درباره موضوعات مختلفی با تقوی حسینی به گفت‌وگو نشستند که متن حاضر، بخش اول گفت‌وگوی تسنیم با سخنگوی کمیسیون امنیت ملی است که درباره مذاکرات هسته‌ای می‌پردازد:
** تسنیم: در این دوره از مذاکرات وارد تهیه متن توافق نهایی شدیم. آقای عراقچی اعلام کردند که در بیش از 13 مورد با طرف غربی اختلاف نظر داریم و غربی‌ها نیز این مذاکرات را خوب ندانستند؛ ارزیابی شما از مذاکرات وین 4 چیست؟
- نقوی حسینی: برداشت ما از مذاکرات این بود که غربی‌ها هدفشان این بود که از مذاکرات به عنوان دام استفاده کنند(در مذاکره صادق نبودند). تحلیل ما این است که آنها اینگونه ورود کردند که به دولت یازدهم با توجه به اشتیاقش برای حل مسائل بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، پیشنهاد مذاکره دادند. در این صورت، یا ایران می‌پذیرد و یا نمی‌پذیرد اگر بپذیرد ما(غرب) مطالباتمان را دنبال می‌کنیم و اگر نپذیرد مشی ما پیروز است و اعلام می‌کنیم ایران اهل مذاکره نیست و فشارها و تحریم‌ها را تشدید می‌کنیم تا به مقصد خود برسیم.
جمهوری اسلامی ایران مذاکرات را پذیرفت و محکم و قاطع به میدان آمد و مذاکرات را آغاز کرد. غربی‌ها در خلال مذاکرات به این نتیجه رسیدند که مطالباتشان تامین نمی‌شود چون جمهوری اسلامی برای مذاکرات خطوط قرمزی در نظر گرفته و از این چارچوب‌ها عدول نمی‌کند.
بعد از اینکه غربی‌ها دریافتند که ایران از این چارچوب عدول نمی‌کند، فشارهای بین‌المللی را در خلال مذاکرات افزایش دادند. یعنی پازلی تعریف کردند که در آن پازل، جمهوری اسلامی ایران وادار شود که بخشی از مطالبات آنها را بپذیرد، از جمله طرح مسائلی درباره سیستم دفاعی کشور، بحث موشک‌های بالستیک، گزارش احمد شهید و . . . در خلال مذاکرات منتشر شد تا به جمهوری اسلامی فشار بیاورند.
قطعنامه پارلمان اتحادیه اروپا نیز در همین راستا بود. تحریم‌های جدید دولت انگلیس و وزارت خزانه‌داری آمریکا، اخراج دانشجویان ایرانی از نروژ، اظهارات اخیر وزیر خارجه کانادا علیه ایران، همه در این پازل بودند و در آخرین مورد هم، قرارداد ایران و آرژانتین در مورد پرونده آمیا یک‌طرفه لغو شد. بنابراین غربی‌ها مجموعه‌ای از فشارهای جانبی را علیه جمهوری اسلامی به کار گرفتند تا ایران از آن چارچوب و خطوط قرمز خود عدول کند.
با توجه به اینکه ایران به تعهدات توافق اولیه ژنو عمل کرد و حتی برخی اقدامات داوطلبانه را هم انجام داد، حسن نیت خود را نشان داد و مجموع این اقدامات، غربی‌ها را به اینجا رساند که جمهوری اسلامی محکم پای مذاکرات ایستاده و از خطوط قرمز نیز عدول نمی‌کند لذا غربی‌ها در مقابل چنین شرایطی قرار گرفتند که یا باید مذاکرات را ادامه دهند و از مطالبات و زیاده‌طلبی‌های خود عدول کنند و یا اینکه روی مطالبات و زیاده‌طلبی‌های خود بایستند و جمهوری اسلامی ایران که زیر بار این زیاده‌طلبی‌ها نخواهد رفت، پس فاصله دو طرف زیاد خواهد شد.
**تیم مذاکره‌کننده از خطوط قرمز نه عدول خواهد کرد و نه اجازه چنین کاری را دارد**
موارد اختلافی نیز بسیار متعدد است چرا که بخشی از این موارد به خطوط قرمز ما بر می‌گردد و ما از آنها هرگز عدول نخواهیم کرد و تیم مذاکره کننده نیز نه عدول خواهد کرد و نه اجازه چنین کاری را دارد و این تذکر به آنها داده شده است.
** تسنیم: موارد اختلافی در مذاکرات وین 4 چه مواردی بود؟
- نقوی حسینی: بیشتر بر روی آب سنگین اراک است و علی‌رغم اینکه جمهوری اسلامی پذیرفت در الگوی کارخانه اراک تجدیدنظر کند اما خواسته آنها تامین نمی‌شود و درباره اراک مباحث دیگری دارند. آنها آب سنگین اراک را برای ما ضروری نمی‌دانند.
