* گلپایگانی: رهبری امروز نقش اساسی در زنده نگه داشتن فرهنگ ایثار و مقاومت را برعهده دارد

در این مراسم حجت‌الاسلام والمسملین محمدی گلپایگانی ریاست دفتر مقام معظم رهبری گفت:‌ قلم چیزی است که خداوند به آن قسم یاد کرده و عنایت دارید که چیزی مورد قسم خداوند قرار گرفته است حتماً امری مقدس است و در جوامع انسانی نیز انسان‌ها به امور مقدس قسم یاد می‌کنند. در قبل از انقلاب امور کشور در دست افراد نابخرد و غیرمعتقد به دین، هوس‌باز و عیاش بود و یکی از دلایل سقوط خاندان ننگین پهلوی، فساد و هرزگی در آن خانواده بود. آن زمان شاهد بودیم که دیوار به دیوار مساجد میگساری می‌کردند، اما دیدید که چگونه امام خمینی (ره) از همان مردم انقلاب را پیروز کرد.

وی اضافه کرد: مرحوم شهید مطهری پس از بازگشت از دیدار امام در پاریس نقل می‌کنند که از من می‌پرسیدند امام را چگونه یافتند؟ ایشان می‌فرمایند: من 12 سال شاگرد امام بودم، اما امروز امام را طور دیگری شناختم. امروز که دشمن در حال القا کردن ناکارآمدی انقلاب است ما می‌بینیم که انقلاب به پیروزی رسیده و گسترش یافته است. من در سفری که به یکی از شهرهای شمالی روسیه داشتم در ماشینی دیدم که راننده عکس رهبر انقلاب را در ماشین گذاشته و از طریق مترجم پرسیدم که این آقا را می‌شناسید؟ راننده جواب داد: تصور می‌کنید فقط شما ایشان را می‌شناسید؟ ایشان رهبر همه ما است. من آرزو دارم که یک سفر به کشور شما بیایم و به زیارت حضرت رضا (ع) بروم و رهبر انقلاب را ببینم و جان بگیرم.

محمدی گلپایگانی گفت: خانم آباد برای جامعه معلم و استاد است. روز گذشته در دیدار عوامل فیلم «شیار 143» که به دیدار رهبری آمده بودند رهبری از این فیلم بسیار تعریف کردند زیرا این فیلم به مقاومت و ایثار یک مادر پرداخته است. آقا فرمودند: من صدها و بیشتر با خانواده‌های شهدا ملاقات داشته‌ام اما یک بار از یک مادر شهید گلایه و شکایتی نشنیده‌ام. امروز نقش اساسی در زنده نگه داشتن فرهنگ ایثار و مقاومت را رهبر انقلاب برعهده دارد.

*آباد: خاطرات دوران اسارت، امانتی از مردم بود

در ادامه معصومه آباد نویسنده کتاب «من زنده‌ام»، پشت تریبون قرار گرفت و گفت: قبلاً هم گفته‌ام که من نویسنده نیستیم و تنها امانت مردم انقلابی ایران، که در اختیار من بود را باز پس دادم. وقتی حضرت آقا را در سال 91 زیارت کردم سراپا گوش بودم تا به فرمایش ایشان عمل کنم و ایشان فرمودند که خاطرات دوران اسارتی که منتشر شده است کافی نیست و من آنجا متوجه شدم که 30 سال در رساندن پیام اسارت خود کوتاهی کرده‌ام. ایشان فرمودند مادامی که تاریخ دفاع مقدس ملبس به لباس ادبیات و هنر نشود به ثمر نخواهد نشست و بعد از آن جلسه در خود فرو رفتم و تصمیم گرفتم که این ودیعه را به مردم برگردانم.

