- نخستین نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که کشور ما قبل از انقلاب در اختیار چه کسانی بود؟ و چه افرادی بر این کشور حکومت می‌کردند؟ امروز هیچ ایرانی وجود ندارد که این مطلب را نداند. قبل از انقلاب، رضاخان و فرزندش علیهما اللعنة و العذاب دست نشانده قدرت‌های استکباری، یهودیان و غیرمسلمان‌ها بودند؛ نتیجه این است که کفار بر ما حکومت می‌کردند ولی یک رئیس به حسب ظاهر مسلمان روی کار آورده بودند. تمام نقشه‌ها و دستورات از کفار اخذ می‌شد؛ حکومت ایران تحت سلطه کفار بود و این مطلب برخلاف دین و قرآن است. یکی از دستورات اکید قرآن، این است که هیچ وقت کفار را سرپرست خودتان قرار ندهید. قرآن به مسلمان‌ها دستور داده که بیگانگان، یهود و نصاری و غیرمسلمان‌ها را مسلط بر خودتان نکنید. شما مسلمانید؛ مسلمان تحت ولایت خداست، تحت ولایت رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) است. قرآن می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَ النَّصارى‏ أَوْلِياءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُم‏» این یک دستور قرآنی است، می‌فرماید ای کسانی که ایمان آوردید یهود و نصاری را ولیّ خودتان قرار ندهید، اگر این کار را کردید شما هم از آنها می‌شوید.

مشرق: سطوح مختلف «استقلال و عدم تسلط کفار» از منظر قرآني و فقهي چيست؟

ما باید به نسل امروز این مسئله را منتقل کنیم. امروز به برکت انقلاب 35 سال است که قوانین اسلام بر این مملکت حاکم است.

ببینید چقدر این دین زیباست که به پیروان خودش عزّت می‌دهد و می‌فرماید چون شما مسلمانید، کافر نباید بر شما سلطنت داشته باشد. این قانون قرآنی، از کوچک‌ترین سطح سلطه شروع می‌شود؛ چرا زن مسلمان نمی‌تواند شوهر کافر داشته باشد؟ حتی اگر این شوهر کافر، به حسب ظاهر آدم خوب و نجیبی هم باشد اما اسلام اجازه نمی‌دهد یک زن مسلمان، تحت ولایت مردی قرار بگیرد که کافر است. از این نقطه کوچک آغاز می‌شود تا برسد به حکومت. جامعه مسلمین، کشور اسلامی، منابع اسلامی، سرمایه‌های اسلامی، جوان‌های مسلمان، اینها نباید در اختیار کفار قرار بگیرند، کفار نباید بر اینها سلطنت داشته باشند.

مشرق: حضرت امام(ره) چگونه از اين قواعد قرآني برای پیشبرد انقلاب بهره بردند؟

- امام(ره) این اصل قرآنی را به‌خوبی فهمیده بودند. امام معتقد بودند به اینکه واجب است سلطنت کفار از روی مسلمان‌ها برداشته شود. امروز اکثر کشورهای اسلامی تحت سلطنت کفار قرار دارند؛ مقدّرات‌شان در اختیار خودشان نیست؛ منابع‌شان در اختیارشان نیست. آیا آنها عزّت دارند؟ این، مطلب بسیار مهمی است که ما باید در مورد انقلاب به آن توجه کنیم.

امام (رضوان الله تعالی علیه) چون تربیت شده این دین بود و قرآن را به خوبی و بهتر و قوی‌تـر از دیگران فهمیده بود، احساس تکلیف کرد که باید به داد این مردم رسید، حقوق این مردم از بین می‌رود، اسلام و عزت‌شان از بین می‌رود، هویّت‌شان نابود مي‌شود. واقعاً انقلاب همان طوری که نجات دین بود، نجات مردم ایران هم بود. امام آمد با کمک و حضور و پشتیبانی مردم، آنها را نجات داد و واقعاً حقّ بزرگی بر همه ما و بر این نسل و نسل‌های آینده‌ این می‌آیند دارند. اگر این انقلاب نشده بود مردم در چه وضعی بودند؟ از جهات دینی، اقتصادی، استقلال، سیاسی، چیزی برای مردم باقی نگذاشته بودند.

