مسئله این است که این فرضیه تصمیم سازان و تصمیم گیران آمریکایی، بدلایلی یک فرضیه توهمی و بدون پشتوانه، باقی نماند؛ آن دسته از اقداماتی که حاکی از عطش فوق العاده طرف ایرانی برای یک روند دیپلماتیک بود، آن اقداماتی که منحصراً بر "اعتمادسازی یکطرفه"ِ ایران استوار بود و مدل جدید و بروز شده ای از "گفتگوهای انتقادی" در دولت «هاشمی رفسنجانی» را به نمایش در می آورد و پالس هایی که از خالی بودن خزانه «جمهوری اسلامی» خبر می دادند؛ مابه ازای بیرونی برای اثبات این فرضیه بود که، فعلاً "تحریم ها" تنها عامل مؤثر در تغییر محاسبات نظام ایران است.

بنابر این، اگر طرف مقابل دعوا به این نتیجه رسیده که می تواند با حفظ و تهدید به افزایش تحریم ها، هر چه می خواهد از طرف ایرانی بگیرد؛ کاملاً به اقدامات ما مربوط می شود که، "از ماست که بر ماست".

بیایید یکبار دیگر داستان را با هم مرور کنیم، شاید این مرور کمک شایانی باشد به اینکه تصویر بهتری از شرایط موجود بدست آید؛ بدون دخالت احساسات، بدون تأثیرگذاری ذوق زدگی ها و بدون حضور شارلاتانیست های مطبوعاتی. از روزی که "دیپلماسی پینگ پنگی" بین «اوباما» و «روحانی» شدت گرفت، مقامات آمریکا مکرراً و قویاً اعلام نموده اند که هر مسیر دیپلماتیکی با «تهران»، بطور کامل در هماهنگی با تصمیم گیران اصلی صهیونیسم است[1]. این تأکید مقامات آمریکا آنقدر مصداق داشته که وقت باارزش را برای بازخوانی آن اتلاف نکرد، این به موضوعی بدیهی در افکار عمومی تبدیل شده است.

بیایید، هوچی گرای های مضحک آقای «بی.شالم بنیامین نتانیاهو» را فراموش کنیم، زیرا فن استدلال و تحلیل به تنهایی می تواند، شبهات درباره اینکه این هوچی گری ها، عملیات فریب هست یا نه را مرتفع کند. گلوگاه دیپلماسی جدید آمریکا - ایران از منظر طرف غربی بر روی کارآمدی تحریم ها استوار شده، لذا اهمیتی ندارد که مذاکراتی انجام شود و تا ایران تمام خواسته های مجموعه غرب را برآورده نساخته؛ تحریم ها هم لغو نشود.

از زاویه دید اسرائیل و در یک مفاهمه راهبردی، آنچه باعث می شود، ایران پای میز مذاکره باقی بماند و چانه زنی را ادامه بدهد، تحریم ها هستند؛ پس تا زمانیکه تحریم ها به شکل واقعی لغو نشده اند چه اشکالی دارد، شرکاء (آمریکا و کشورهای غربی) وارد چانه زنی با ایران شوند؟ پاسخ روشن است، تا لحظه ای که اهرم فشار آمریکا (تحریم ها) از بین نرفته، آنها چیزی برای باختن ندارند.

تئوری بازی آمریکا- اسرائیل به این ختم شد که آنها توانستند، خواسته اصلی ایران که "کاهش تحریم ها" بود را با کارت "عدم تشدید تحریم ها" معاوضه کنند. همزمان با مذاکرات فشرده «ژنو 5»، که به بهانه زیاده خواهی های فرانسه بی نتیجه ماند، «روزنامه صهیونیستی هاآرتص»، عمق این تاکتیک هوشمند را به نمایش درآورده و نوشت: «یک مقام ارشد اسرائیل در طول مذاکرات اخیر گفت: آمریکایی ها به جای کنار گذاشتن تحریم ها، آزاد کردن حدود سه میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران در بانک های غربی را مورد توجه قرار داده اند. اسرائیل هیچ مخالفتی با این امر ندارد ... اسرائيل از توافقات با آمریکایی ها در هفته های اخیر خرسند است. ما مذاکراتی را که در آن صحبت از "کاهش تحریم های موجود" بود به "ممانعت از اعمال تحریم های جدید" تغییر دادیم»[2].