* وقتی تقریظ آقا را دیدم سر از پا نمی‌شناختم

وی اضافه کرد: من دو سوم این کتاب را در ایام حج و زیارت خانه حق نوشتم و از خداوند متعال خواستم آنچه که خود می‌خواهد، برقلم من جاری کند. از همه اینها شیرین‌تر زمانی بود که محضر رهبری رفتم و خواستم از ایشان اذن رونمایی این کتاب را بگیرم. در آنجا ایشان فرمودند نویسنده کتاب «من زنده‌ام» شمائید؟ من در حال مطالعه این کتاب هستم و از این به بعد از روی این کتاب که شما اهدا کرده‌اید مطالعه خواهم کرد. در جلسه بعد که ایشان را زیارت کردم ایشان فرمودند تقریظ من را بر کتاب‌تان دیدید؟ گفتم: آقا تقریظ شما را به من ندادند و زمانی که تقریظ را به من دادند من دیگر در این دنیا نبودم و سر از پا نمی‌شناختم.

*خوراکیان: در آینده با آثار فاخری روبرو خواهیم شد

امیر خوراکیان قائم مقام مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در ابتدای این مراسم ضمن عرض خیرمقدم به حضار گفت: امروز در این مراسم از وجود 50 نفر از مؤلفین 42 اثر که رهبر انقلاب در آثارشان تقریظ نوشته‌اند، تقدیر به عمل خواهد آمد. مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی که مستقیماً و با نظارت رهبر انقلاب اداره می‌شود، نظارت کاملی بر آثار ایشان دارد و به نوعی مرجعیت آثار ایشان بر عهده این مؤسسه است. وقتی سخن از مرجعیت این مؤسسه به میان می‌آید به این منظور نیست که دست سایر مؤسسات و علاقه‌مندان به فعالیت در حوزه آثار ایشان بسته است.

وی یادآور شد: امروز که 12 سال از فعالیت این مؤسسه می‌گذرد و با توجه به آگاهی که من از دستاوردهای این مؤسسه دارم، اعلام می‌کنم که تلاش زیادی در جمع‌آوری اطلاعات و تدوین آنها صورت گرفته است. در آینده علاقه‌مندان به آثار ایشان حتماً با آثار فاخری در زمینه‌های گوناگون از سوی مؤسسه روبه‌رو خواهند شد.

* مختارپور: اهمیت حفظ و نشر آثار ارزش‌های دفاع مقدس در تقریظ‌های رهبری

در ادامه این مراسم علیرضا مختارپور رئیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و معاون نشر مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی گفت: رهبری انقلاب تقریظات بسیاری بر کتاب‌های دفاع مقدس نوشته‌اند که تاکنون منتشر نشده است. یک مطالعه‌ای که بر روی تقریظ‌های ایشان که بر کتاب‌های دفاع مقدس نوشته‌اند انجام داد‌ه‌ام و به نتایج جالب توجهی رسیده‌ام، که در این مقاله به آن‌ها اشاره کرده‌ام:

مقدمه

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای خود اشاره کرده‌اند که از سالها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در بسیاری از مواقع درباره کتبی که مطالعه می‌کرده‌اند یادداشت یا حاشیه و حداقل تاریخ مطالعه و بعضاً نکاتی درباره آن کتاب را در حاشیه، صفحات آغازین یا پایانی کتابها می‌نوشته‌اند. این عادت حسنه و سنت کتابخوانی ایشان بنابر شواهد بسیار تا کنون ادامه یافته است، که برخی از آن نوشته‌ها که صرفاً مربوط به آثار مکتوب دفاع مقدس است در مراسم امروز قابل ملاحظه می‌باشد.