مشرق: از آنجا که توجه به مردم پشتوانه محکمی برای استقلال سیاسی است، مردم در اسلام چه جایگاهی دارند؟

اساساً دین اسلام توجه خاصی به مردم دارد. هیچ مکتب و آيینی مثل دین اسلام توجه به مردم ندارد. حتّی ادیان آسمانی گذشته مثل یهودیّت. ببینید خدای تبارک و تعالی در قرآن چقدر به ناس (مردم) توجه کرده. می‌فرماید این کتاب «هُدىً لِلنَّاس‏» است و آن را برای مردم فرستادم، «هذا بَصائِرُ لِلنَّاس‏» این قرآن بصائر برای مردم است، «إِنَّ اللهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاس» خدا فضل و رحمتش بر مردم است؛ «إِنَّا أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ لِلنَّاس»، «هَذا بَلاغٌ لِلنَّاسِ» انسان وقتی قرآن را می‌خواند، می‌بیند خدای تبارک و تعالی و این دین به مردم خیلی توجه دارد.

تنها دینی که رابطه بین مردم و حکومت را به زیباترین نحو ترسیم کرده اسلام است. مکاتب دیگر را ملاحظه ‌کنید؛ تمام احزاب و گروه‌ها در هر نقطه‌ای از نقاط دنیا یک مقدار از مردم را جذب خو4د می‌کنند برای اینکه به قدرت برسند بعد هم که به قدرت رسیدند به سوی منافع دنیوی و امیال خود می‌روند اما اسلام غیر از این است.

در خطبه 216 نهج البلاغه امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «جَعَلَ اللهُ تَعَالَى لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً بِوَلَايَةِ أَمْرِكُم»، خدا برای من حقی بر شما قرار داده که ولایت بر شما داشته باشم، و حقّی هم نسبت به شما بر من قرار داده «و لکم علیّ من الحق مثل الذی لی علیکم»، یعنی در رابطه بین مردم و حکومت یک حقّی حاکم بر مردم دارد، و یک حقّی هم مردم بر حاکم دارند. چقدر این تعبیر مهم است. به این معناست که این دو از هم جداشدنی نیستند. وقتی حکومت اسلامی تشکیل شد دیگر کسی نمی‌تواند بگوید با مردم کاری نداریم، حالا باید حکومت کنیم؛ نه! این حکومت باید رعایت حق مردم بشود، باید به خواسته‌های مشروع مردم و توقعات آنها و اجرای عدالت توجه شود. این از چیزهایی است که مردم انتظار دارند و دین هم به آن سفارش کرده است، در کدام مکتب چنین ترسیمی از حقوق مردم و حاکم وجود دارد؟ بفرماید وقتی این دو حق کنار هم قرار بگیرد موجب الفت مردم با حکومت و عزت آنها خواهد شد. «فَجَعَلَهَا نِظَامَ أُلْفَتِهِمْ وَ عِزّاً لِدِينِهِم‏»، تقاضا می‌کنم به این تعابیر خوب دقت کنید ببینید چقدر دفاع از حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی برای خود شما و ما و نسل‌های آینده‌ اثر دارد، «فَلَيْسَتْ تَصْلُحُ الرَّعِيَّة». اگر مردم بخواهند اصلاح شوند اول مسؤولان باید خودشان را اصلاح کنند، اگر مردم بخواهند متدیّن باشند اول باید مسؤولان متدیّن باشند. اگر مردم بخواهند دنبال تجمّل‌گرایی و دنیاطلبی و... نروند اول باید مسؤولان دنبال تجمّل‌گرایی و دنیاطلبی نروند. ببینید چه رابطه زیبا و دقیقی را بین مسئولین و مردم ترسیم می‌کند؛ «وَ لَا تَصْلُحُ الْوُلَاةُ إِلَّا بِاسْتِقَامَةِ الرَّعِيَّةِ».

