گروه تاریخ مشرق - زندگي‌نامه مرحوم آيت الله محمدرضا مهدوي كني، رئیس مجلس خبرگان رهبری بدین شرح است:

 

 

مرحوم آيت الله محمدرضا مهدوي كني در 14 مرداد 1310 در روستاي كن – كه در حال حاضر بخشي از شهر تهران است- به دنيا آمد. ايشان پس از طي دوره دبستان در كن، وارد مدرسه علميه لرزاده در تهران شد و از محضر مرحوم آيت الله برهان بهره‌هاي علمي و اخلاقي فراوان برد. 

 

وي در سال 1327 درسن 17 سالگي براي ادامه تحصيل به قم مهاجرت نمود و تا سال 1340 در محضر استادان مبرز آن زمان همچون حضرات آيات مشكيني، حاج شيخ عبدالجواد سده اي (جبل عاملي)، شهيد صدوقي، سلطاني، مجاهدي، رفيعي قزويني، شعراني، علامه طباطبايي، آيه الله العظمي بروجردي، امام خميني، آيت الله العظمي گلپايگاني و ... رضوان الله تعالي عليهم دروس عالي فقه، اصول فقه، تفسير، حكمت، كلام و دروس خارج فقه و اصول را تلمذ كرد. 

 

رييس جديد مجلس خبرگان پس از بازگشت به تهران در سال 1340، در مدرسه مروي به تدريس علوم حوزوي مشغول شد و از سال 1342 امامت جماعت مسجد جديد‌التأسيس جليلي در ميدان فردوسي را پذيرفت. اين مسجد پايگاه مناسبي براي فعاليت‌هاي اجتماعي و سياسي او شد. مبارزات مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی عليه حكومت طاغوت، باعث دستگيري‌هاي متعدد،‌ تبعيد،‌ شكنجه و زنداني‌شدن ايشان گرديد. ايشان آخرين عالمي بود كه در روزهاي نزديك پيروزي انقلاب اسلامي براي چندمين بار دستگير و در آستانه پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي آزاد شد.

 

مرحوم آيت الله مهدوي كني، پس از پيروزي انقلاب، از طرف حضرت امام خميني قدس سره الشريف عهده‌دار مسؤوليت‌هاي متعددي در تأسيس نظام نوپاي جمهوری اسلامي شد.

 

از وي، يك فرزند پسر و دو فرزند دختر برجا مانده كه همگي به تدريس در دانشگاه اشتغال دارند.

مرحوم آیت‌الله شیح محمدرضا مهدوی کنی،  امسال، دو ساعت پس از شرکت در مراسم ارتحال حضرت امام خمینی(ره) در روز چهاردهم خردادماه، دچار عارضه قلبی و به بیمارستان منتقل شد و صبح امروز دار فانی را وداع کرد.

 

 

آيت الله مهدوي كني با ورود به حوزه علميه و آشنايي با ديدگاههاي حضرت امام خميني (ره) و مشاهده ظلم و ستمي كه در حق اسلام، علما و مردم مي‌شود، روش سياسي حضرت امام خميني (ره) را به عنوان شيوه‌اي كه مي‌تواند باعث احياي تشيع گردد، برگزيد. اولين دستگيري او در سن 18 سالگي (1328 شمسي) در اردستان بود كه به شكنجه، تبعيد و زنداني‌شدن ايشان و بعضي از طلاب و مبلّغان همراه منجر شد. با رسيدن اين خبر به قم، مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي به نخست وزير وقت (اقبال) اعتراض نموده و عنوان كردند كه چرا فرزندان مرا زده‌ايد و دستگير كرده‌ايد.

 

وي، در داخل حوزه علميه فعاليت سياسي خود را شروع كرد. از جمله فعاليت‌هاي مهم او عضويت در مجمعي سياسي بود كه افرادي چون آيات و حجج اسلام سعادت‌پرور (پهلواني)، محمدي گيلاني، محفوظي، خادمي اصفهاني، شمس، سمندري، جنيدي، حاج شيخ عباس وراميني و... در آن حضور داشتند. بخشي از فعاليت‌هاي اين مجمع صرف تحليل فضاي سياسي كشور مي‌شد. همچنين اعضاي اين مجمع سعي مي‌كردند با خريد كتب كمونيست‌ها و ماترياليستها، پس از مطالعه و مباحثه در برابر آنها پاسخ تهيه كنند و در جريانات سياسي وقت حضور داشته باشند. 

 

از ديگر برنامه‌هاي مرحوم آیت‌الله مهدوي كني، فعاليت‌ در مجامع علمي و سياسي با حضور برخي دوستانشان مانند حضرات آيات شهيد مطهري، شهيد بهشتي، موسوي اردبيلي و... بوده است. در اين جلسات مباحثي مانند اقتصاد اسلامي و حكومت اسلامي مورد بحث و بررسي بوده است كه در نهايت منجر به تاسيس هسته‌هايي مثل جامعه روحانيت مبارز تهران و تهيه اساسنامه مبارزاتي و ديني براي آن شد. 