یادآوری این نکته ضروری است که این 43 نظر معظمٌ‌له، هم از نظر شکل و نحوه بیان و هم از نظر محتوا دارای انواع مختلفی است. از نظر نحوه بیان و قالب گاه به صورت سخنی در دیدار با نویسنده، راوی یا ناشر کتاب و گاه در یک سخنرانی در جمع نویسندگان و اهل فرهنگ و ادب تا رزمندگان، بسیجیان، ایثارگران، و خانواده معظم شهدا بیان شده، و گاه به‌صورت نکته‌ای مکتوب در حاشیه یا صفحاتی از کتاب و گاه به‌صورت تقریظ و یادداشتی درباره کتاب که نمونه‌هایی از این نوع در سالهای اخیر منتشر شد و امروز نیز آخرین نمونه این تقریظات در این مراسم در معرض دید اهل فرهنگ و ادب قرار می‌گیرد.

از نظر محتوا نیز نکات بسیار متنوع و قابل توجهی در این 43 نظر معظمٌ‌له درباره آثار مکتوب دفاع مقدس وجود دارد که موضوع این مقاله است.

1. اهمیت حفظ و نشر آثار و ارزش‌های دفاع مقدس

رهبر معظم انقلاب اسلامی، نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) و حماسه هشت سال دفاع مقدس را گنجینه بسیار غنی و ذخیره‌ای بسیار عظیم در تاریخ ایران، تاریخ جهان و تاریخ اسلام می‌دانند و انتشار آثار ادبی، اعم از خاطرات، داستان، اشعار و... درباره انقلاب اسلامی و مخصوصاً دفاع مقدس را از نظر ارائه مهمترین نشانه و حتی زمینه این وقایع یعنی انقلاب درونی و تحول شگرف در دل و جان و فکر جوانان ایران امری ضروری و واجب برمی‌شمرند. ایشان عمل مجاهدانه جوانان پاک و مخلص این مرز و بوم در دفاع از دین و سرزمین اسلامی ایران را ناشی از نَفَس مسیحایی امام خمینی(ره) می‌دانند که فتح‌المبین حقیقی را تحول در روح و اندیشه جوانان این کشور می‌دانست، لذا ابعاد بی‌نهایت این معجزه الهی یعنی تحول درونی جوانان را دارای قابلیت فراوان بررسی، تحقیق و تولید آثار فراوان به‌حساب می‌آورند.

ثبت، روایت و نشر خاطرات رزمندگان، آزادگان و دیگر گروه‌های حاضر در حماسه دفاع مقدس از نظر ایشان همانند رگه‌ای از مواد ذی‌قیمتی است که در معدنی یافت می‌شود و با دنبال کردن آن می‌توان به گنجینه عظیمی از آثار ادبی و روایی دفاع مقدس دست یافت، گنجینه‌ای که به تعبیر ایشان تاریخ را پربار و درس‌ها و آموختنی‌ها را پرشمار می‌کند. البته معظم‌له گاه برخی از آثار منتشره در حوزه دفاع مقدس خصوصا خاطرات رزمندگان را مستقلاً منبعی بسیار غنی و ارزشمند که می‌توان از آن ده‌ها کتاب و فیلمنامه و زندگینامه استخراج کرد دانسته‌اند.

2. تحلیل شخصیت رزمندگان اسلام در دفاع مقدس

از مهم‌ترین نکات درباره یادداشت‌ها و تقریظات معظم‌له بر کتب دفاع مقدس نوع نگاه ایشان به اهمیت، عظمت و تأثیر دفاع مقدس بر رزمندگان، ایثارگران و دیگر گروههای مؤثر در هشت سال دفاع مقدس است.

از منظر ایشان رزمندگان اسلام از فرصت استثنایی ـ الهی دفاع مقدس بیشترین بهره را بردند و به مدد اراده و ایمان به مدارج عالی انسانی رسیدند. ایشان صفات متعددی برای رزمندگان و ایثارگران و خدمتگزاران در دفاع مقدس برشمرده‌اند، ازجمله: شجاعت، پاک‌دلی، روح دینی، شوخ‌طبعی، صفا، صداقت، معنویت، مظلومیت، اخلاص، روشندلی، همت، صبر، پایداری، جهاد، ایثار، ابتکار، زهد، گذشت، صدق و...