مشرق: طبق آموزه‌هاي قرآني و روايي ما، کارهای مسؤولان چه زمانی اصلاح می‌شود؟

- کارهای مسؤولان زمانی اصلاح می‌شود که مردم نظارت دقیق بر آنها داشته باشند. کلمات امام راحل(ره) را ببینید؛ امام فرمودند اگر یک روزی دیدید در این کشور یک قانونی بر خلاف اسلام مطرح شد فریاد بزنید؛ اگر دیدید مسؤولی کمترین انحراف را از اسلام پیدا کرد آرام ننشینید. این سخن ریشه در کلمات امیرالمؤمنین(ع) دارد: «إِلَّا بِصَلَاحِ الْوُلَاةِ وَ لَا تَصْلُحُ الْوُلَاةُ إِلَّا بِاسْتِقَامَةِ الرَّعِيَّةِ فَإِذَا أَدَّتِ الرَّعِيَّةُ إِلَى الْوَالِي حَقَّهُ وَ أَدَّى إِلَيْهَا الْوَالِي كَذَلِكَ عَزَّ الْحَقُّ بَيْنَهُمْ فَقَامَتْ مَنَاهِجُ الدِّين‏»، وقتی کار مردم و حکومت در صلاح باشد حق پیروز می‌شود، دشمنان و کفار دندان طمع‌شان را از مردم می‌کنند، چه زمانی آنها طمع دارند؟‌ آنگاه که یا مردم در اصلاح نباشند و یا مسؤولان اما اگر هر دو در مسیر صلاح قرار گرفتند دیگر کفار و اجانب قطع ید و طمع می‌کنند و از تسلّط بر آنها مأیوس می‌شوند.

باید همیشه اهداف مقدّس امام(ره) در معرض دیدگان مردم و مسؤولان باشد، نباید گفت وصیتنامه امام را فقط مسؤولان و یا مردم بخوانند. نه؛ هم مردم و هم مسؤولان بخوانند. همه باید نسبت به روند انقلاب دلسوزی داشته باشند. امروز همان طوری که امام و رهبری فرمودند و می‌فرمایند ایجاد اختلاف، انگ‌زدن‌ها و از میدان خارج کردن‌ها، روش اسلام و روش انقلاب و امام و راه اصلاح امور نیست.

مشرق: جايگاه "مردم" را در پیروزی انقلاب و استقلال ایران در فرمایشات امام خمینی(قده) چگونه می‌‌بینید؟

- شما ببینید امام راجع به «مردم» چه تعابیری دارد؟ این تعابیر تمام برگرفته از روح دین است، می‌فرمایند انقلاب شکوهمند اسلامی دست آورد فداکاری میلیون‌ها انسان ارزشمند و هزاران شهید و جانباز و مایه امید میلیون‌ها مسلمان و مستضعفان جهان است. امام می‌گوید این انقلاب مال مردم است، جوشیده از مردم و برای مردم است. در بعضی عباراتشان می‌فرمایند مهم این است که انقلاب اسلامی، به دست مردم صورت گرفته و مردم باید آن را به آخر برسانند، می‌فرمایند مردم باید پای کاری که کرده‌اند بایستند، هر چه عمل بزرگ‌تر باشد دشمنش بیشتر است، به مردم می‌فرمایند این انقلاب مال شماست نه یک گروه خاص، نه مال اشخاص و جناح خاص، متأسفانه امروز یکی از آفت‌ها و آسیب‌های بزرگ انقلاب این است که یک گروهی فقط خودشان را انقلابی می‌دانند، خودشان را فقط در راه صحیح دین می‌دانند و بخش عظیمی از جامعه را جدای از انقلاب و دین می‌دانند، این برخلاف فکر امام است.

