طبق جدیدترین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نیز هم اکنون تعداد بیکاران کل کشور به 2 میلیون و 563 هزار و 624 نفر رسیده که از این تعداد حدود 68 درصد معادل 1 میلیون و 730 هزار و 154 نفر در سن 15 تا 29 سال قرار دارند.

1.1 میلیون مدرک به دست منتظر بازار کار

به عبارت دیگر، اغلب جویندگان کار این گروه سنی جوان از فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می شود. همچنین حدود 1 میلیون و 103 هزار نفر از کل جویندگان کار نیز در این گروه قرار می گیرند که شامل افراد دارای مدارک تحصیلی فوق دیپلم تا دکترا می شود.

آنچه که در گذشته در بین کارجویان شکل گرفته بود و ان هم طی تحصیلات دانشگاهی برای ورود بهتر به بازار کار و جستجوی شغلی بهتر؛ امروز برعکس شده و اتفاقا تحصیلات دانشگاهی باعث افزایش مشکلات بسیاری از افراد برای ورود به بازار کار شده است.

طبق اظهارات مقامات دولتی، در شرایط نابسامان فعلی بازار کار افراد فاقد مدارک دانشگاهی و نیروی کار ساده، به مراتب شرایط آسانتر و بهتری برای ورود به بازار کار را در اختیار دارند و از آنسو کارجویان فارغ التحصیل دانشگاهی با انبوهی از مشکلات دست و پنجه نرم می کنند.

با این حال، روند هجوم به دانشگاه ها و تلاش برای طی مدارج گوناگون دانشگاهی همچنان در کشور وجود دارد و هر ساله تعداد بسیار زیادی از افراد به میزان چند برابر ظرفیت پذیرش دانشگاه ها؛ متقاضی ورود به تحصیلات عالیه می شوند.

هجوم عجیب به دانشگاه ها

کارشناسان بازار کار کشور معتقدند یکی از دلایل افزایش تعداد کارجویان دانشگاهی و بروز بحران در اشتغال فارغ التحصیلان این است که دولت ها در دهه های گذشته به وظایف خود چندان در این بخش عمل نکرده اند به گونه ای که هر ساله دانشگاه های کشور بدون توجه به نیاز بازار کار، اقدام به پذیرش هزاران دانشجو در رشته های مختلف کرده اند.

کارخانه های تولید مدرک کشور تا آنجا این کار را ادامه داده اند که امروز تولیدات آنها خریدار چندانی ندارد و این موضوع به یک بحران در کشور تبدیل شده است. اساسا دانشگاه ها می گویند وظیفه ای در پایش نیازهای بازار کار ندارند و وظیفه آنها تنها پرداختن به امور تحصیل دانشجویان است.

باید گفت جزیره ای عمل کردن دانشگاه ها و از سویی بازار کار، شفاف نبودن نیازهای واقعی بازار کار کشور، نبود ارتباط واقعی بین بازار کار و دانشگاه ها و همچنین اصرار دانشگاه ها به ارائه مباحث تئوریک تا 70 درصد از کل رشته ها باعث شده تا جوانان فارغ التحصیل بسیار زیادی امروز از دانشگاه ها خارج شوند که مهارت ورود به بازار وقعی کار را نداشته و تنها یک مدرک دانشگاهی را یدک می کشند.

علی ربیعی؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اینباره معتقد است: باید از مهارت آموزی برای رقابت پذیری صنعت کشور بهره بگیریم و برای این هدف در جامعه به تغییر فرهنگ ایرانی از مدرک گرایی به مهارت آموزی نیازمندیم.

وزیر کار؛ از مدرک گرایی به مهارت آموزی برگردیم

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر اینکه کشور برای توسعه باید نهضت ملی مهارتی را با دیده اهمیت بنگرد افزود: وزارت کار درصدد ایجاد ارتباط بین بیمه بیکاری و مهارت آموزی است و افرادی که بیمه بیکاری دریافت می کنند باید یک مهارت را در طول دوره بیکاری کسب کنند.

