به گزارش مشرق، شبکه خبری الجزیره انگلیسی در برنامه «گفتگو با الجزیره» درباره تحولات ایران پس از روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور این کشور با علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفتگو پرداخت.

استیون کول در مقدمه این مصاحبه گفت: «در هوای تهران تغییر احساس می شود. بازرسان هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی در چارچوب توافق موقتی که میان ایران و گروه 1+5 در ژنو به دست آمده است سرگرم بازرسی از تاسیسات هسته ای ایران هستند. اما حالا توجه به داخل ایران معطوف شده است. در اینجا نیز اتفاقاتی در شرف رخ دادن است که به اندازه مسئله هسته ای بزرگ و فراگیر است. دولت جدید در ایران در حوزه آزادی رسانه ها، شبکه های اجتماعی، صنعت فیلمسازی و هنر پس از سال ها محدودیت که دولت قبلی وضع کرده بود قصد دارد با سیاست های اقتدارطلبانه گذشته به چالش برخیزد. دست کم این چیزی است که وزیر ارشاد جدید و بانفوذ ایران به ما گفته است. او خواستار برچیدن محدودیت ها در زمینه دسترسی به شبکه های اجتماعی اینترنت شده است. او می گوید خواهان آن است که همه به فیس بوک دسترسی داشته باشند. اهمیت این سخن زمانی بیشتر درک می شود که فراموش نکنیم پدر وزیر ارشاد ایران رئیس یک نهاد محافظه کار به نام شورای نگهبان است که بسیاری از منتقدان می گویند مانعی بر سر راه آزادی های بیشتر و گشایش است. حال سوال این است که آیا دولت جدید ایران واقعا می خواهد آزادی بیان را در کشور برقرار کند؟ جناح محافظه کار چه واکنشی نشان خواهد داد؟

در مصاحبه وزیر فرهنگ و ارشاد نکاتی قابل تامل به چشم می آید که ابتدا به آن می پردازیم و در آخر متن کامل مصاحبه وی با این شبکه آمده است.

از جمله اظهارات ناپسند وزیر ارشاد در این مصاحبه که خلاف استقلال قواست، اظهار نظر آقای علی جنتی در مورد قوه قضائیه کشور آن هم در مصاحبه با یک رسانه بیگانه است. در بخشی از این مصاحبه وقتی مصاحبه‌گر پرسید «ما به سبب این سیاست گشایش و آشتی جدید است که گفتگو می کنیم، فضای جدیدی حاکم شده است. آیا این فضای جدید به قوه قضاییه نیز بسط می یابد؟» علی جنتی در پاسخ گفت به هر حال رئیس قوه مجریه عوض شده ولی (رئیس) قوه قضاییه عوض نشده و همان وضع سابق را دارد.

مصاحبه گر پرسید آیا دوست دارید در قویه قضاییه هم شاهد تغییرات باشید؟ زیرا دولت تغییرات زیادی ایجاد کرده است. فضای جدیدی حاکم شده است.

علی جنتی پاسخ داد طبیعی است که دستگاه قضایی ما هم بایستی خودش را با تحولات جدیدی که در کشور پدیده آمده است همراه کند. ما امیداریم این تغییرات را در دستگاه قضایی هم شاهد باشیم.

در بخش دیگری از گفت‌وگو، مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شما الان دوبار است که درباره افکار عمومی حرف می زنید. شما از مردم ایران حرف می زنید. آیا الان وقت مناسبی است که عموم مردم روی قوه قضاییه و عناصر تندروتر در تهران تاثیر بگذارند؟

علی جنتی پاسخ داد قطعا افکار عمومی تاثیر خودش را روی قوه قضاییه و روی پارلمان ما نیز که بیشتر آنها از اصولگرایان هستند خواهد گذاشت.

زمان انجام این مصاحبه 7 آذر ماه و در جریان سفر وزیر ارشاد به قطر است و مشخص نیست چرا الجزیره پخش آن را تا دو روز پیش (21 دی) به تأخیر انداخته است.