امام معتقد بودند همه مردم نسبت به این انقلاب حق دارند، معتقد بودند که اکثریت مردم این کشور برای اسلام قیام کردند، همه باید در دایره این انقلاب و در میدان این انقلاب باشند، ما حق نداریم انقلاب را برای خودمان یا جناح و گروه خودمان مصادره کنیم.

مشرق: مصادره اسلام و انقلاب يعني چه؟

- همان‌طور که عده‌ای در زمان‌های گذشته حضرت حجت(عج) و قضیه مهدویت را برای خودشان مصادره می‌کردند، متأسفانه الآن هنوز هستند و کمابیش با صراحت می‌گویند ما با امام زمان(عج) ارتباط داریم، اما بقیه ارتباط ندارند. در حالی که امام زمان، امام همه ماست و فقط امام مسلمان‌ها نیست. او امام همه انسان‌هاست. همان طوری که رسول خدا(ص)، پیامبر همه انسان‌ها تا روز قیامت است، امام زمان(عج) هم امام همه ماست. پس باید به این جنبه که انقلاب روی دوش همه مردم است و مرتبط به همه اقشار ملّت، توجه داشته باشیم. امام (ره) هم همیشه می‌فرمودند همه اقشار ملّت. شاید در سخنرانیی نبود که امام این کلمه «همَه اقشار ملت» را نفرمایند. حتّی نمی‌فرمودند آنهایی که فقط من را قبول دارند، آنهایی که فقط این گروه را قبول دارند بلکه می‌فرمودند "همه اقشار ملت".

مشرق: امروز تفاسیر مختلفی از خط امام می‌شود و هر گروه و جناحی خود را مدعی پیروی از خط امام می‌‌داند. ملاک در خط امام بودن چیست؟

- مسیر امام یک مسیر روشنی است، همان مسیری است که امروز رهبریِ معظم انقلاب؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (دام ظله العالی) دنبال می‌کنند و ترسیم شده است.

مسیر، خیلی مسیر روشنی است. آنها که اصل نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه را که عمده‌ترین ماده قانون اساسی است قبول دارند، با وجود این دو ملاک، باید بگويیم اینها در دایره انقلابند، نیايید منحصر کنید که منحصر کردن سبب می‌شود به این انقلاب آسیب بزنیم. انقلاب مال همه مردم بوده، روی دوش همه مردم هست و تا آخر هم طبق تصریحی که امام فرموده همه باید پای این انقلاب بایستند.

مشرق: توصیه امام(ره) به مسئولین در توجه به محرومین چه بوده است؟

- از نکات مهمی که در دین ما وجود دارد توجه به مردم است؛ امام درباره مستضعفین این تعبیر را دارند که بسیار تعبیر عجیبی است. یک فقیه، یک مرجع تقلید این تعبیر را بیان می‌کند. «گمان نمی‌کنم عبادتی بالاتر از خدمت به محرومین وجود داشته باشد.» ببینید چقدر قلب امام برای محرومین می‌تپیده و متوجه محرومین بوده. کدام رهبر سیاسی را در میان انقلاب‌های دنیا سراغ دارید که این‌قدر نسبت به محرومین توجه داشته باشد، امام بود و این توجه ایشان هم ریشه دینی دارد، در دین ما نسبت به توجه به محرومین نسبت به برآورده کردن نیاز مستضعفین بسیار تأکید شده و امام بر همین اساس توجه به محرومین دارند.

مشرق: يعني از نظر شما محروميت‌زدايي در تأمين استقلال کشور نقش دارد؟

- قبل از انقلاب روز به روز محرومیّت در این کشور بیشتر می‌شد، فقر بیشتر و گسترده‌تر می‌شد، البته نمی‌خواهیم بگوئیم الآن فقر و محرومیت نیست اما سخن در این است اگر این نظام و انقلاب نبود چه می‌شد و الآن چه هست؟! بالأخره امروز قوانینی که در کشور مطرح می‌شود از نقاط مرکزی ایران تا آن نقاط دوردست را در بر می‌گیرد، چقدر بعد از انقلاب به روستاها و مناطق محروم رسیدگی شد، البته هنوز یک مقداری باقی مانده و باید تلاش شود. حکومت اسلامی باید به محرومین توجه داشته باشد، دولت اسلامی زمانی موفق است که به محرومین توجه داشته باشد.