گفته می شود که یک هفته قبل از خبری شدن لیست جدید تحریمی «وزارت خزانه داری آمریکا» علیه برنامه هسته ای ایران، یکی از مسئولین نظام به اعضای دولت هشدار داده بود که آمریکا به وعده عدم تشدید تحریم ها نیز؛ پایبند نخواهد ماند. این پیش بینی حکیمانه واقعاً دور از ذهن نبود، چون آمریکایی ها فکر می کنند که تحریم ها باعث تغییر رفتار مقامات ایران شده؛ لذا منطقی است که این روش را تا کسب منفعت بیشتر رها نکنند. خوب همین هم شد، و ضمن اینکه خود «کاخ سفید» اقدام به انتشار لیست تحریم جدید کرد، «سازمان ملل» نیز در تازه ترین اقدامش، قطعنامه ای حقوق بشری علیه ایران صادر نمود[3].

وزارت خزانه داری آمریکا علیرغم توافقنامه ژنو، 19 فرد و شرکت جدید را به ادعای همکاری با برنامه هسته ای ایران تحریم کرد

آمریکا ادعا می کند این لیست، ناقض توافقنامه ژنو نیست

بنابر این، همین الآن، ایرانیان شاهد بازی جدیدی هستند که اگر تیم مذاکره کننده هسته ای یک درگیری جدی و بازدارنده علیه آن راه نیندازد، همه بزودی به آن عادت خواهند کرد. این بازی خطرناک مبتنی بر این ادراک است که آمریکا می تواند، بدون نقض «متن توافقنامه ژنو»، تحریم های جدید و بیشتری را پشت سر هم وضع کند و می خواهد این کار را مصراً انجام دهد. آمریکا این تاکتیک را از دو مسیر موازی پیش می برد:

1- انتشار لیست جدید تحریمی در حوزه هسته ای بر مبنای تحریم های قبلی که در «ژنو» لغو نشده اند.

2- پیگیری تشدید تحریم ها در حوزه غیرهسته ای از جمله در مورد ادعاهای حقوق بشری و تروریستی.

همان روزی که مقامات «وزارت خارجه ایران» بخاطر انتشار لیست تحریم جدید توسط «وزارت خزانه داری آمریکا»[4] نطق های آتشینی ایراد کردند، «جی کارنی» (سخنگوی کاخ سفید) گفت: «افزودن این شرکت ها به لیست سیاه، اقدام بر اساس تحریم های موجود محسوب می شود»[5]. همچنین «ماری هارف» (معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا) گفت: «واشنگتن به ایران اعلام کرده بود که "این معرفی صورت خواهد گرفت" و اعتقاد ندارد که باعث خروج مذاکرات هسته ای از مسیر خود خواهد شد»[6]. شاید به همین دلیل بود که مقامات «وزارت خارجه ایران» در روزهای بعد، آرام تر شدند و «جواد ظریف» صریحاً اعلام کرد: «اضافه شدن اسامی و شرکت ها، نقض تفاهم نیست»[7]!

وندی شرمن: هنوز می توان در حوزه های حقوق بشری و تروریستی، ایران را تحریم کرد

علاوه بر این، آمریکا مسیر دوم، یعنی افزایش تحریم ها به بهانه های غیرهسته ای، را علناً در پیش گرفته است. «وندی شرمن»[8] (معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا) در «کمیته بانکی سنا» گفته بود: «تنها تعهدی که ما در این توافق داده ایم، این است که تحریم جدیدی در ارتباط با پرونده هسته ای وضع نکنیم[9] ... ما به مبارزه با فعالیت های ایران برای ایجاد بی ثباتی در منطقه ادامه خواهیم داد[10]». همچنین «مرکز تحقیقات کنگره» اخیراً در گزارشی، راهکارهای وضع تحریم های بیشتر علیه ایران بدون نقض «توافق ژنو» را ارائه کرده است[11]. در همین راستا، «خبرگزاری آسیوشیتدپرس» در 6 آذرماه از تدوین طرح جدید تحریمی علیه ایران خبر داده بود که طبق آن اگر دولت آمریکا طیّ هر یکماه، عدم دست داشتن ایران در اقدامات تروریستی را تأیید نکند؛ «کنگره» تحریم های جدیدتری وضع خواهد کرد.

گزارش جدید «مرکز تحقیقات کنگره»- چطور می توان بدون نقض ژنو، تحریم های بیشتر علیه ایران تصویب کرد؟

به نظر می رسد، که داستان، داستان غم انگیز و تأسف برانگیزی باشد، در حالیکه ایران خواهان کاهش تحریم ها بود در عمل باید طی یک دوره زمانی برنامه مند (احیاناً یکسال)؛ شاهد افزایش تحریم ها باشد، این می تواند باعث سرشکستگی برخی ها شود.

