسیار کوچک و تیز طراحی شده و هدف عمده از این گونه طراحی دادن قابلیت نفوذ به دورن زره های سنگین سربازان و سواره نظام زره پوش در اروپای آن روزگار بود. تا قبل از طراحی این گونه از شمشیرها در اروپا شمشیرها نسل قبلی که از کنار تیز بودند کارایی خود را در برابر زره از دست داده بودند و به همین دلیل استفاده از سلاح هایی مثل گرز و تبر در بین ارتش های اروپایی رواج پیدا کرده بود.
این گونه از شمشیرها درسرزمین هایی مثل لهستان، فرانسه، انگلستان و ایالتهای آلمانی زبان آن دوره در قاره اروپا مورد استفاده قرار می گرفتند. با توجه به وزن سنگین و طول زیاد سربازان اروپایی برای حمل و استفاده از این شمشیر در اکثر اوقات با مشکل رو به رو می شدند. به منظور مقابله با این مشکل شمشیر سازان اروپایی در ادامه از طول این شمشیر کاسته و البته کتب فراوانی در مورد نحوه استفاده از این شمشیر به زبان های مختلف اروپایی به رشته تحریر در آمد.
گلادیوس، شمشیر سربازان رومی
امپراطوری روم برای قرن ها در قاره اروپا و بخش هایی از قاره آفریقا به عنوان قدرت مطلق شناخته می شد و به وسیله جنگ به گسترش امپراطوری خود می پرداخت. در طول سالهای اولیه رشد و گسترش این امپراطوری اسلحه سازان با بهره گیری از تجربیات تمدن های گوناگون در بحث اسلحه سازی به ساخت شمشیری به نام "گلادیوس" برای سربازان پیاده خود اقدام کردند.
هدف از ساخت این گونه از شمشیرها دادن توانایی قدرت مانور و وارد کردن ضربات سریع تر به دشمن در شرایط نبرد فاصله نزدیک در آن دروان بود. عمده درگیری های آن زمان در فواصل بسیار نزدیک رخ می داد. بسیاری از دشمنان رومی ها خصوصا در قاره اروپا اقوام ژرمن و یا گل بودند که به صورت نامنظم در جنگل ها و یا مناطق کوهستان به جنگ های شبه پارتیزانی دست می زدند.
برای مقابله با این دشمن سربازان رومی به شمشیری کوتاه با تیغه دو طرفه نیاز داشتند که بتواند به سرعت از آن استفاده کنند. "گلادیوس" شمشیری بود که با طول کلی 80 سانتی متر، وزن 1.6 کیلوگرم و پهنای تیغه 8 سانتی متر به خوبی پاسخگوی نیاز ارتش روم در آن دروان بود.
۲۲:۲۴ - ۱۴۰۱/۰۵/۲۴
