به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، دومین فروند از شناورهای رده موج نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از حدود 6 سال کار و با هزینه ای در حدود یک چهارم نمونه های مشابه خارجی به آب انداخته شد.

این ناوشکن (ناو محافظ) در صنایع شهید تمجیدی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در بندر انزلی در دست ساخت بود که با پایان بیشتر کارهای نصب تجهیزات آن با کمک حوض شناور 2هزار تنی سفینه النجاه که آن هم چندی پیش به آب انداخته شده، وارد مراحل آزمایش نهایی در آب شد.

از ابتدا عنوان شده بود این ناوشکن از تجهیزات و قابلیت های افزونتری نسبت به جماران برخوردار خواهد بود. با مشاهده تصاویر این شناور رزمی می توان مقایسه بهتری نسبت به نمونه قبل انجام داد. این دو شناور در رده ناوشکن (ناومحافظ) طبقه بندی شده و قابلیت درگیری با اهداف سطحی، زیرسطحی و هوایی را با سامانه های توپخانه ای، موشک ها و اژدر داشته و توانایی پذیرش بالگرد را در عرشه اصلی خود دارند.

هر دوی این شناورها در رده وزنی 1400 تن هستند. در مورد جماران تناژ بیش از 1400 و برای نمونه جدید بیش از 1300 تن عنوان شده است و هر چند تا زمان اعلام دقیق مشخصات نمی توان قضاوت قطعی نمود اما به طور کلی با استناد به این اعداد اعلام شده به نظر می رسد نمونه جدید کمی سبکتر از جماران باشد. این در حالی است که پیشتر، تناژ نمونه دوم جماران به طور دقیق 1420 تن با دو موتور که جمعاً 20هزار اسب بخار قدرت داشتند و بیشینه سرعت قابل دستیابی 30 گره دریایی(55.5 کیلومتر بر ساعت) عنوان شده بود.

هرچند معاون وزیر دفاع در تشریح این موضوع اعلام کرد که کلاس این شناورها را کلاس 1500 تن می نامند و با اینکه وزن خالص این شناور 1130 تا 1140 تن است اما هنگامی که سوخت و ملزومات هم به آن اضافه می شود، آن را به کلاس 1500 تن تبدیل می کند.

در اینجا ذکر این نکته لازم است که فروند دوم از رده موج قبلاً «ولایت» نامگذاری شده بود اما در چند روز گذشته به طور عمومی از آن با نام جماران2 و بعضاً با نام دماوند یاد شده است. پیش از این در گزارش مستقلی به این ناوشکن پرداخته بودیم اما با نمایش نمونه تقریباً تکمیل شده آن می توان به تجهیزات این شناور خصوصاً تسلیحات موجود روی عرشه های آن پرداخت.

 

از دیگر مشخصات جماران2 می توان به طول و عرض آن که در حدود 94 و 11 متر عنوان شده اشاره کرد این در حالی است که نمونه اول جماران در حدود 94.7 متر طول با همین میزان عرض داشت بنابراین ابعاد کلی نمونه جدید تفاوت چندانی با جماران ندارد.


از نظر ظاهری هر دو شناور جماران 1 و 2 دارای یک قبضه توپ تک لوله 76 میلیمتری فجر27 در سینه(جلو کشتی) و توپ تک لوله 40 میلمتری فتح در پاشنه(عقب کشتی) هستند.

 

توپ 76 ميليمتري تمام خودکار فجر27 با نرخ آتش 120 گلوله در دقيقه و بيشينه برد 17 کيلومتر، برد 12 کيلومتر بر ضد اهداف سطحي و 7 کيلومتر بر ضد اهداف هوايي عمل مي کند (اين توپ هم اکنون در کشورهاي مختلف دنيا از جمله آمريکا استفاده مي شود).

فجر27 داراي 30 مجموعه مکانيکي و 22هزار قطعه و زمان آماده سازي 4 ثانيه و توانايي عمليات در تمام شرايط آب و هوايي با هدايت خودکار، توسط سامانه راداري است که سامانه هدفگيري اپتيکي نيز براي اين توپ در ناو شهيد نقدي مشاهده شده که درصورت وجود فضاي مغشوش جنگ الکترونيک، بسيار مفيد است.