گزارش مشروح این مصاحبه در ادامه آمده است:

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پس از این مقدمه به عنوان اولین سوال خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران گفت اکنون زمان جالبی است. شما به تازگی مسئولیت وزارتخانه بسیار مهمی را در ایران بر عهده گرفته اید که مسئول نظارت بر مسائلی مانند سانسور، آزادی رسانه ها، سیاست های فرهنگی و غیره است. برای ما بیشتر درباره کار وزارتخانه خودتان توضیح دهید.

علی جنتی در پاسخ گفت من به دعوت وزیر فرهنگ و هنر و میراث قطر به دوحه آمده ام. در طول دوران وزارتم این اولین بار است که من به خارج از کشور می آیم و این نشان دهنده اهمیتی است که کشور همسایه قطر برای ما دارد. وزارت فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در حوزه های مختلفی فعالیت می کند، از جمله در حوزه های هنری، سینمایی، هنرهای تجسمی، موسیقی و مسائل دینی مثل حج و زیارت و اوقاف و گردشگری. همه اینها فعالیت هایی است که در حوزه وزارت فرهنگ ایران صورت می گیرد.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پرسید، انگیزه شما از وارد شدن به سیاست، و تا حدودی به سیاست فرهنگی چه بود؟

علی جنتی در پاسخ گفت دلیل خاصی نداشته است که من در حوزه سیاسی بودم و بعد به حوزه فرهنگی منتقل شدم. به هر حال رشته تحصیلی من عمدتا هم در مسائل سیاسی بوده و هم در مسائل فرهنگی و من مدتها در حوزه فرهنگی فعالیت داشته ام. من مدتی هم به عنوان سفیر در وزارت امور خارجه خدمت کرده ام. الان هم به حوزه فرهنگی بازگشته ام.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شما هدایت یک وزارتخانه بسیار مهم را بر عهده گرفته اید. رهبری شما در این وزارتخانه با وزیر فرهنگ قبلی چه تفاوتی خواهد داشت؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در پاسخ به این سوال گفت طبیعتا سیاست های دولت رئیس جمهور جدید با سیاست های گذشته در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی متفاوت است و در شرایط جدید سیاست دولت آقای دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور، ایجاد آزادی های بیشتر در حوزه مطبوعات، در حوزه انتشار کتاب، در حوزه ساخت فیلم ها و تولید فیلم های سینمایی است. ما تلاش می کنیم فضای بازتری را برای کار هنرمندان و اصحاب فرهنگی ایجاد کنیم.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پرسید، آیا این به معنای آن است که روزنامه ها دیگر تعطیل نخواهند شد و روزنامه نگاران دستگیر نخواهد شد؟ آیا شما می خواهید قول بدهید که دوره تازه ای از آزادی رسانه ها آغاز می شود؟

علی جنتی در پاسخ گفت تلاش ما در حوزه وزارت فرهنگ این است که هیچ روزنامه ای توقیف نشود و هنرمندان به راحتی فیلم های خود را بسازند و کارهای هنری خودشان را انجام بدهند. منتهی بخشی از این فعالیت ها خارج از حوزه اجرایی است. احیانا ممکن است در برخی موارد قوه قضاییه و برخی از دادگاهها دخالت بکنند که این خارج از اختیار ماست. ولی دولت تلاش می کند که آزادی را کاملا برای مطبوعات و انتشار کتاب و سایر فعالیت های فرهنگی باز بکند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت یکی از مشهورترین صنایع در ایران و کل جهان صنعت فیلمسازی ایران است. باید اعتراف کنم که من خودم از طرفداران صنعت فیلم ایران هستم. آیا آزادی در این حوزه افزایش خواهد یافت و آیا این صنعت از حمایت هر چه بیشتر وزارتخانه شما برخوردار خواهد شد؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در پاسخ گفت همانطور که شما اشاره کردید، صنعت فیلمسازی در ایران بسیار پیشرفته است. ما به طور میانگین در طول سال حدود 90 فیلم تولید می کنیم که سال گذشته هم یکی از فیلم های ما در اسکار جایزه گرفت. طبیعی است که ما وظیفه داریم به هنرمندان خودمان کمک کنیم تا بتوانیم این صنعت را هرچه بیشتر توسعه دهیم.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پرسید آیا کتابفروشی ها تحت ارشاد اسلامی شما قادر خواهند بود کتاب هایی را که می خواهند، به فروش برسانند؟

