به گزارش مشرق به نقل از مهر، وزير اسبق علوم با اشاره به معضلات دانشجويان ايراني در اوکراين، هند و ... گفت: "متأسفانه دانشجويان ايراني خارج کشور را رها کرده و فقط تعداد محدود دانشجويان بورسيه را تحت پوشش داريم در صورتي که تعداد دانشجويان غيربورسيه در خارج دهها برابر بورسيه‌هاست."
دکتر جعفر توفيقي گفت: در دوران پس از انقلاب اسلامي با يک جهش جمعيتي مواجه بوديم که علي رغم اينکه ظرفيت آموزش عالي در کشورمان خيلي توسعه پيدا کرد اما شيب خروج دانشجويان ايراني از کشور به دليل محدوديت‌هايي که کنکور براي داوطلبان آموزش عالي ايجاد مي‌کرد خيلي زياد شد لذا عده اي براي ادامه تحصيل به سمت کشورهاي اروپايي، آمريکايي، آسيايي و بلوک شرق رفتند.
وي افزود: در مجموع طيف وسيعي از ايرانيان به دنبال فرصت‌هاي آموزش عالي بودند و اوکراين نيز به دليل ملاحظات اقتصادي به راحتي پذيرش مي‌داد و از بازار آموزش عالي که داوطلبان آموزش عالي ايران مرتب هم به آن دامن مي‌زدند استفاده مي‌کرد. در بازديدي که در سال 83 به عنوان وزير علوم، تحقيقات و فناوري از وضعيت دانشجويان ايراني در اوکراين داشتم متوجه شديم که حجم زيادي از دانشجويان ايراني به اوکراين مي‌آيند که در آن مقطع حدود 5 هزار نفر دانشجوي ايراني به صورت آزاد و با هزينه خودشان در اوکراين تحصيل مي‌کردند.
وزير اسبق علوم، تحقيقات و فناوري از مشکلات اقتصادي، سياسي و فرهنگي به عنوان مشکلات دانشجويان ايراني در اوکراين نام برد اما عمده‌ترين آنها را مشکلات فرهنگي دانست و به مهر گفت: اوکرايني‌ها تا جايي که مي‌توانستند دانشجويان ايراني را به بهانه‌هاي مختلف از نظر شهريه، اسکان و تغذيه تحت فشار قرار مي‌دادند تا درآمد بيشتري داشته باشند.
جعفر توفيقي خاطرنشان کرد: مشکلات فرهنگي در ميان انواع مشکلات دانشجويان ايراني شاغل به تحصيل در اوکراين، مشکلاتي خيلي جدي بودند. دانشجويان ايراني کاملا رها بودند و هيچ نقطه تمرکزي پيدا نمي‌کردند که به عنوان يک مرجع مشکلات آنها را بررسي کند. البته سرپرستي دانشجويان ايراني در روسيه فعال بود که اوکراين را نيز پوشش مي‌داد ولي مأموريت آنها بيشتر رسيدگي به بورسيه‌ها بود و براي رسيدگي به امور دانشجويان غيربورسيه تجهيز نشده بودند.
وي درباره مشکلات فرهنگي دانشجويان ايراني در اوکراين به مهر گفت: دانشجويان ايراني در خوابگاه‌هاي مختلط زندگي مي‌کردند. خيلي از آنها دختران جوان کم سن و سال و کم تجربه بودند که از نظر فرهنگي و سياسي رها هستند و سرپرستي نمي‌شوند و در معرض مشکلات فرهنگي، سياسي و اقتصادي قرار دارند.
توفيقي در پاسخ به اينکه راه حل وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در مقطع مسئوليت وي براي رفع مشکلات دانشجويان ايراني خارج کشور به خصوص اوکراين چه بوده است گفت: يکي از راه حل‌هايي که در آن مقطع به ذهن مي‌رسيد اين بود که در داخل ظرفيت‌سازي شود تا آنها به دانشگاه‌هاي داخل کشور بيايند و ادامه تحصيل دهند. موضوع مشکلات فرهنگي دانشجويان ايراني در خارج کشور از موضوعاتي بود که در شوراي عالي انقلاب فرهنگي نيز مطرح مي‌شد و اعضاي شورا نيز نسبت به اين مشکلات حساس و نگران بودند.
رفتن و برگشتن داوطلبان آموزش عالي را به صورت يک پروژه و به عنوان يک سرمايه نگاه کنيم چراکه خيلي از آنها انگيزه بازگشت دارند
وزير اسبق علوم، تحقيقات و فناوري خاطرنشان کرد: "مشکلات فرهنگي دانشجويان ايراني در اوکراين در مقياسي وسيع‌تر در خيلي ديگر از کشورها تکرار مي‌شد."