توپ40 میلیمتری فتح نیز دارای نواخت تیر 300 گلوله بر دقیقه، برد نهایی 12 کیلومتر و برد مفید در حدود 4 تا 4.5 کیلومتر در برابر اهداف هوایی است. این توپ با بهره گیری از سامانه هدفگیری دقیق، توانایی درگیر شدن با اهداف مختلف از جمله پهپادها و موشک های کروز را دارد.

سامانه های راداری و اپتیکی

اما چند تفاوت مهم در جانمایی و نوع تجهیزات موجود روی عرشه های جماران2 نسبت به نمونه های قبل دیده می شود که شامل به کار گیری یک رادار جدید، تغییر محل موشک های ضد کشتی و موشک های سطح به هوا و توپ های 20 میلیمتری است.

 

بنا بر تصاویر منتشر شده، در جماران2 از یک رادار با آنتن مسطح استفاده شده است که به نظر می رسد همان رادار پروژه عصر باشد. طبق اعلام فرماندهان نیروهای مسلح، پروژه عصر در واقع یک رادار هوايي دیجیتالی است که در باند S عمل کرده و نياز عمده يگان‌هاي شناور کشور در رده ناو و بالاتر را در زمینه هشدار اوليه هوايي برطرف می کند.

باند S برای کار در محیط های دریایی و شرایط مختلف آب و هوایی بسیار مناسب بوده و طول موج آن بین 8 تا 15 سانتیمتر است. در این رادار از آنتن مسطح استفاده شده که از نظر مشخصات عملکردی بهتر بوده و امروز بیشتر رادارهای پیشرفته از چنین آنتن هایی استفاده می کنند.

همچنین محفظه ای که تا کنون تنها روی نسل های اول ناوچه های رده پیکان دیده شده بود بر بالای دکل اصلی جماران2 دیده می شود که باید یک رادار جستجو و کشف را در خود داشته باشد.

همچنین بین فضای خروجی گازهای موتور و دکل نصب رادار در جماران2 یک فضای خالی مشاهده می شود که در نمونه اول جماران وجود نداشت و فعلاً در این فضا سامانه ای مشاهده نمی شود.

 

یک سامانه مهم دیگر که روی دکل اصلی دیده می شود، سکوی پایدار شده دو درجه آزادی حامل سامانه الکترواپتیکی نظیر دوربین های جلونگر فروسرخ، دوربین های دید در روز و مسافت یاب لیزری است که برای رصد دقیق اهداف خصوصاً در زمان شدید بودن جنگ الکترونیک دشمن بسیار مفید و حتی لازم است.

به گزارش مشرق، پیش از این قرار بود رادار آرایه فازی با آنتن مسطح برای اولین بار روی ناوشکن جماران در بندرعباس نصب شود که تاکنون به تحقق نرسیده و بعید نیست رادار جماران2 از همین نوع آرایه فازی باشد. همچنین یک سامانه اپتیکی هم به رادار موجود بر بالای پل فرماندهی اضافه شده که این سامانه ها در تولید داده های لازم برای سامانه کنترل آتش توپ 76 میلیمتری به کار می روند.

 

به نظر می رسد توپ های 20 میلیمتری که در جماران در جلوی پل فرماندهی نصب شده بودند و تمام فضای جلوی ناو و بخش زیادی از پهلوها را پوشش می دادند اما امکان تیراندازی به زوایای عقب کشتی را نداشتند، احتمالاً به عرشه 03 و وسط ناو منتقل شده اند که پوشش کاملی روی پهلوهای ناو ضمن برقراری پوشش نسبی به سمت جلو و عقب دارند که اصلی ترین جهت حمله موشک ها و اژدرهای مهاجم نیز است.

همچنین در ناوشکن جماران پرتابگرهای جعبه ای موشک های سطح به هوای میانبرد "استاندارد/فجر/محراب" در عرشه 01 و بین خروجی دود موتور و توپ 40 میلیمتری قرار داشت که در جماران2 به فضای جلوی پل فرماندهی منتقل شده است. ضمناً در نمونه فعلی تنها دو پرتابگر از این نوع دیده می شود در حالی که در جماران پشت هر یک از دو پرتابگر، یک موشک ذخیره نیز وجود داشت.

