به گزارش گروه فرهنگی مشرق به نقل از سایت مرصاد، مسئول یادمان شهدا پاوه اظهار داشت: یادمان‌ و گلزارشهدای‌ پاوه‌ در سال‌ 1375 افتتاح‌ شد. در این محل 9 شهید غیر بومی به خاک سپرده شده اند و شهدای بومی آزاد سازی پاوه نیز در مزارستان این شهر آرمیده اند.

مسعود حبیبی گفت: این یادمان روزانه پذیرای 2 هزار نفر از زائران راهین نور است و که با بازدید از نمایشگاه و زیارت قبور شهدا روح خود را جلا می دهند.

حبیبی گفت: شهرستان پاوه شهرستانی با 640 نفر شهید و بیش از هزار نفر جانباز است. امروز که با شما صحبت میکنم 12 اتوبوس از زائرین راهیان نور استانهای گیلان و مازندران مهمان یادمان هستند و هم اکنون زائران دیگری از استانهای دیگر نیز در مسیر شهرستان پاوه هستند.

یکی از همرزمان شهید مصطفی چمران و راوی یادمان شهدای پاوه اظهار داشت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بلوا سازی و قیام های تصنعی با شعار خودمختاری و با حمایت غرب در مناطق مختلف کشور آغاز و اولین جرقه آن نیز در خوزستان زده شد.

محسن معاذی گفت: در سیستان و بلوچستان اختلاف خانمان سوز شیعه و سنی را به راه اندختند و بعد از آن همین تلاش را برای استان گلستان انجام دادند تا به جنگ ترکمن و فارس برسند. در آذربایجان ها جدل ترک و کرد را به راه انداختند و در نهایت وارد استان کردستان شد.

معاذی گفت: در مرداد ماه 1358 مصادف با ماه مبارک رمضان طرح قومیت گرایی با حضور عناصر گروهکهای ضد انقلاب دمکرات و کومله در مناطق کردنشین کلید خورد. آنها به مردمی که زیر بار همکاری با آنها نرفته بودند هجوم آوردند تنها هنگامی که رزمندگان پاسدار و بسیجی جان برکف و معتقد به امام در مقابل آنها ایستادند.

وی افزود: نیروهای جان بر کف به فرماندهی حاج اصغر وصالی که ماموریت یافته بودند برای کمک به رزمندگان پاوه به این شهر بیایند در پی اشتباهی که اتفاق افتاد وارد مریوان شده بودند و ناچار شبانه با پای پیاده از طریق محورهای کوهستانی مریوان خود را به پاوه رسانده و در منازل پاسداران پاوه استقرار پیدا کردند.

معاذی تصریح کرد: عصر هنگام که هلی کوپتر می خواست پاوه را ترک کند، مردم شریف پاوه اعم از پیر و جوان و زن و مرد و کودک در کنار خانه محل استقرار شهید چمران تجمع کرده و از شهید والا مقام دکتر چمران خواستند تا در پاوه بماند. ایشان با دیدن روحیه خوب مردم تصمیم گرفت که در پاوه بماند و فرماندهی نیروهای مسلح و مردمی را عهده دار شود.

دکتر چمران به رزمندگان دستور دادند تا در کنار بیمارستان قدس پاوه سنگر بگیرند که این بیمارستان هم اکنون نیزدارای دیوار مشترک با یادمان شهدا است. رزمندگان پس از دستور دکتر چمران در محل تعیین شده سنگر گرفتند و هنگامی که هلی کوپتر می خواست به سوی کرمانشاه برخیزد مورد رگبارهای دشمنان قرار گرفت اما به لطف خدا و برکت خون شهدا به سلامت به آسمان کرمانشاه رسید.

همرزم شهید چمران ادامه داد: شب 26 مرداد 1358 که آخرین جمعه ماه مبارک رمضان بود جنگ با شدت هر چه تمامتر آغاز شد و عناصر پلید و شیطان صفت که تعدادشان از مرز 12 هزار نفر تا دندان مسلح می گذشت رزمندگان و مردم پاوه را مورد آماج گلوله باران قرار دادند. تعدادی را در دروازه های پاوه با زبان روزه و تشنه و گرسنه به شهادت رساندند و وارد بیمارستان شدند. مصدومان را از تختها پایین کشیده و با کوبیدن سرنیزه و موزائیک بر سر مجروحین؛ آنها را نیز به شهادت رساندند و بیمارستان را به آتش کشیده و منفجر کردند.

معاذی با اشاره به مکالمه چمران با حاج احمد آقا گفت: شرایط پاوه چنین بود که مهدی چمران برادر شهید چمران طی تماس تلفنی اوضاع پاوه را به گوش مرحوم احمد آقای خمینی رساند و ایشان هم سحرگاه مسئله را به اطلاع امام (ره) رساند و حضرت امام نیز طی فرمانی تاریخی و نجات بخش برای مردم پاوه که ساعاتی بعد از رادیو ایران پخش شد دستور آزادسازی پاوه را صادر فرمودند. در این فرمان امام برای نخستین بار از عنوان فرمانده کل قوا استفاده کردند و فرمان دادند: از این جایگاه به نیروهای ارتشی دستور می دهم تا بدون فوت وقت و بدون نیاز به دستور مقام ارشد به طرف پاوه کردستان حرکت کرده و این شهر را از نیروهای دشمن پاکسازی کنند.

گروهک های ضد انقلاب که این فرمان تاریخی حضرت امام (ره) را از رادیو شنیدند خیلی سریع در کوههای اطراف پراکنده شده و پا به فرار گذاشتند و بدونه هیچ درگیری و جنگی پاوه آزاد شد دکتر چمران نیز با استفاده از این شرایط با شجاعت تمام نیروهایش را برای پس گرفتن موانع قبلی تقسیم کرد به نحوی که تا ساعت 10 صبح روز 27 مرداد ماه همه ارتفاعات اطراف پاوه آزاد شد.

وی ادامه داد: ما بودیم و پیکرهای شهدایی که مدت زیادی در زیر گرمای شدید مرداد ماه مانده بودند. چگونه غسل دهیم و به خاک بسپاریم؟ تعدادی از علما جمع شدند و از بیت حضرت امام (ره) استـفـتاء کردند و حضرت امام (ره) فتوا دادند تا این مجاهدین فی سبیل الله را با همان شکل و شمایل پاسداری آغشته به خون، با همان چفیه ای که به دور گردن داشتند، با همان بندهای پوتینی که محکم برای دفاع از اسلام بسته شده بود به خاک بسپاریم.

وی در پایان تصریح کرد: شهدای رزمنده‌ بومی‌ در مزار شهدای‌ محلی‌ دفن‌ شدند و 9 ‌پاسدار غیربومی‌ نیز در این‌ گلزار به‌ خاک‌ سپرده‌ شدند.