علی جنتی پاسخ داد البته در ایران از نظر قانون انتشار کتاب برخی محدودیت ها وجود دارد که ما هم به عنوان قوه مجریه موظف هستیم این قوانین را اجرا بکنیم. اما تلاش ما برای این است که طبق قانون عمل کنیم، نه بر اساس سلیقه های شخصی خودمان.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پرسید ما به سبب این سیاست گشایش و آشتی جدید است که گفتگو می کنیم. فضای جدیدی حاکم شده است. آیا این فضای جدید به قوه قضاییه نیز بسط می یابد؟

علی جنتی در پاسخ گفت به هر حال رئیس قوه مجریه عوض شده ولی (رئیس) قوه قضاییه هنوز عوض نشده و همان وضعیت سابق را دارد.

مصاحبه گر پرسید آیا دوست دارید در قویه قضاییه هم شاهد تغییرات باشید؟ زیرا دولت تغییرات زیادی ایجاد کرده است. فضای جدیدی حاکم شده است.

علی جنتی پاسخ داد طبیعی هست که دستگاه قضایی ما هم بایستی خودش را با تحولات جدیدی که در کشور پدیده آمده است همراه کند. ما امیداریم این تغییرات را در دستگاه قضایی هم شاهد باشیم.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت این یک پاسخ بسیار دیپلماتیک است، آقای وزیر.

علی جنتی نیز گفت نه، این (پاسخ) دیپلماتیک نبود. به هر حال، در ایران کاملا تفکیک قوای سه گانه وجود دارد و طبیعتا قوه مجریه از قوه قضاییه و پارلمان کاملا جداست. بنابراین، اینها دخالتی در شئون یکدیگر ندارند و تحولی که رخ داده این است که رئیس جمهور جدیدی انتخاب شده است اما دستگاه قضایی کاملا جدا از قوه مجریه عمل می کند و ما امیدواریم که آنها هم در این فضای جدید بتوانند تغییراتی ایجاد کنند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شما از یک فضای جدید حرف می زنید. آیا آنچه در ژنو اتفاق افتاد به سبب این فضای جدید بود که با روی کار آمدن یک رئیس جمهور جدید شکل گرفت؟

علی جنتی پاسخ داد آنچه در ژنو رخ داد و توافقنامه ای که در ژنو امضا شد قطعا همانطور که در فضای بین المللی فضای جدیدی را ایجاد کرده، در داخل کشور هم برای ما یک فضای جدید ایجاد شده است و به خصوص یک اقبال عمومی نسبت به دولت پیدا شده و مردم به سبب این اتفاق که در ژنو افتاده پشتیبانی بیشتری از دولت می کنند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی پرسید توافق ژنو ما را در مسیر دستیابی به تغییرات پایدار و توافق پایدار با غرب چقدر به جلو برد؟

علی جنتی در پاسخ گفت آنچه برای ما در ژنو مهم بود این بود که برای اولین بار کشورهای 1+5 اعتراف کردند که جمهوری اسلامی ایران حق برخورداری از فناوری هسته ای صلح آمیز را دارد. این مهم ترین دستاورد ما بود. البته توافقی که در آنجا به امضا رسید گام اول است و طبیعتا ما گام های دیگری را در آینده داریم تا بتوانیم به یک توافق نهایی با غرب برسیم.