چندی پیش منابع «مشرق» به نقل از یک مقام آگاه نزدیک به «وزارت خارجه» متوجه شدند که سناریوی رژیم صهیونیستی بر این استوار است که حداقل تا یکسال پس از شروع «مذاکرات نیویورک»، ساختار اصلی تحریم ها دست نخورده باقی بماند، اما چرا؟ زیرا برآوردهای اطلاعاتی رژیم غاصب تخمین می زنند که اقتصاد ایران نهایتاً در دوره یکساله آتی بدلیل تحریم ها، به کلی فرو خواهد پاشید و آن زمانی است که ایران؛ "مصالحه نهایی" را خواهد پذیرفت. آنها در کنار این تخمین، اقدامات اپوزیسیون داخلی و تحریک مردم بخاطر مشکلات معیشتی را نیز در نظر دارند.

درست چند روز بعد از اینکه هیئت اعزامی ایران از «نیویورک» برگشت، «نتانیاهو» به «واشینگتن» رفت و طی کنفرانس خبری مشترکی با «اوباما»، این ادعای استراتژیک را توضیح داد: «ایران به نابودی اسرائیل متعهد است ... من معتقدم که ترکیب تهدید نظامی معتبر و فشار تحریم ها، ایران را پای میز مذاکره آورده است. من همچنان معتقدم که اگر دیپلماسی به کار گرفته می شود، فشارها باید سرجایش باقی بماند. و من فکر می کنم، فشارها مادامیکه به یک نتیجه قابل اثبات نرسیده ایم، نباید کاهش یابند. آقای رئیس جمهور، ما در این مورد بحث های بسیاری کردیم، اما می خواهم از این فرصت برای تشکر از شما، «وزیر خارجه کری» و دیگر اعضای دولتتان؛ بخاطر کمک به پیشبرد صلح بین اسرائیل و فلسطینی ها استفاده کنم. من متعهد به صلح باقی خواهم ماند. و امیدورام که تلاش های ما – تلاش های مشترکمان- به امنیت و "صلح نهایی" منجر شود»[13].

روزهای پایانی آذرماه، «دیوید منشاری» - بنیانگذار و مدیر انجمن مطالعات ایران در تل آویو- در گفتگو با «مجله یهود» (Jewish Journal) این مسئله را مورد توجه قرار داد که هیاهوی رسانه ای «نتانیاهو» علیه «توافق ژنو» جزئی از "جنگ روانی" اسرائیل است و اینکه ایرانی ها دلایل خوبی برای خوشحالی از توافقنامه دارند که یکی از آنها "دیپلماسی عمومی نتانیاهو" است. «منشاری» گفت: «تصور کنید که اسرائیل به ابراز خوشحالی از توافقنامه می پرداخت،‌ مطمئنم در آن صورت، واکنش ایران به توافقنامه کاملاً فرق می کرد»[14]. هفته پیش از آن نیز، «نتانیاهو» در دیدارش با «جان کری» اذعان کرده بود که مخالفتی با «توافق مقدماتی ژنو» ندارد[15].

نتانیاهو: ایجاد تأخیر در دسترسی به توافق نهایی، فرصت است

«نتانیاهو» این مسئله را حتی صریح تر اعلام کرد، وی هفته قبل از شروع «مذاکرات ژنو 6» که در نهایت به امضای توافقی اولیه منجر شد، به «کنست» گفته بود: «تأخیر در توافق مورد انتظار ایران و قدرت های غربی، فرصتی برای شرایط بهتر است. ما با صدای روشن و بدون ابهام سخن می گوییم. فرصتی که در آخر هفته بدست آمد (اشاره به شکست مذاکرات ژنو 5 بخاطر چانه زنی های دست بالای فرانسه)، باید برای رسیدن به یک توافق خیلی بهتر به کار گرفته شود»[16]. جالب اینکه، همین خواسته در «توافقنامه ژنو» رعایت شد، زیرا در نهایت، لغو تحریم های اصلی مثل تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی و تحریم خرید و فروش نفت ایران؛ به بعد از انعقاد و اجرای "توافق نهایی"، موکول شد.

«نتانیاهو» همچنین می گوید: «برخی می گویند اگر ما به ایران توافقی بد تحمیل کنیم، ایرانی ها از گفتگوها خارج می شوند؛ آنها از توافق خارج نمی شوند، زیرا این توافقی رؤیایی برای آنهاست. آنچه باید انجام شود، توافقی خوب برای ماست نه برای ایران. توافقی خوبی برای دستیابی به امنیت، توافقی خوب برای دست یابی به "صلح"»[17].