 

از جمله مشخصات نمونه پایه موشک استاندارد می توان به طول 4.41 متر، قطر 34.3 سانتیمتر، دهانه بال 1.08 متر، جرم 495 کیلوگرم، برد تا 37 کیلومتر، ارتفاع پروازی تا حدود 19000 متر و سرعت دو برابر سرعت صوت(کمتر از 700 متر بر ثانیه) اشاره کرد.

این موشک از نوع راداری نیمه فعال است که در آن گیرنده ای در دماغه، امواج بازتاب یافته از هدف را که توسط رادار خودی ارسال شده دریافت کرده و موشک با آشیانه یابی امواج به سمت هدف هدایت می شود. این موشک سوخت جامد دارای سرجنگی 62 کیلوگرم و فیوز مجاورتی است.

این موشک در سالهای دهه 70 شمسی بازسازی شده و فجر نام گرفت. بهبود برخی سامانه های راداری از جمله توانمندی بالاتر در قفل روی هدف، امکان فعالیت در فضای آلوده به جنگ الکترونیک و حتی توانایی آشیانه یابی و حمله به منبع جنگ الکترونیک دشمن موجب شکل گرفتن موشک محراب بر پایه موشک های "استاندارد/فجر" شد.

ظاهراً با اجرای بهسازی های بیشتر این موشک ها رعد نام گرفته اند.

دو پرتابگر دوتایی موشک های کروز ضد کشتی نور که در ناوشکن جماران روی عرشه فوقانی (03)، بین دکل رادار و دکل اصلی قرار داشت به عرشه پائین تر و محل سابق موشک های سطح به هوا منتقل شده که مشابه جانمایی انتخاب شده برای ناوشکن جدید سهند است که نسل دوم(با نمونه دوم اشتباه نشود) از جماران به شمار می رود.

این امر می تواند دلایلی همچون بارگیری راحت تر موشک ها در در این عرشه، امکان نصب موشک های سطح به هوا در محل سابق موشک های ضد کشتی و ایجاد قابلیت شلیک همزمان از چند پرتابگر بر ضد اهداف هوایی متعدد و یا برای رفع مشکلات ناشی از محدودیت های رفت و آمد نفرات در محل قبلی موشک های سطح به هوا به دلیل اشغال کامل عرض ناو در عرشه مذکور باشد.

به گزارش مشرق، موشک های کروز ضد کشتی که تاکنون روی شناورهای بزرگ دریایی ایران عملیاتی شده اند شامل نور و  قادر هستند که بردهایی بین 120 تا بیش از 220 کیلومتر، سرعت بیش از 0.6 ماخ(بالغ بر 200 متر بر ثانیه یا بیش از 730 کیلومتر بر ساعت) و دستکم 175 کیلوگرم مواد منجره در سرجنگی دارند. این موشک ها با یک موتور راکتی اولیه سوخت جامد سرعت گرفته و با جدا شدن آن با موتور توربوجت به مسیر خود ادامه داده و در فواصل نزدیک هدف ارتفاع خود را به چند متری سطح آب می رسانند.

یک پرتابگر سه فروندی اژدر در دو سمت ناو در محل مشابهی با ناوشکن جماران نصب شده است که برای جنگ های ضد زیرسطحی، سلاح اصلی ناوشکن های ایرانی است.

تا این مرحله از تکمیل جماران2 همانند جماران خبری از سامانه های موشکی سطح به هوای کوتاه برد(به جز احتمالاً موشک های دوش پرتاب) نیست که از اجزای مهم پدافند هوایی برای ناوها در مواجه با تهدیدات هوایی خصوصاً موشک های کروز ضد کشتی هستند.

هر چند که فضاهایی در جماران2 دیده می شود که شاید امکان نصب چنین سامانه هایی را دارد اما چینش فعلی تجهیزات که منجر به کاهش 50 درصدی تعداد موشک های سطح به هوای این شناور شده گویای نگاه دیگری به این مسئله است.