مشرق: دولت موفق در نظام اسلامی چگونه دولتی است؟ عملکرد دولت فعلی را چگونه ارزیابی می‌فرمايید؟

توجه داشته باشید اگر دولتی بگوید من می‌خواهم فقط در جنبه سیاسی کار کنم این نمی‌تواند موفق باشد. باید در همه جنبه‌ها تلاش کند. امروز بحمدالله این دولت با این شعارهای خوبی که داده و حرکت‌هایی که آغاز کرده امیدی را برای روحانیّت و مردم ایجاد نموده و سعی می‌کند در همه ابعاد تلاش ‌کند و ما همین جا از دولت محترم می‌خواهیم که علاوه بر موفقیت‌هایی که در جنبه‌های سیاسی پیدا کرده و علاوه بر توجهی که به حماسه اقتصادی دارد این دو امر مهمی که مورد نظر رهبری بوده یعنی حماسه سیاسی و اقتصادی را دنبال می‌کند، نسبت به حماسه فرهنگی که یک امر مسلّم دائمی همیشگی ماست نباید غفلت کند جامعه ما ولو به برکت انقلاب، بلوغ و رشدش بسیار خوب بوده اما باید جهات فرهنگی امروز برای نسل جوان ما کار شود، سیاستگذاری شود.

نکته دیگر این است که مسئله مردم و حکومت، یک رابطه طرفینی است. اگر مردم یک حضور آگاهانه و نظارت دائمی بر جریان‌های حاکم بر کشور داشته باشند و حکومت هم از خواسته‌های مردم مراقبت کند، امیرالمؤمنین می‌فرماید وقتی دو طرف قضیه محقق شود عزّت این مردم را در پی خواهد داشت.

مشرق: خون‌های پاکی که برای آبیاری نظام ریخته شد امروز چه حاصلی برای ‌ما به بار آورده است؟

- انقلاب، حاصل این خون‌های پاک شهداست که مردم عزیز با تقدیم شهدای گرانقدر و جانبازاران ایثارگر و مجاهدت‌ها، هر کدام سهمی در این انقلاب داشته‌اند تا این انقلاب به بار نشسته و 35 سال از عمر این مولود مبارک می‌گذرد. امروز مشاهده می‌فرمايید این انقلاب چه تحولی در سطح بین‌المللی ایجاد کرده؟ قبل از انقلاب بسیاری از مردم دنیا اسم ایران و مکتب تشیع را نشنیده بودند اما امروز ایران در همه جای دنیا مطرح است و در مهم‌ترین حوادث بین‌المللی حضور بسیار سرنوشت‌ساز دارد.

مشرق: به نظر حضرتعالي امروز تأثیر استقلال ایران پس از 35 سال نزد قدرتهای استکباری چگونه است؟

- مردم ما، خون‌های شهدای ما، طوری تأثیرگذار شده که حاکمان دنیا را به تکاپو انداخته که در مقابل انقلاب ایران چه کنیم؟ امروز صدها مرکز علمی در دنیا برای از بین‌بردن انقلاب ایران مشغول فعالیت هستند. مراکز سیاسی که بیش از اینهاست؛ مراکز علمی‌شان کار می‌کنند که این انقلاب چطور شد که به وجود آمد؟ چطور شد تا حالا باقی مانده؟ به برکت دین بوده؟ به برکت دين و اهل‌بیت(ع) بوده؟ چه کنیم اهل‌بیت(ع) را از اینها بگیریم؟ چگونه بین مردم و دین فاصله بیندازیم؟ تلاش خیلی زیادی می‌شود. در مجموع، دشمنی‌ها با نظام ما امروز صدها برابر اوّل انقلاب است. این می‌طلبد که ما واقعاً حضور قوی‌تر داشته باشیم و وظیفه‌مان را برای حفظ این نظام مبارک و مقدس ادا کنیم.