**5+1 در مذاکرات وین با اصل تولید پلوتونیوم در نیروگاه اراک مخالفت کرده است**
** تسنیم: آیا بحث طرف غربی در مذاکرات وین، میزان پلوتونیوم تولید شده در تاسیسات آب سنگین اراک بود و یا اینکه قصد دارند تا ایران کارخانه آب سنگین نداشته باشد؟
- نقوی حسینی: آنها با تولید پلوتونیوم در اراک موافق نیستند و در مذاکرات این مورد را مطرح کردند.
طرف غربی، حتی بر روی سیستم دفاعی و موشکی ما، آنها بحث دارند در حالی که ما از ابتدا اعلام کردیم این موضوع قابل مذاکره نیست اما هنوز آنها بر روی این نکته اصرار دارند.
غربی‌ها بر روی تعداد سانتریفیوژها و کیفیت آنها نیز بحث دارند و حتی بر روی تعداد سانتریفیوژها در هر کدام از سایت‌ها بحث دارند؛ این هم جزو نقاط اختلاف نظر ما با آنهاست. غربی‌ها حتی در مورد تحقیق و توسعه ما مشکل دارند.
**5+1 در مذاکرات وین با جدول زمانی پیشنهادی ایران برای لغو تحریم‌ها مخالفت کرد**
درباره رفع تحریم‌ها نیز، بحث دارند در حالی که ما یک جدول زمانی برای رفع تحریم‌ها پیشنهاد داده‌ایم، آنها با این جدول موافق نیستند و جدول دیگری برای خودشان دارند.
** تسنیم: بحث غربی‌ها در مورد برداشتن تحریم‌ها چیست؟
- نقوی حسینی: آنها حرفشان این است که بعد از اتمام مذاکرات، گفت‌وگوها و توافقات، جمهوری اسلامی تازه به یک کشور معمولی تبدیل می‌شود که باید از آنجا تازه گفت‌وگوهایش را آغاز کند تا به عنوان یک کشور صاحب فناوری شناخته شود.
** تسنیم: یعنی بعد از توافق جامع تازه باید اثبات کنیم که حسن نیت داریم و سپس آنها شروع به برداشتن تحریم‌ها کنند؟
- نقوی حسینی: بله. می‌گویند ما باید بعد از توافقنامه نهایی باید حسن نیت خود را ثابت کنیم تا آنها طی زمان، تحریم‌ها را یکی یکی بردارند. حرف آنها این است که اگر مطالبات آنها تامین شد و جمهوری اسلامی دست از خطوط قرمز خود برداشت، ایران تازه به یک کشور معمولی تبدیل می‌شود که قصد دارد فعالیت هسته‌ای داشته باشد، در این زمینه مباحث جدی وجود دارد.
یکی از موارد مهم اختلاف در مورد نیاز ایران به غنی‌سازی، میزان آن و سوخت هسته‌ای است و اینکه چه کسی باید این نیاز را تشخیص دهد که به چه حدی نیاز داریم. بعد از تشخیص، آیا اجازه بدهند که خود جمهوری اسلامی تهیه کند و یا دیگران برای آن تهیه کنند. یعنی مباحثی را مطرح می‌کنند که برخلاف تمام دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران است.
** تسنیم: نظر غربی‌ها روی سوخت 20 درصد نیروگاه تهران چیست؟ آیا می‌گویند ما نیاز شما را تامین می‌کنیم و یا اینکه می‌گویند اصلا نیازی به نیروگاه تهران ندارید؟
- نقوی حسینی: آنها 20 درصد را نمی‌پذیرند.
** تسنیم: آیا قصد دارند سوخت 20 درصدی را به ما بفروشند؟
- نقوی حسینی: پیشنهاد غربی‌ها از اول هم این بوده و تغییری نکرده که جمهوری اسلامی ایران به سوخت 20 درصد نیازی ندارد و اگر هم نیاز داشته باشد ما آمادگی داریم و تامین می‌کنیم و حرفشان از اول این بوده و تغییر نکرده است. فقط برای راکتور تهران، سوخت 20 درصد نیاز است و باقی سایت‌ها به سوخت 3.5 درصد نیاز دارند.
** تسنیم: در یک دوره قرار بود که این سوخت از سوی غربی‌ها تامین شود اما این اتفاق نیفتاد؟
- نقوی‌حسینی: بله، یک بار این تجربه را داشتیم و استدلال ایران نیز همین است که ما یک بار این درخواست را داشتیم و قرار شد که روسیه و فرانسه این سوخت را تامین کنند، روس‌ها غنی‌سازی کنند و فرانسوی‌ها هم میله سوخت را تامین کنند اما آنها به تعهداتشان عمل نکردند و ما مجبور شدیم که خودمان تامین کنیم. اما اکنون بحث آنها این است که جمهوری اسلامی ایران اصلا نیازی ندارد که غنی‌سازی بیش از 3.5 درصد داشته باشد و تازه می‌گویند حتی میزان ذخیره این غنی‌سازی را نیز ما باید تشخیص بدهیم.