ناوشکن جماران2 نیز ضمن برخورداری از مجموعه کاملی از سامانه های مخابراتی و ارتباطی امن برای شبکه شدن با سایر تجهیزات دریایی و هوایی، سامانه های به روز شده و قدرتمندتر شنود و جنگ الکترونیک، رادارهای جستجوی سطحی و سونارهای پیشرفته و سامانه کنترل آتش برای هر یک از سلاح های ضد سطحی و ضد هوایی از سامانه جامع مدیریت نبرد نیز سود می برد که با نرم افزارهای بومی به تحلیل داده های کسب شده از انواع حسگرهای ناوشکن پرداخته و با شناسایی و اولویت بندی تهدیدات برای مقابله با آنها به فرماندهان کشتی کمک می کند.

سامانه مدیریت نبرد که اکنون روی جماران 2 قرار گرفته، به صورت نرم افزاری و سخت افزاری در داخل کشور طراحی شده و به فرمانده شناور کمک می کند که بیش از 100 هدف در زیر، سطح دریا و آسمان را شناسایی و تفکیک کند به صورتی که گرفتن بهترین تصمیم آسان شده و امکان استفاده به هنگام از سامانه های آفندی و پدافندی فراهم شود.

گفته شده جنس بدنه جماران2 به طور ویژه ای دارای قابلیت های پنهانکاری راداری برای کاهش سطح مقطع راداری ناو است که به کشف دیرتر شناور در رادارهای دشمن و افزایش بقاپذیری رزمی آن منجر می شود. همچنین برای ایجاد اختلال در رادارهای دشمن علاوه بر سامانه های جنگال(جنگ الکترونیک) از اهداف کاذب نیز در این شناور بهره گرفته می شود.

طبق اخبار اعلام شده، در این ناوشکن از سامانه تغییر زاویه پروانه استفاده شده است، قابلیتی که گفته شده بود برای اولین بار در ناوشکن سهند (نسل دوم جماران) پیاده خواهد شد. البته طبق معمول ممکن است برخی از اصحاب رسانه، نسل دوم جماران(سهند) را با نمونه دوم جماران(ولایت، دماوند یا جماران2) اشتباه گرفته باشند و در این نمونه خبری از سامانه فوق نباشد.

به نظر می رسد روند رسیدن به بلوغ در طراحی و ساخت شناورهای بزرگ رزمی در این رده، با اجرای آزمایشات نهایی جماران2 در 2 تا 3 ماه آینده ادامه یابد زیرا این زمان برای جماران در حدود 14 سال و برای جماران2(نمونه ای که دیروز به آب انداخته شد) در حدود 6 سال به طول انجامیده و طبق برنامه برای سهند(نسل جدید جماران) در حدود 3 تا 4 سال طول خواهد کشید.

 

البته برخی تجهیزات هم در هفته های آینده به ناوشکن جماران2 افزوده خواهد شد که در نهایت می توان امید داشت در نیمه اول سال 1392 این شناور به طور رسمی به نداجا ملحق شود. این ناوشکن در حالی در شمال کشور ساخته شده که امکانات فیزیکی کارخانجات کشتی سازی در شمال کشور محدودتر از کارخانجات نیروی دریایی در جنوب است که این موضوع ارزش کار را دوچندان می کند.

افزوده شدن این ناو قدرتمند با به روزرترین سامانه های بومی به سه ناوچه رده پیکان در ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش(نداجا) نقش بسیار مهمی در ارتقاء توان رزمی و البته بازدارندگی چند منظوره این نیرو در آب های بزرگترین دریاچه جهان خواهد داشت که طی سالیان گذشته کشورهای فرامنطقه ای به نفوذ و شیطنت در این منطقه علاقه نشان داده اند.

از سوی دیگر، قیمت مشابه خارجی این مدل ناوشکن که البته معدود کشورهای سازنده، آنرا به خیلی از کشورها نمی فروشند حدود 300 میلیون دلار برآورد می شود اما آنطور که مسئولان وزارت دفاع اعلام کرده اند جماران 2، هزینه ای معادل 75 میلیون دلار یعنی یک چهارم مشابه خارجی را برای ایران به همراه داشته است که این موضوع می تواند بازار صادراتی مناسبی را برای این شناور مدرن نیروی دریایی ایران که در رده پرفروش ترین مدل ناو در جهان است را فراهم کند.