 

فعاليت‌هاي آيت الله مهدوي كني در مسجد جليلي، جنبه‌هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي و سياسي داشته است. اصرار معظم له بر طرح ديدگاه‌هاي حضرت امام (ره) و فعاليت‌هاي سياسي‌اش منجر شد كه پس از چند بار دستگيري و بازداشت كوتاه مدت، هجوم به منزل و ايجاد محدوديت براي سخنراني، منبر و تدريس، نهايتاً در رمضان سال 1353 شمسي، وی بازداشت و به بوكان تبعيد شود. 

 

پس از روشن‌شدن نقش آن مرحوم در پرونده ديگري كه از پرونده عمومي طرفداري از حضرت امام(ره) سنگين‌تر بود، از بوكان به مهاباد و سپس به تهران اعزام شد و در كميته مشترك ضد خرابكاري و ساواك مورد بازجويي و شكنجه‌هاي جسمي و روحي قرار گرفت. بخشي از اتهاماتي كه ساواك به او وارد کرد، ارتباط با مبارزان ضد رژيم شاه و كمك مالي به خانواده زندانيان بود. آن عالم فقید سپس به چهار سال زندان محكوم شد كه پس از دو سال و همراه با فضاي سياسي سال 55 به همراه برخي ديگر از زندانيان سياسي آزاد شد. 

 

مبارزات آيت الله مهدوي كني عليه حكومت طاغوت تا پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي زير نظر حضرت امام (ره) ادامه یافت. كتاب خاطرات رئيس مرحوم دانشگاه امام صادق(ع)، بيانگر نكات بسيار ارزشمندي از آن دوران و ياران زنداني مانند حضرات آيات طالقاني، هاشمي رفسنجاني، انواري و دهها تن از مبارزان روحاني، دانشگاهي و افراد ساير اصناف است.

 

 

بخشي از آثار علمي برجای‌مانده از حضرت آيت الله مهدوي كني به قرار ذيل است: 

 

تقريرات درس‌هاي خارج فقه آيات عظام بروجردي و امام خميني(ره)

كتاب نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي 

كتاب اصول و مباني اقتصاد اسلامي در قرآن 

كتاب بيست گفتار 

كتاب شرح دعاي افتتاح 

تدريس خارج فقه در دانشگاه و مدرسه علميه مروي براي دانشجويان و طلاب دوره‌هاي عالي 

تدريس آيات الاحكام در مدرسه مروي و آيات اقتصادي در دانشگاه امام صادق عليه‌السلام 

تدريس دوره‌هاي اخلاق اسلامي در دانشگاه امام صادق عليه‌السلام و حوزه علميه مروي 

صدها سخنراني علمي در محيط‌هاي حوزوي و دانشگاهي 

مصاحبه‌هاي علمي با مطبوعات و شبكه‌هاي تلويزيوني 

راهنمايي چندين پايان‌نامه كارشناسي ارشد و دكتري

 

 

آيت الله مهدوي كني پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي سمت‌هاي مختلفي را عهده‌دار بوده‌اند كه از جمله آنها مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد:

 

 

عضويت در حلقه اوليه شوراي انقلاب از طرف حضرت امام خميني (ره) (اولين سمت ايشان كه در زمان حضور حضرت امام (ره) در پاريس به ايشان سپرده شد. حلقه اوليه شوراي انقلاب شامل حضرات شهيد مطهري،‌ شهيد بهشتي، شهيد باهنر رحمهم الله و حضرات خامنه‌اي، هاشمي رفسنجاني، موسوي اردبيلي و مهدوي كني بود. به تدريج اعضاي ديگر روحاني و دانشگاهي با تصويب جمع به آنان اضافه گرديد). 

 

عضويت در كميته استقبال از حضرت امام خميني (ره) 

 

سرپرستي كميته انقلاب اسلامي (به عنوان اولين نهاد انقلابي مسلح براي حفظ انقلاب به پيشنهاد شهيد مطهري (ره) و دستور حضرت امام خميني (ره)) 

عضويت به عنوان فقيه در شوراي نگهبان قانون اساسي (دو مرتبه) 

نمايندگي حضرت امام خميني (ره) در هيات حل اختلاف مسؤولان نظام و چند مأموريت مشابه در حوادث مهم دوران انقلاب 

وزارت كشور در كابينه شهيد رجايي و شهيد باهنر 

نخست وزيري پس از شهادت شهيدان رجايي و باهنر 

عضويت در ستاد انقلاب فرهنگي به حكم حضرت امام خميني (ره) 

عضويت در شوراي عالي انقلاب فرهنگي به حكم حضرت امام خميني (ره) و مقام معظم رهبري 

مسؤوليت ستاد كمك‌رساني به مردم مناطق بمباران شده 

عضويت در شوراي بازنگري قانون اساسي 

رياست مركز رسيدگي به امور مساجد 

عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام

 

 

مؤسس و دبير كل جامعه روحانيت مبارز 

رياست دانشگاه امام صادق عليه‌السلام 

توليت حوزه علميه مروي به همراه موقوفات وابسته، به حكم حضرت امام خميني(ره) 

عضویت مجلس خبرگان رهبري تا امروز