مصاحبه گر پرسید آیا قبولاندن اتفاقات ژنو به مقامات تندروتر در ایران کار دشواری بود؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران پاسخ داد البته عناصری در ایران هستند که مخالف هر نوع مذاکره با غرب بودند و من فکر می کنم پس از امضای این توافقنامه و حمایت بسیار گسترده که ملت ایران از رئیس جمهور داشتند، آنها تا اندازه زیادی عقب نشینی کردند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شما الان دوبار است که درباره افکار عمومی حرف می زنید. شما از مردم ایران حرف می زنید. آیا الان وقت مناسبی است که عموم مردم روی قوه قضاییه و عناصر تندروتر در تهران تاثیر بگذارند؟

علی جنتی پاسخ داد قطعا افکار عمومی تاثیر خودش را روی قوه قضاییه و روی پارلمان ما نیز که بیشتر آنها از اصولگرایان هستند خواهد گذاشت.

مصاحبه گر گفت اگر دوباره به مسئله توافق ژنو بازگردیم، این توافق و این دستاورد که نتیجه سیاست آشتی است چقدر تندروها را در تهران، در ریاض و در واشنگتن آسیب پذیر کرده است؟

علی جنتی در پاسخ گفت آنچه در ژنو به دست آمد، علاوه بر اعتراف و به رسمیت شناختن حق جمهوری اسلامی ایران در برخورداری از فناوری هسته ای، این بود که بخشی از تحریم هایی را هم که بر ما تحمیل شده بود لغو کرد. از جمله برخی از دارایی های ما آزاد شد که ما می توانیم از آنها برای خرید کالا از خارج استفاده کنیم و حمل و نقل دریایی ما که دچار تحریم بود و شرکت های بزرگ نمی توانستند آنها را بیمه کنند الان این شرکت ها می توانند نفتکش های ما را بیمه کنند و امتیازات دیگری که جمهوری اسلامی به دست آورد، اینها همه باعث می شود که عناصر تندرویی که هستند به تدریج عقب نشینی کنند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شاید در تهران اینگونه باشد، اما در واشنگتن و ریاض و بیت المقدس چطور؟

علی جنتی گفت در واشنگتن هم من فکر می کنم اقبال خیلی خوبی به این موافقت نامه وجود دارد. بر اساس آخرین آماری که من دیدم حدود 44 درصد از مردم آمریکا از این توافق حمایت می کنند. مشابه آن را در کشورهای غربی در بریتانیا، در فرانسه، در آلمان شاهد هستیم. من فکر می کنم بیشترین مخالفت را با این موافقت نامه اسرائیل دارد.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت من هم این نظرسنجی ها را دیده ام و به نظر می رسد افکار عمومی در آمریکا نیز مثل افکار عمومی در ایران طرفدار این توافق است و مردم هر دو کشور آشتی و مصالحه را راه حرکت به جلو می دانند. آیا فکر می کنید افکار عمومی در ایران مایل است از این نیز بیشتر نیز جلو برود؟

علی جنتی گفت در حال حاضر آنچه ما درباره اش مذاکره می کنیم بحث روابط دوجانبه ما و ایالات متحده آمریکا یا روابط ما با برخی از کشورهای غربی نیست. آنچه ما الان درباره اش مذاکره می کنیم و درباره آن توافق کرده ایم بحث برنامه هسته ای ایران است. طبیعتا اگر ما در مذاکرات پیشرفت خوبی داشته باشیم و بتوانیم در آینده به توافق های خوبی با غرب برسیم که بر اساس آنها بسیاری از تحریم های کنونی برداشته بشود، شاید اینها کمک بکند به اینکه روابط دوجانبه ما نیز با آمریکا بهبود پیدا بکند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت شما از کاهش برخی تحریم ها به مدت شش ماه صحبت کردید. آیا تحریم ها بود که ایران را مجبور کرد به میز مذاکره بیاید؟

علی جنتی در پاسخ گفت ابدا این تحریم ها تاثیری در اینکه جمهوری اسلامی ایران به پای میز مذاکره بیاید نداشته است. آنچه برای ما مهم بوده منافع ملی ما بوده است. ما در طول سال های گذشته تحریم های زیاد و فشار زیادی را شاهد بودیم و ملت ما هیچگاه در برابر فشار تسلیم نشده است و الان هم آنچه به دست آمده بیش از آنکه برای دیگران پیروزی باشد برای جمهوری اسلامی ایران پیروزی بوده که در برابر فشارها تسلیم نشده تا اینکه حقش را به رسمیت بشناسند.

