کمی قبل از آنکه «وزارت خارجه ایران»، متن مورد تأیید خود را روی خروجی ها قرار دهد، «خبرگزاری دولتی ایسنا» اوّلین خبرگزاری بود که متنی را به این اسم منتشر ساخت[1]. کمی بعد امّا به نقل از «وزارت خارجه» متنی روی خروجی ها قرار گرفت که با متن مورد اشاره «ایسنا» تفاوت هایی داشت. جالب اینکه «رادیو فردا»[2] در خبری فوری، از انتشار متن توافق در دو خبرگزاری ایرانیِ «ایسنا» و «فارس» خبر داد و نوشت: «سايت اينترنتی «وزارت امور خارجه ايران» که «خبرگزاری فارس»، متن توافق را به نقل از آن منتشر کرده است، در بامداد امروز – دوشنبه - برای تأييد اين خبر؛ قابل دسترسی نبود»[3].

رادیو فردا (ارگان فارسی زبان حاکمیت آمریکا)، تفاوت نسخه ها از توافق ژنو را مورد توجّه قرار داد/ این مسئله از نظر آمریکا مهم است

می توان حدس زد که تأکید «رادیو فردا» - ارگان دولتی آمریکا- به انتشار مطلب در این دو خبرگزاری، برای تأکید بر تفاوت نسخه ها بوده است. تفاوتی که بطور علنی توسّط «کاخ سفید» به نمایش درآمد و مورد توجّه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفت. بر این اساس، «پایگاه اطّلاع رسانی رسمی کاخ سفید» طیّ خبری فوری (For Immediate Release)، ارائه مورد نظر خود از «توافق نامه ژنو» (Fact Sheet) را روی آنتن قرار داد و «شبکه سلطنتی BBC فارسی» خیلی سریع طیّ مطلبی بخش هایی از آن را مورد توجّه قرار داد که نشان می داد؛ بین نسخه ها تفاوت های قابل تأمّلی وجود دارد[4].

گزارش «BBC فارسی» از وجود اختلاف در تفسیرهای ایران و آمریکا از توافق ژنو 6

فردای آن روز، سند ادّعایی «کاخ سفید» و گزارش خبری «BBC فارسی» در کانون توجّه رسانه های داخلی قرار گرفت[5] و برای مثال اینطور مطرح شد که: «مثلاً در متن «كاخ سفيد» آمده: "گروه ۱+۵ متعهّد شده که ۴۰۰ میلیون دلار به صورت کمک های تحصیلی دولتی از صندوق های ایرانی محدودی، مستقیماً به مؤسّسات آموزشی شناخته شده در کشورهای ثالث انتقال یابد؛ تا هزینه های تحصیلی دانشجویان ایرانی تسویه شود". در حاليكه متن رسمي بيانيه صرفاً عبارت "رقم توافق شده" - بدون توضيح بيشتر در مورد ميزان توافق و اينكه كجا و در چه متني اين مبلغ، مورد توافق قرار گرفته و ذكر شده - را به كار مي برد.

به نظر مي رسد که متن رسمي منتشر شده، خلاصه شده يك متن توافق كامل تر با حذف جزئيات يا ضمائم است و متن «كاخ سفيد» در برخي موارد آميخته راست و ناراست با اين جزييات يا ضمائم يا تفاسير يا توافقات قبلي يا مسائل ديگر.

انتظار مي رود اگر بقيه بندهاي توافق نيز همانند اين موارد اشاره به "آنچه توافق شده است" دارد، دولت محترم جزييات آن توافق ديگر را اعلام و براي ارزيابي دقيق تر سياسي و اقتصادي كارشناسان؛ منتشر كند»[6].

سایت نزدیک به یکی از نمایندگان مجلس، خواهان انتشار جزئیات توافق ژنو توسّط دولت شد

این بازتاب به حدّی پرتنین بود که «مرضیه افخم» - سخنگوی زن وزارت خارجه- مجبور به توضیح درباره آن شد، وی در اینباره گفت: «سه دور مذاکرات فشرده ایران با «1+5» در «ژنو»، نهایتاً منجر به صدور "برنامه اقدام مشترک" گردید که متن مورد توافق، در اختیار افکار عمومی قرار گرفت ... آنچه در «سایت کاخ سفید» بعنوان "برگه اطّلاع رسانی" (Fact Sheet) منتشر شده، برداشت یک جانبه از متن مورد توافق در «ژنو» بوده ... متأسّفانه برخی رسانه ها برگه مذکور را به عنوان متن «توافق ژنو»، ترجمه و منتشر کرده اند؛ که خلاف واقعیت است»[7].