بگذارید به اظهارات «ریچارد هاس» - رئیس شورای روابط خارجی- که یکی از مهمترین تصمیم سازان در سیاست خارجی آمریکاست، اشاره شود. وی خیلی ها را شوکه کرد، علیرغم اینکه «هاس» و «شورای روابط خارجی» بطور عمومی حامی مستحکم صهیونیسم هستند و دست بالاترین خواسته های غرب از ایران را رهبری می کنند؛ کمی بعد از امضای «توافقنامه ژنو» دفاع کم سابقه ای از آن کرد. «هاس» توضیح داد که مهمترین امتیاز توافق مقدماتی در «ژنو»، دادن زمان به آمریکا بوده است: «برای مدیریت چالش (ایران)، زمان بسیاری نیاز است که توافقنامه روز گذشته؛ می تواند این زمان را در اختیار آمریکا بگذارد ... ایران، نه تنها به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای، بلکه به دلیل تلاش برای گسترش نفوذ منطقه ای، چالشی است که باید مدیریت شود نه یک مسئله که حل گردد. در واقع، چالش ایران را نمی توان تنها از طریق ظهور یک دولت یا سیاست هایی که وجوه مدرنیته یا مسئولیت پذیری در آنها مشهودتر است، حل کرد. تغییری از این دست، حتی اگر اتفاق هم بیافتد، زمان بسیاری را خواهد گرفت و زمان چیزی است که این توافقنامه موقت در اختیار ما می گذارد»[18].

و قضیه این است که آمریکایی ها در این فکر هستند که اگر نتوانند در دوره 6 ماهه فعلی، ایران را وادار به پذیرش "توافق نهایی" طبق ایده آل های خود کنند؛ باید به سمت انعقاد یک توافق مقدماتی 6 ماهه دیگر حرکت کنند. «گری سیمور» - مشاور سابق اوباما در امور عدم اشاعه تسلیحات- در تحلیلی برای «انستیتو مطالعات بین المللی لندن» این موضوع را مورد بحث قرار داد: «هيچ يك از طرفين نمي خواهند مذاكرات شكست بخورد ... از اين رو، نتيجه اي كه بيش از همه براي اين «مذاكرات 6 ماهه» قابل تصور است، يك "توافقنامه موقت ديگر" است كه احتمالاً شامل محدوديت هاي هسته اي ديگر در ازاي كاهش تحريم هاي ديگر خواهد بود ... هيچ يك از طرفين از ابزارهاي چانه زني و اهرم هاي فشار خود دست نمي كشد، همه اقدامات بازگشت پذير هستند و دشوارترين مباحث و موضوعات به مسير منتهي به "توافق نهايي" موکول می شود»[19].

گری سیمور در کنفرانس هرتزلیا در اسرائیل

سیمور: بعد از پایان 6 ماهه توافق ژنو، یک توافق 6 ماهه دیگر خواهیم داشت/ تحریم های اصلی برداشته نمی شود

بنابر این، پشت پرده ماجرا این است که اسرائیل از ابتدای شروع دیپلماسی نوین بین ایران و آمریکا، ضمن اینکه در خفا مخالفتی با دیپلماسی نداشته، از طرف های غربی یک درخواست روشن داشته، اینکه کاهش تحریم های اصلی تا زمان نتیجه بخشی نهایی آنها بر اقتصاد ایران؛ به تأخیر بیفتند و تأخیرهای فوق، تضمین رسیدن غرب به یک "صلح نهایی" در منطقه خواهد بود.

از آنجا که طبق متن توافقنامه، دستور "همه یا هیچ" (تا همه چیز مورد توافق قرار نگرفته، هیچ چیز توافق نشده) فقط در دو مرحله "گام میانی" و "گام نهایی" مورد استفاده طرفین قرار می گیرد، و با توجّه به اینکه ایران عمده اهرم های فشار خود را در «ژنو 6» معامله کرد؛ پروسه "تکرار پذیری توافق 6 ماهه اولیه" به نفع ایران نیست، بلکه به سود آمریکاست. اگر این پیام یک هشدار است، لازم است که دیپلمات ها سریعاً زمینه ای را بوجود آورند که لغو تحریم های تأثیرگذار بیش از این به تأخیر نیفتد؛ زمان دادن بیشتر به اسرائیل برای ایجاد تأخیر در لغو تحریم ها، به معنای از دست رفتن بیشتر قدرت چانه زنی ایران و افزایش اهرم فشار آمریکاست. اکنون و با این شرایط، زمان علیه ماست، برای اسرائیل زمان نخریم.