** تسنیم: با این وضع که جلوی تحقیق و توسعه فناوری هسته‌ای گرفته می‌شود . . .
- نقوی حسینی: دقیقا همینطور است، این موارد جزو خطوط قرمز ماست. ما در مورد هر یک از موارد اختلافی خطوط قرمزی داریم. راجع به فعالیت نسل سوم سانتریفیوژها، دامنه تحقیقاتمان و . . .، خطوط قرمز تیم مذاکره‌کننده ایرانی هستند.
** در توافق اولیه برخی از خطوط قرمز رعایت نشد**
** تسنیم: مذاکرات قبلی که منجر به توافق شد، یک سری لازمه‌ها و خطوط قرمز خاصی داشت که برای همان دور از مذاکرات تعریف شده بود چرا که ما می‌خواستیم توافق اولیه انجام بدهیم، به نظر شما برای توافق جامع خطوط قرمز تغییر می‌کند؟
- نقوی حسینی: در توافق اولیه برخی از خطوط قرمز ما رعایت نشد. اما چون آن توافق یک راستی‌آزمایی 6 ماهه بود، به تیم مذاکره کننده خیلی ایراد گرفته نشد و کسی هم معترض نشد و بنا هم نبود معترض شویم اما حالا که بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم چه مسائل و اتفاقاتی افتاده است. بنابراین آن را باید در راستای سیاست راستایی آزمایی بپذیریم تا این اتفاق بیفتد تا کار پیش رود.
**توافق نهایی باید به تصویب مجلس برسد و قطعا مجلس نیز زیر بار توافقی که از خطوط قرمز گذشته، نخواهد رفت**
اما در توافق نهایی ما به هیچ عنوان نمی‌توانیم این خطوط قرمز را نادیده بگیریم، به ویژه اینکه این توافق نهایی باید به تصویب مجلس برسد و قطعا مجلس نیز زیر بار توافقی که از خطوط قرمز گذشته، نخواهد رفت. در کل، در شورای عالی امنیت ملی خطوط قرمز برای تمام موارد تعریف شده است.
** تسنیم: این خطوط قرمز با خطوط قرمز قبلی فرق دارد؟
- نقوی حسینی: ضعف‌های آن پوشش داده شده است.
**اگر وضعیت فعلی را در تحقیق و توسعه فریز کنیم، همین دستاوردها را هم از دست خواهیم داد**
** تسنیم: در حوزه تحقیقات، خطوط قرمزمان جدید است در دوره قبل آنها گفتند که فریز کنید و وضعیت فعلی حفظ شود، ما در توافق جامع باید همین را بپذیریم که وضعیت تحقیقاتی‌مان فریز باشد و یا اینکه خطوط قرمزمان در این زمینه تغییر می‌کند؟
- نقوی حسینی: در حوزه تحقیق و توسعه هیچ محدودیتی را نمی‌پذیریم چرا که حرکت ما در این زمینه پیش‌رونده است و این جزو خطوط قرمز ماست. اگر بخواهیم فریز کنیم که همه دستاوردهای ما به ویژه از لحاظ فنی متوقف می‌شود. افراد متخصص فن در این خصوص در کمیسیون امنیت ملی گزارش و توضیح داده‌اند. اگر وضعیت فعلی را فریز کنیم همین دستاورد را نیز از دست خواهیم داد.
**نباید در توافق اولیه غنی‌سازی 20درصد را مذاکره می‌کردیم**
** تسنیم: در مورد توافق عنوان شده که جدول بازه زمانی برای برداشتن تحریم‌ها در نظر گرفته خواهد شد که احتمالا بیش از 10 ساله است، این در حالی است که حتی در مورد کشور عراق نیز شاهدیم که تحریم‌هایی که در دوره صدام وضع شده بود، تازه به رفع آنها اقدام کرده‌اند و حتی برخی از آنها تاکنون باقی است. آیا اطلاعی از جدول بازه زمانی رفع تحریم‌ها که از طرف تیم ایرانی پیشنهاد شده دارید؟
- نقوی حسینی: در توافق اولیه از امتیازاتی که داشتیم بهره‌برداری خوب نکردیم. آن زمان هم صحبت شد، وقتی آقای ظریف هم در کمیسیون حضور پیدا کرد در این مورد بحث شد و گفتیم که در مذاکرات شما چند تا برگ برنده دارید و برگ برنده را همان ابتدا رو نکنید، در انتها رو می‌کنید یعنی زمانی برگ برنده را رو کنید که بالاترین امتیاز را دریافت کنید و بالاترین امتیاز را بدهید.