اما از نظر رهبر انقلاب اسلامی معرفی صفات و دستاوردهای رزمندگان به همین‌جا خاتمه نمی‌یابد. ایشان برای رزمندگان اسلام تعبیرِ «از معراج برگشتگان» را به‌کار برده و آنان را کسانی می‌دانند که از سیر من الحق الی الخلق ـ که یکی از اسفار اربعه عرفانی است و در آن سالک پس از سیری که از خلق به‌سوی حق داشته با اندوخته‌ای از آن سفر معنوی به میان مردم باز‌می‌گردد تا دستگیر و یاور آنان در سیر و سلوک معنوی باشد ـ بازگشته‌اند. البته معظمٌ‌له پس از این تعبیرات بلافاصله این پرسش را که هشداری است به این سالکان و عارفان که راه صدساله را یک‌شبه طی کرده‌اند مطرح می‌کند که آیا اینان می‌توانند آن حال و هوا و معراج جهاد و فداکاری را حفظ کنند. هشداری که وظیفه رزمندگان و ایثارگران را در حفظ معنویت حاصل از مجاهدت در راه خدا یادآور می‌شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بسیاری از بیانات و یادداشت‌ها و تقریظات خود درباره آثار مکتوب دفاع مقدس به عطر صفا، اخلاق و معنویت که در خاطرات و روایت‌های منتشر شده از دفاع مقدس موج می‌زند اشاره کرده‌اند و گاه خود را سیر کننده در معراج شور و حالی که سطور و کلمات این آثار بر خواننده عطا می‌کند دانسته، احساس عروج معنوی خود از مطالعه این کتب را بیان کرده و افسوس خود را نسبت به کسانی که محروم از آن لطف بی‌حساب معنویات حاصل از دفاع مقدس مانده‌اند ابراز داشته‌اند.

3. زمان، شرایط و آثار مطالعه کتب دفاع مقدس

در برخی از یادداشت‌ها و تقریظات معظم‌له به تاریخ و شرایط مطالعه کتاب اشاره شده که دقت در این اطلاعات نشان‌دهنده نکات بسیار مهمی است ازجمله:

الف ـ برخی از این کتب در ماه‌های مبارک رجب، شعبان، و رمضان و در حوالی شب‌های قدر خوانده شده، مانند تاریخ‌های ثبت شده در حاشیه کتاب‌ها نظیر سوم رمضان 1412 / 12 رمضان / شعبان 1412، رجب 1412، 21 رمضان المبارک 1412، سوم رمضان 1413، 7 شعبان 1412.

در برخی از کتاب‌ها معظم‌له درباره زمان یا حالات و آثار مطالعه نیز توضحیاتی یادداشت کرده‌اند. ازجمله:

* آن را در شب و روزهای منتهی به بیستم رمضان 1412 خواندم

*تصادف جالبی بود توفیق مطالعه این کتاب در ایام 15 شعبان و مابعد آن که به زیارت قم رفته بودم دست داد.

*این کتاب در 13 رجب 1411 با چشمی لبریز اشک شوق و حسرت زیارت شد.

*چند ساعتی از شب و روزهای ایام مبارک شهرالله به خواندن این خاطرات گذشت 23/12/70

ب ـ در برخی از یادداشت‌ها معظمٌ‌له از احساسات‌شان و تأثیر کتاب بر خود نیز یاد کرده‌اند. ازجمله:

* این کتاب از بس من را جذب کرد تا آخرش خواندم بعد دیدم این کافی نیست، به خانه بردم و گفتم همه بنشینید این کتاب را بخوانید. در جمع خانواده جاهایی از این کتاب را خود من بازکردم و خواندم. گفتم این کتاب اصلاً باید در فضای خانه‌ها باشد و همه باید آن را همیشه داشته باشند. 16/دی/1370

* ساعات خوش و باصفایی را در مقاطع پیش از خواب با این کتاب گذراندم و الحمدلله. 20/10/1391

* در روز و شب‌هایی از آبان و آذر 86 صفحه به صفحه و سطر به سطر مطالعه و نیوشیده شد.