مصاحبه گر گفت آیا آنچه در ژنو اتفاق افتاد، این فضای جدید و این سیاست جدید آشتی پویایی شناسی سیاسی و منطقه ای را تغییر می دهد؟

علی جنتی در پاسخ گفت من فکر می کنم این ها به بهبود روابط ما با بسیاری از کشورهای منطقه کمک بکند. چون در گذشته برخی از کشورهای منطقه به خاطر غرب در خصوص روابطشان با ایران دچار نوعی تحفظ (محافظه کاری) بودند. آنها الان که می بینند غرب خودش به ایران روی آورده، (این مسئله) طبیعتا در روابط ایران با کشورهای همجوار و کشورهای منطقه هم تاثیر خواهد گذاشت.

مصاحبه گر پرسید منظور شما به طور خاص کدام کشورها هستند؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ گفت من الان به کشور خاصی اشاره ندارم. ولی به هر حال برخی از کشورها هستند که در شرایط گذشته احساس می کردند وقتی غرب بر ایران فشار می آورد، آنها هم فرصتی یافته بودند که احیانا فشارهایی را وارد کنند اما من فکر می کنم الان آنها هم در این موضعشان عقب نشینی کرده اند.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت حالا شما نقش ایران را در خاورمیانه و خلیج فارس چگونه می بینید؟ آیا این نقش تغییر کرده است؟

علی جنتی گفت خیر، سیاست جمهوری اسلامی ایران و رابطه با کشورهای خلیج فارس همواره یک سیاست ثابت و مبتنی بر احترام متقابل و مبتنی بر تامین منافع مشترک ایران و کشورهای منطقه و حفظ امنیت منطقه با همکاری همه کشورهای منطقه بوده است. این سیاست ثابت ما بوده که ایران از ابتدا آن را دنبال می کرده است و این سیاست تغییری نیافته است.

مصاحبه گر گفت مجددا باید بگویم که این یک پاسخ بسیار دیپلماتیک خوب است و تقریبا هیچ چیزی به من نمی گوید. اما سوال من این است که آیا در نتیجه این سیاست آشتی ممکن است ائتلاف های جدیدی شکل بگیرد؟

علی جنتی پاسخ داد ممکن است در شرایط جدید روابط ما با برخی کشورهای منطقه مثل عربستان سعودی که روابط سردی بوده است گرمتر بشود.

مصاحبه گر گفت یعنی می شود گفت که جنگ میان عربستان سعودی و ایران به تاریخ خواهد پیوست؟

علی جنتی گفت حتما اینطور خواهد بود. یکی از سیاست های رئیس جمهور جدید که از اولین روزهای تصدی ایشان رسما اعلام شد بهبود روابط با کشورهای منطقه، به ویژه با عربستان سعودی است.

مصاحبه گر گفت آیا احتمال دارد آنچه در ژنو اتفاق افتاد مثلا در مورد سوریه هم اتفاق بیفتد؟

علی جنتی گفت ممکن است این تاثیر را داشته باشد. هرچند ما تا به حال با غرب و به خصوص با آمریکا به طور مستقیم درباره سوریه صحبت نکرده ایم، اما از این جهت که این مذاکرات فعلا با غرب آغاز شده، ممکن است در رابطه با سوریه هم به نوعی با غرب و آمریکا به تفاهم برسیم.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت من متوجه شده ام که ایران و ترکیه برای گفتگوهای جدید صلح (سوریه) تلاش هایی را آغاز کرده اند. آیا این یک ائتلاف جدید است؟