در حالی که در توافق اولیه این اتفاق نیفتاد و نباید در مذاکرات اولیه روی 20 درصد وارد مذاکره می‌شدیم چون این مهمترین امتیاز ما بود در حالی که وارد شدیم و بزرگترین امتیازمان را در همان ابتدا رو کردیم و چیزی هم در قبال آن دریافت نکردیم. اگر جمهوری اسلامی تعلیق غنی‌سازی 20 درصد را منوط به رفع کل تحریم‌ها می‌کرد، این امتیاز برای ما حفظ می‌شد، اما امروز آن را از دست داده‌ایم و دچار این اشتباه شدیم و امروز دیگر نمی‌توانیم بر روی 20 درصد با آنها مذاکره کنیم چرا که آن را متوقف کردیم و سوختی را که در اختیار داشتیم را هم اکسید کردیم.
** تسنیم: آقای صالحی می‌گفت که درست است ما تولید سوخت 20 درصد را متوقف و سوختمان را نیز اکسید کردیم اما این چرخه را ظرف مدت یک روز می‌توانیم به وضعیت اول برگردانیم.
- نقوی حسینی: توجیه این است که ما توانمندی آن را داریم، بنابراین امتیازی از دست نداده‌ایم و اگر به توافقی نرسیم می‌توانیم آن را به وضعیت اول برگردانیم.
**پیشنهاد غرب برای لغو تحریم‌ها در بازه 10ساله**
** تسنیم: پیشنهاد ایران در مورد تحریم‌ها در مذاکرات وین 4 چه بود؟
- نقوی حسینی: ما در این دور از مذاکرات حرفمان این است که در توافق نهایی به محض اجرای توافق کل تحریم‌ها باید رفع و برداشته شود. بر اساس توافق اولیه و در دوران راستی‌آزمایی به تعهدات خود عمل کردیم بنابراین کل تحریم‌ها باید لغو شود اما آنها (غربی‌ها) نظرشان این نیست اولا بازی جدیدی راه انداخته‌اند و می‌گویند که تحریم‌ها دسته‌بندی دارد و حتی یک بازه 10 ساله را برای لغو تحریم‌ها پیشنهاد داده‌اند.
**ایران و 1+5 در موضوع لغو تحریم‌ها اختلاف شدیدی دارند**
غربی‌ها می‌گویند، بخشی از تحریم‌ها مربوط به مسائل هسته‌ای، بخشی دیگر برای حقوق بشر، بخشی دیگر برای تروریسم، بخشی دیگر برای بحران‌های منطقه‌ای و بخش دیگر تحریم‌ها مربوط به موشک‌های بالستیک است. حالا باید ببینیم که کدامیک از تحریم‌ها مربوط به مسئله هسته‌ای است و سپس ببینیم تحریم‌های مربوط به این حوزه در چه بازه زمانی رفع می‌شوند. یعنی، چیزی دست ما را در لغو تحریم‌ها نمی‌گیرد و این بازی خطرناکی است. بخشی از اختلافات شدید سر همین موضوع است آنها تحریم‌ها را تقسیم‌بندی کرده‌اند و می‌گویند که مثلا فلان تحریم مربوط به تروریسم است و ربطی به مسئله هسته‌ای ندارد.
**استنباط ملت ما این بود که بعد از مذاکرات کل تحریم‌ها برداشته می‌شود**
** تسنیم: اگر اینگونه باشد هیچ وقت در مذاکرات با 1+5 به نتیجه نخواهیم رسید؟ چرا که ما هیچ وقت راضی نمی‌شویم در موضوعات غیر از هسته‌ای وارد مذاکره شویم.
- نقوی‌حسینی: برداشت ملت ما این نبود. استنباط ملت ما این بود که بعد از مذاکرات کل تحریم‌ها برداشته می‌شود و بعد از مذاکرات تحریمی نداریم یعنی یک معامله بزرگ کرده‌ایم در حالی که این یک معامله بزرگ نیست.
البته این نکته را هم متذکر شوم که تصمیم برای گفت‌وگو و مذاکره، صرفاً تصمیم دولت یازدهم و یا آقای رئیس‌جمهور نبود بلکه این عزم نظام بود که ورود پیدا کند و مذاکره کند.
** تسنیم: مذاکرات که پیش از آن هم ادامه داشت و حتی آقای لاریجانی چندین بار گفتند که جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه مذاکرات را ترک نکرده و این غربی‌ها بودند که میز مذاکره را ترک کردند.
- نقوی‌حسینی: ما هیچ وقت میز مذاکره را ترک نکردیم اما در مذاکرات به خاطر کارشکنی‌های 5+1 و بخصوص آمریکا پیشرفتی نداشتیم.