امروز نباید یک انسان ایرانی و یک مسلمان، بگوید ما انقلاب کردیم و استقلال‌مان را به دست آوردیم پس وظیفه‌مان را انجام نیز دادیم و تمام شد؛ نه! دنیا دنبال این است که دشمنی‌های خود را بیشتر کند و هر روز هم می‌بینید یک میز کذایی برای خودشان درست کردند برای حمله به همه جای دنیا، وحشی‌گری که میز نمی‌خواهد! تهدید که میز نمی‌خواهد. میز برای عقل، فکر و منطق است. آن کسی که می‌آید دائماً تهدید می‌کند این از خوی وحشی‌گری اوست و البته اینها برای ما روشن است.

مدتی می‌گفتند باید این حکومت از بین برود، به شعارها و سیاست‌های دهه‌های قبل از این دهه توجه کنید، اساس برنامه‌هایشان در دهه اول و دوم انقلاب این بود که حکومت اسلامی باید از بین برود، دیدند موفق نشدند، هر توطئه‌ای کردند برای اینکه بین مردم و حکومت جدایی ایجاد کنند موفق نشدند. منتظر شدند در صحنه‌های حساس مردم حضور پیدا نکنند دیدند مردم حضور پیدا کردند، گفتند دیگر نمی‌شود حکومت را از بین برد، به دنبال استحاله فرهنگی و شبیخون فرهنگی افتادند که هنوز آن را دنبال می‌کنند. الآن حرف‌شان این است که نگذاریم پیام این انقلاب از چهاردیواره ایران خارج شود و صدای انقلاب در کشورهای اروپایی و آمریکایی طنین‌انداز نشود. در کشورهای اسلامی که از همان اوایل انقلاب صدای انقلاب پیچید، حرکت‌هایی هم که شد یک مقدار معلول آن بود اما دنبال این هستند که مردم دنیا پیام این انقلاب را دریافت نکنند.

مشرق:‌ برای مقابله با این توطئه‌ها چه باید کرد؟

- باید قدر این انقلاب را بیشتر دانست، محکم؛ همان طور که امام(ره) فرمود تا آخر، باید پای کار بایستیم. این تعبیر امام(ره) است. آن مردی که هر کلامش برای ما حجّت بود و هر لفظ و کلمه‌ای از کلماتش برای ما اعتبار داشت. به عنوان یک رهبر و مرجع به همه مردم یک تکلیف دائمی کرده که این انقلاب را باید حفظ کنید. همه وظیفه دارند. برای اینکه اسلام امروز با این انقلاب و نظام گره خورده است.

مشرق: نقش وحدت در تأمين استقلال کشور چيست؟

- امروز یکی از اساسی‌ترین مسئله و ضروری‌ترین نیازهای جامعه ما مسئله وحدت است، وحدت بین مسلمین، وحدت بین اقشار مختلف، این یک مسئله اساسی است و اگر دشمن بخواهد وارد شود از طریق اختلاف‌افکنی و جدا کردن صفوف مردم می‌تواند نفوذ کند. مکرر رهبری معظم انقلاب فرمودند اختلاف نظر و اختلاف دیدگاه‌ وجود دارد. باید هم باشد. انتقاد باید باشد اما وقتی بخواهد به تخریب یکدیگر بینجامد این کار غلطی است. فرقی نمی‌کند این گروه بخواهند آن گروه را تخریب کنند یا بالعکس. ما به عنوان یک خط مشی صحیح دینی می‌گويیم انقلاب باید با حفظ وحدت و به تعبیر امیرالمؤمنین با استقامت رعیّت پیش برود؛ این شرط اساسی است، باید ببینیم امروز توطئه‌های دشمن چیست؟‌ ببینیم فرمایش مقام معظم رهبری و آن خطوط کلی که رهبری انقلاب برای جامعه مسلمین ترسیم می‌کنند چیست؟ آنها را دنبال کنیم و هدف خود بدهیم.