علی جنتی در پاسخ گفت رابطه ما با ترکیه رابطه بسیار خوبی است، به خصوص در زمینه های اقتصادی ما روابط بسیار گسترده ای با کشور ترکیه داریم. البته در رابطه با سوریه ما اختلافاتی با ترکیه داشته ایم که به تدریج در شرایط جدید این اختلافات هم در حال کاهش یافتن است. من فکر می کنم این تنش ها نه فقط در رابطه با ترکیه، بلکه در رابطه با غرب نیز کاهش پیدا می کند زیرا غرب هم به این نتیجه رسیده که آنچه در سوریه در حال رخ دادن است و عوامل افراطی تندرو و تروریستی که در این کشور هستند، اینها اگر سر کار بیایند زیانش برای منافع غرب بسیار بیشتر از رژیمی است که الان در سوریه بر سر کار است.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت می خواهم به بخش آخر این مصاحبه بروم. یعنی به مسئله فرهنگ و آزادی های رسانه ای. رئیس جمهور ایران قول داده است که آزادی های زیادی را به رسانه ها خواهد داد. رئیس جمهور و وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ایرن صفحاتی برای خود در توییتر و فیس بوک دارند. آیا شما هم در توییتر و فیس بوک صفحه ای دارید؟

علی جنتی گفت من عضو فیس بوک هستم اما در توییتر خیر. این هم به مدتها قبل از وزارت من باز می گردد. من بیش از سه سال است که (در فیس بوک) عضویت دارم و با دوستان مختلفی در سرتاسر دنیا مرتبط هستم.

مصاحبه گر پرسید آیا شما با این کار و عضویت در فیس بوک قانون را نقض نکرده اید؟ آیا این کار غیرقانونی نیست؟

علی جنتی گفت البته در ایران برخی معتقدند که این نوعی قانون شکنی است چون فیس بوک در ایران فیلتر شده است. اما به هر حال ما سعی می کنیم که قانون را حفظ بکنیم و تلاش ما هم بر این است که با همکاری سایر وزرایی که در دولت هستند بتوانیم شرایطی فراهم بکنیم که همه در ایران به فیس بوک دسترسی داشته باشند برای اینکه این فقط یک وسیله ارتباطی است که افراد می توانند با یکدیگر گفتگو و مکاتبه کنند و دیدگاههایشان را بیان کنند.

مصاحبه گر پرسید چه زمانی همه ایرانی ها می توانند به فیس بوک بروند یا از توییتر استفاده کنند، بدون اینکه این سایت ها فیلتر شده باشد؟

علی جنتی گفت من فکر می کنم الان همه ایرانی ها از اینها استفاده می کنند و بر اساس برخی آمارهایی که ما داریم الان چهار میلیون نفر از ایرانی ها عضو فیس بوک هستند و عملا از این سایت استفاده می کنند. دیر یا زود این محدودیت که برای استفاده از فیس بوک برقرار شده است باید برداشته شود.

مصاحبه گر الجزیره انگلیسی گفت به عنوان آخرین سوال، رهبر معظم ایران یکبار دیپلماسی میان شرق و غرب یا دیپلماسی ایران در برابر غرب را نرمش قهرمانانه توصیف کرد. با اضافه شدن این سیاست آشتی به این نرمش قهرمانانه آینده را چگونه می بینید؟ تغییرات بیشتر با چه سرعتی رخ خواهد داد؟

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران گفت به هر حال اینکه دولت اجازه یافته که بنشیند و با کشورهای 1+5 از جمله با آمریکا مذاکره و رو در رو صحبت بکند، این خودش جزئی از همین انعطاف پذیری هست که رهبری جمهوری اسلامی ایران هم به آن اعتقاد دارد و من فکر می کنم در آینده این روند همچنان ادامه پیدا کند و در این زمینه مشکلی نخواهد بود.