* این کتاب را یک‌نفسه در روز جمعه 7/1/71 خواندم.

* حتی بخش اولش را هم نتوانستم تمام کنم، تا ماجرای کمیل و قصه غم سنگین آن دل کوچک را خواندم دیگر تحملم تمام شد. چه بسیار دقایقی که در برابر آن تصویرهای خونین، چهره به اشک آغشته شده است.

* این گزارش‌ها را در 18 اسفند 70 تمام کردم و نه چندان خوشحال.

* در شب شنبه چهارم اسفند 69 در لحظاتی از بدخوابی عصبی مطالعه آن به پایان برده شد.

* احساس خواننده از یک‌سو شگفتی و تحسین و احساس عزت است و از سوی دیگر غم و خشم و نفرت. 2/6/91

* در بدخوابی شب سه‌شنبه 19/9/70 مطالعه شد.

* روز و شبی چند در لحظه‌های پیش از خواب در فضایی عطرآگین و مصفا و در معراج شور و حالی که سطور و کلمات نورانی این کتاب بر خواننده خود عطا می‌کند سیر کردم و خدا را سپاس گفتم...

* کتاب را با احساس دوگانه اندوه و افتخار و گاه از پشت پرده اشک خواندم. 5/7/92

4. ویژگی‌ها و نقاط قوت آثار منتشره دفاع مقدس

مقام معظم رهبری در مطالعه کتب دفاع مقدس به نقاط قوت آثار توجه خاص داشته و در تقریظات خود آنها را مورد تأکید و تقدیر قرار داده‌اند. برخی از ویژگی‌های مورد اشاره و تحسین ایشان عبارتند از:

* قلم شیوا و منعکس کننده صفای رزمندگان

* شیرینی و سادگی کتاب

* توجه به جزئیات به‌ظاهر کم‌اهمیت ولی مهم

* تواضع نویسنده

* زبان خوب، تصویر و پردازش مناسب، معطر، و معنوی و مؤثر بودن متن

* خوب بودن ترجمه

* شیوایی متن

* روح طنز و مزاح موجود در کتاب و شیرینی و جاذبه آن که باعث گیرایی بیشتر شده

* گزارش حرفه‌ای و هنرمندانه

* ابتکاری و نمونه بودن

* توصیف‌های بسی زیبا از طبیعت، حوادث جنگی، و وضعیت‌های طبیعی

* نثر استوار

* نوشته هنرمندانه

* زلالی اندیشه و ذوق قلم

* سطور و کلمات نورانی

* روایت همراه با اخلاص

* نازک‌اندیشی نویسنده

* نوشته‌ی گویای پرسوز، دردمندانه و هنرمندانه

* اشتمال بر مطالب مفید

*هنرمندی و مجسم کردن زیبائی‌ها و زشتی‌ها و رنجها و شادی‌ها.

5. ارزیابی و اشاره به برخی نقاط ضعف محتوایی یا جنبه‌های ادبی و فنی

توجه معظمٌ‌له به آثار مکتوب دفاع مقدس و اهمیتی که ایشان برای گسترش تولید و انتشار این نوع کتب و باور به تأثیر فوق‌العاده این آثار در انتقال فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و انقلابی و حساسیت‌شان در تولید کتاب با بالاترین کیفیت و قوت از نظر بیان، محتوا، و دیگر جنبه‌های فنی و شکلی در اشارات ایشان به برخی نقطه‌ضعفها در آثار دفاع مقدس بخوبی قابل تشخیص است. برای نمونه:

الف: از نظر محتوا

* افسوس از انتخاب دیدگاه ضعیف‌تر در میان دو دیدگاه

* تفکر نادرست غریب بودن راه خدا و غربت رهروان راه جهاد

* یکسونگری در قضاوت و گاهی تنگ‌نظری

* غفلت از نقش فداکارانه همسر

* غفلت از نقش دیگران

* مبالغه در بیان

* کم‌جاذبه بودن برخی خاطرات

* عدم رعایت تسلسل طبیعی و منطقی در برخی مطالب

ب ـ از نظر زبان و جنبه‌های هنری و فنی

* ضعف در بازسازی صحنه‌ها و ترسیم حالات و خصوصیات

*زبان روزنامه‌ای و سبک گزارشهای مطبوعات غربی و تقلید از آنها

* گسیختگی در ذهن و نارسایی در زبان

البته این نوع نظرات انتقادی تنها نسبت به معدودی از آثار دفاع مقدس که سهم بسیار اندکی از این آثار را تشکیل می‌دهند ابراز شده است و اغلب کتاب‌ها از نظر محتوا و زبان مورد تحسین و تقدیر معظمٌ‌له قرار گرفته‌اند.

6. منبع عظیم و گنجینه ارزشمند دفاع مقدس و آثار مکتوب مربوط به آن

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بسیاری از بیانات و پیامها و از جمله در یادداشتها و تقریظات مربوط به آثار دفاع مقدس، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را منبع عظیم و گنجینه ارزشمندی برای تاریخ دانسته‌اند و هنرمندان، نویسندگان و اصحاب فرهنگ و ادب و هنر را به کاوش در این معدن و دنبال کردن رگه‌های گرانبهای مفاهیم و معنویات و ارزشهای اسلامی و انقلابی دعوت کرده‌اند.

برخی از تعابیر ایشان در این موضوع عبارتند از:

* مرجع بودن، منبع بودن و سند بودن برخی از کتب دفاع مقدس

* ظرفیت 8 سال دفاع مقدس برای تولید هزاران کتاب برای انتقال فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و انقلابی

* خاطرات دفاع مقدس به‌مثابه رگه ارزشمندی در معدن که باید آن را یافت و ادامه داد

* یادداشت‌ها و خاطرات و زندگی رزمندگان و شهدا و ایثارگران و آزادگان به‌عنوان غنی‌ترین میراث معنوی برای تاریخ که از آن هزاران محصول فرهنگی هنری قابل استخراج است.

* مکنون بودن هزاران لحظه پُربار در هر روز و شب حماسه هشت ساله ملت ایران.

* اهمیت تدوین و انتشار خاطرات آزادگان در شکل‌بخشیدن به تاریخ ما و تأثیر آن در آینده

* گنجینه یادها و خاطرات مجاهدان و آزادگان ذخیره عظیم و ارزشمندی است که تاریخ را پُربار و درسها و آموختنی‌ها را پُرشمار می‌کند.

* ظرفیت هشت سال دفاع برای تولید هزاران کتاب برای انتقال فرهنگ و ارزشهای اسلامی و انقلابی به جامعه و جهان.

* خاطرات دفاع مقدس رگه‌ای ارزشمند است که در معدن پیدا شده این را راه را ادامه دهید.

* این آثار به‌صورت ماده خام و سند تاریخی برای تولید فیلم و قصه و شعر و نمایش قابل استفاده است.

* سندی ارزشمند از اوضاع جبهه و خوی و خصلت بسیج

* این نیز از جمله سندهای دقیق دوران دفاع مقدس است.

*این سند مکمل سندهایی است که از نوک قلم بسیجیان روشندل و باصفا و مظلوم و شجاع ما به‌ یادگار مانده است.

7. تحسین نویسندگان و راویان و تشکر و تقدیر از آنان

ارج نهادن به تلاش نویسندگان و راویان آثار دفاع مقدس و برجسته کردن نقش آنان در حفظ و نشر این آثار و نشان‌دادن ویژگیهای ارزشمند کار آنان و تشویق‌شان به ادامه کار از دیگر بخش‌های تصریح شده در یادداشت‌ها و تقریظات معظمٌ‌له است. که نمونه‌هایی از این تحسین‌ها عبارتند از:

* این خاطرات را از ذهنها و حافظه‌ها بیرون کشیدن و به قلم هنر و نمایش سپردن خدمت بزرگی است.