توفيقي در پاسخ به اينکه مشکلات فرهنگي دانشجويان ايراني در مقطع سالهاي 83 و 84 که وي وزير علوم، تحقيقات و فناوري بوده است در کدام کشورها شديدتر بود به مهر گفت: مشکلات دانشجويان ايراني در هند در مقياسي خيلي وسيع‌تر از اوکراين تکرار مي‌شد. در هند بعضي مشکلات فرهنگي دانشجويان ايراني را تهديد مي‌کرد که حتي از موضوع اسکان دانشجويان دختر ايراني در خوابگاه‌هاي مختلط نيز پيچيده‌تر بود. در اين کشورها هيچ ضابطه خاص فرهنگي وجود نداشت و واقعا نمي‌شد چارچوب و مقرراتي را پيدا کرد.
وي با تاکيد بر ضرورت تجهيز سرپرستي‌هاي دانشجويان ايراني در خارج کشور به مهر گفت: تجربه چين و عربستان نشان مي‌داد که با وجود حجم زيادي از دانشجو که در خارج از کشورشان مشغول تحصيل هستند اما مديريت و سرپرستي‌شان قوي‌تر است و تجهيزات بيشتري را براي مديريت دانشجويان در خارج از کشورشان اختصاص داده‌اند.
وزير اسبق علوم، تحقيقات و فناوري در ارزيابي روند خروج از کشور دانشجويان ايراني به مهر گفت: "به نظرم خروج دانشجويان از کشور در هر سه مقطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکتري ادامه دارد. با وجود اينکه در داخل کشور در حال ظرفيت‌سازي براي پذيرش دانشجوي بيشتر هستيم اما خيلي از ظرفيت‌هايي که در داخل کشور توليد مي‌شود متناسب با درخواست داوطلبان نيست. در حال حاضر نيز موج داوطلبان کنکور در کارشناسي ارشد است و فشاري که در ظرفيت‌هاي کارشناسي بود در حال حاضر به کارشناسي ارشد و دکتري منتقل شده است.
توفيقي با تاکيد بر اينکه به جمعيت دانشجويان ايراني در خارج کشور بايد به عنوان يک سرمايه نگاه کنيم خاطرنشان کرد: "اين طور فکر نکنيم که دانشجويان ايراني وقتي به صورت آزاد و با هزينه خودشان براي تحصيل به خارج مي‌روند ديگر رفته‌اند و بازنمي‌گردند. خيلي از آنها انگيزه بازگشت دارند لذا بايد به عنوان يک پروژه نگاه کنيم و موضوع را مديريت کنيم. يعني بايد سرپرستي‌هاي دانشجويان ايراني در خارج کشور را تقويت و تجهيز کنيم تا هم اين دانشجويان را از آسيب‌هاي فرهنگي دور نگاه دارند و هم از نظر اقتصادي به آنها رسيدگي کنند. ضمن اينکه دانشجويان ايراني در خارج کشور در معرض تهديدهاي سياسي نيز هستند و بعضا سعي مي‌شود از آنها استفاده‌هاي نامطلوب کنند.
وي افزود: حتي مي‌توان دانشجوياني که قصد تحصيل در خارج کشور با هزينه خودشان را دارند در زمينه رشته تحصيلي يا دانشگاه راهنمايي کرد چرا که بعضا آنها در رشته‌هاي خيلي سطح پائين جذب مي‌شوند. اگر واقعا قرار است دانشجويي به خارج از کشور برود بايد رفتن وي به خارج کشور را به فرصت تبديل کرد و وي را راهنمايي کرد تا در رشته و دانشگاه خوبي تحصيل کند. وزارت علوم در کمک به آنها مي تواند با دانشگاه‌هاي خارجي مذاکره کند و حتي شهريه‌هاي آنها را کاهش دهد و يا پيگير وضعيت سامان خوابگاه‌ها باشد.
وزير اسبق علوم، تحقيقات و فناوري در خاتمه اين گفتگو به مهر گفت: ما الآن دانشجويان ايراني خارج کشور را رها کرده‌ايم و فقط تعداد بسيار محدودي دانشجويان بورسيه را تحت پوشش داريم در حالي که تعداد دانشجويان غير بورسيه دهها برابر تعداد دانشجويان بورسيه است و با مختصر توجهي به اين غيربورسيه‌ها مي‌توانيم بازدهي‌شان را افزايش دهيم.