متن منتشره از «توافق ژنو» توسّط «وزارت خارجه»، بارها از واژه روشن "Agreed" استفاده کرده است، در نقاطی که این واژه به تنهایی استفاده شده به معنیِ "توافق شده" است و نشان می دهد که توافق در اصل دارای ضمایم مهمّی است که اگر اهمّیت آن بیشتر از خود توافق نباشد؛ کمتر نیست.

اکنون سئوال این است که حتّی اگر ارائه «کاخ سفید»، درست نباشد؛ اصل ماجرا چیست؟ آن ضمایم است که اگر در اختیار افکار عمومی قرار بگیرد، وزن امتیازات گرفته و داده شده را دقیق تر نمایان می سازد. برای مثال، اگر آمریکا در "گام مقدّماتی 6 ماهه"، 10 میلیارد دلار از اموال ایران را آزاد کند یا 60 میلیارد دلار، اساساً صورت مسئله را تغییر می دهد؛ این تا حدودی می تواند نامتوازن بودن امتیازات «ژنو 6» را جبران کند یا برعکس به آن دامن بزند.

گذشته از این واقعیت که جزئیات توافق چه می تواند باشد، نکته مهمتری وجود دارد؛ اینکه تفسیر کشورهای مقابل از «توافق نامه ژنو»، بی ارزش نیستند، تفسیر آنها مهم و سرنوشت ساز است. توافق نشان دهنده یک اقدام همکارانه است و اینکه 6 قدرت جهانی، نگاه متفاوتی از تفسیر ایران داشته باشند، مؤیّد یک اشکال در ادامه همکاری هاست که اگر اصلاح نشود؛ بزودی سرباز خواهد کرد.

بیانیه 5+1 از جزئیات توافق ژنو و بیانیه کاخ سفید در اینباره، از تفسیر ایران متفاوت است

تفسیر غرب از توافق مهم است، زیرا آنها بخشی از اجرای سند هستند/ آیا سند ضمانت اجرایی دارد؟

در واقع تفسیر آمریکا از «توافق ژنو 6»، نقشه راه او در ادامه مسیری است که قرار است با ایران جلو بیاید. قرار نیست، مذاکره کنندگان ما به سخنرانی های پُرشور برای مردم که در نمایش توفیقات «ژنو» محصور شده، بسنده کنند؛ باید خروجی ها نیز به مردم گفته شود. «جواد ظریف» در جمع کارکنان «سازمان انرژی اتمی» به مناسبت هفته بسیج می گوید: «گول این بحث هایی که آمریکایی ها می گویند که به قول خودشان می خواهند یک چرخشی به خبر بدهند (را نخورید)، می گویند ما حقّ غنی سازی را به رسمیت نمی شناسیم چون حقّ غنی سازی در NPT نیست. سئوال می کنم، مگر حقّ داشتن نیروگاه در NPT است؟ کجایش نوشته است؟ آن چیزی که NPT به رسمیت می شناسد، حقّ غیرقابل انتزاع برخورداری از نیروی هسته ای؛ برای مصارف صلح آمیز است»[8].

بی تردید، ایرانی ها در داخل تفسیر مورد نظر آقای وزیر را باور دارند، ولی مشکل آمریکاست که چنین تفسیری را طیّ دهه ها نپذیرفته و اظهارات اخیرشان نیز اثبات می کند؛ که نمی خواهد چنین حقّی را به رسمیت بشناسد. به بیان بهتر، اگر قرار باشد ایران توافق را اجراء کند و آمریکا به این بهانه که تفسیر ایران از رسمیت یافتن حقّ غنی سازی در «ژنو 6» صحیح نبوده، در آینده از مسئولیت های خود طفره رود؛ مذاکره برای ایران، چه فایده ای می تواند داشته باشد؟!

اینکه ما تفسیر خودمان را داریم و شما هم تفسیر خودتان را داشته باشید، درست نیست؛ پس چرا پای میز مذاکره نشستیم؟ مهم این است که در نهایت چه کسی گام های بزرگ بر می دارد، از مواضع خود دور می شود و به مواضع حریف نزدیک می شود، حدّاقل این مهم است که تعدیل مواضع علی السّویه و متوازن باشد.

گویا زیاده خواهی های آمریکا حتّی بعد از «توافق نامتوازن ژنو» نیز پایان نیافته و خودخواهی ها در غالب بیانیه های رسمی در حال بروز است، چه تفسیر آمریکا راست باشد چه دروغ؛ تابلوی هنرمندانه ای است از عدم پایبندی به تعهّدات و از غیرقابل اطمینان بودن. این تابلویی است که آژیرهای هشدار را برای خود آمریکایی ها به صدا در می آورد، اینکه برآورده ساختن شرایط شکست مذاکرات بدلیل طمع سیاسی؛ به نفع شان نیست، آمریکا نباید فرامشو کند که گزینه دیگری وجود نخواهد داشت.