وی ادامه داد: مهارت آموزی باید به یک گفتمان تبدیل شود و نخبگان مهارتی می توانند در این جهت موثر عمل کنند. ربیعی گفت: طبق آمار، نرخ بیکاری جوانان 26 درصد است که دو برابر نرخ بیکاری کل است این در حالی است که میانگین رشد بهره وری نیروی کار حدود 1.3 درصد است. این به آن معنا است که بیکاران زیادی داریم و نیروی کار ما نیز خوب کار نمی کنند.

ربیعی خاطر نشان کرد: در حالی نیروی کار ما بهره وری پایینی دارد که نیروی انسانی ماهر به کلید توسعه تبدیل شده است و در خوشبینانه ترین برآوردها حداقل 50 درصد نیروی جویای کار دارای مهارت است و این یک تناقض بزرگ است. از یکسو تعداد بیکاران ما زیاد است و از طرفی جمعیت جویای کار مهارت های کارکردن را ندارد بنابراین بالندگی و سوددهی رخ نمی دهد.

وزیر تعاون، کار و رفاه خاطر نشان کرد: هیچ کشوری بدون توانمندی نیروی انسانی پیشرفت نمی کند و اصلی ترین علت پیشرفت تکیه بر منابع انسانی است. بنابراین علاوه بر سازمان آموزش فنی و حرفه ای که با شناخت بازار کار آموزش می دهد باید نظام آموزش عالی و نظام آموزش و پرورش نیز با شناخت بازار کار عمل کنند.

چرا تعداد فارغ التحصیلان بیکار بالا است؟

حمید حاج اسماعیلی در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه در زمان فعالیت دولت سازندگی تلاش شد تا نوعی بازنگری در تحصیلات و رشته های دانشگاهی شکل بگیرد گفت: با این حال، بیش از 2 دهه است که انتقادات فراوانی به نظام دانشگاهی به دلیل ناکارآمد بودن مدارک در بازار کار صورت می گیرد.

این کارشناس بازار کار اظهار داشت: مشکل بیشتر در این است که کشور ما تولید گرا نیست و ما تنها به دنبال درآمدهای نفتی حرکت می کنیم. نباید کاملا دانشگاه ها را زیر سوال ببریم چون بازار کار نیازمند نیروی متخصص و ماهر به آن شکل لازم نیست و بنابراین چنین نیروهایی نیز تربیت نشده است.

حاج اسماعیلی ادامه داد: اگر این نوع نیازها به واقع در بازار کار کشور شکل بگیرد، آنگاه کشور مجبور به تربیت نیروهایی خواهد شد که بتوانند تصدی امور مختلف را در دست بگیرند. اینکه چرا در کشور تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار بالا است اینکه باید پذیرفت وضعیت بازار فعلی کار، ظرفیت لازم برای اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی را ندارد.

نیاز به 6 میلیون شغل در سال 93

وی افزود: متاسفانه در دو سال گذشته روند از دست دادن مشاغل در کشور شکل گرفته است و پیش بینی ها این است که کشور در سال آینده دست کم به 6 میلیون فرصت جدید شغلی نیازمند است. هم اکنون بیکاری عمومی بالا است و توسعه دانشگاه ها باید متناسب با نیازهای واقعی کشور انجام شود.

این کارشناس بازار کار تصریح کرد: اولا وقتی نیازهای واقعی در بازار کار تشخیص داده نمی شود و این نیاز شفاف نیست، در تعریف رشته های دانشگاهی نیز الگوبرداری صرف از دانشگاه های خارجی انجام می شود.

به گفته حاج اسماعیلی، متاسفانه نظام آموزش عالی کشور دارای ضعف های جدی است و پرورش کارآفرین در دانشگاه ها صورت نمی گیرد. از سوی دولت نیز باید تصدی گری خود را به صورت واقعی کم کند و وقتی کارها به مردم سپرده می شود، آنگاه بر اساس نیازهای بازار کار ظرفیت سازی خواهد شد.

جدول جدیدترین تغییرات بیکاری در کشور