* آفرین بر هنرمندی در مجسم کردن زیباییها و زشتی‌ها و رنجها و شادی‌ها

* از زیباترین نقاشی‌های صفحه پرکار و اعجازگونه هشت سال دفاع مقدس، سنگ تمام راوی و نویسنده در هنرمندی

* تاریخ ما بعدها... این دلها وجدانهای بیدار و حقجو و حقگو را نیز ستایش خواهد کرد که نگذاشتند قصه جهادی به آن عظمت در لابه‌لای یاوه‌گوییها و هرزه‌دراییهای زمانه گم شود. درود بر نویسندگان این آثار.

* خدا را سپاس... بر قطره عشقی که در جان نویسنده افکنده و چنین زلال اندیشه و ذوقی را بر قلم او جاری ساخته. هرکه با نگاهی هنرمندانه آنها را ببیند و با قلمی هنرمندانه آن را ثبت و ماندگار کند و بیش از اینها با توفیقی الهی به این همه دست یافته باشد مشعل رهروان معراج انسانی را جان‌مایه و فروغ بخشیده....

8. چند نکته خواندنی از تقریظ‌ها

در لابه‌لای متونی که مقام معظم رهبری درباره کتب دفاع مقدس نگاشته‌اند نکات و عبارات بسیار نغز و قابل‌توجهی به چشم‌ می‌خورد که چند نمونه از این نوع جملات بدین قرار است

درباره طلاب و روحانیون حاضر در جبهه‌ها

این نوع طلبه‌ها] که درس دین و معرفت را در خطرناکترین جاها تعلیم می‌دهند و در آزمایش‌های دشوار با مردم شریک می‌شوند [اگر مدارج تحصیلی را طی کنند رهبران برجسته باب انقلاب و جمهوری اسلامی خواهند شد و روحانیون پرچمدار دین زندگی‌ساز.

بسیار لازم بوده و هست که جبهه‌گیان رسته‌های غیر رزمی مانند جهادگران، امدادگران، رانندگان، آشپزها و تدارکاتی‌ها که هرکدام عالم مخصوص به خود داشته‌اند و بعضاً فداکاری‌شان از رزمندگان خطوط مقدم کم‌خطرتر نبود بلکه حتی پرخطرتر بوده (مثل سنگرسازان و خاکریز زنان) نیز شرح‌حال خود را بنویسند و یا بگویند و کسی بنویسد.

* شباهت همراه بودن غم در ماجرای شهادت مانند غم در ماجرای عشق که احساس خسران در آن نیست، هرچه هست شیرینی و سرخوشی است... با مرگ و فنا و نیستی هیچ نسبتی ندارد. تبارک الله.

* محصول همه این خاطرات یک چیز است: همه از عظمت حادثه هشت ساله دفاع مقدس و تحول شگرفی که در دل و جان و فکر و عمل جوانان این کشور پدید آورده بود خبر می‌دهند و ابعاد بی‌نهایت این معجزه الهی تاریخ را ـ به تقریب ـ نشان می‌دهند... دریغ از آن روزهای فراموش نشدنی، دریغ از آن ماجرای معجزنشان، دریغ از آن تجربه درس‌آموز و جانهای پاکی که آن را شکل دادند... و دریغ از آن جویبار رحمت و فضل خدا که کسانی چه زیرکانه و هوشمندانه از آن نوشیدند.

* دو سخن پایانی

اول: طرح یک پرسش:

حضرت آیت‌آلله خامنه‌ای در یادداشتی بر یکی از آثار دفاع مقدس پس از بیان اهمیت و ارزش حماسه دفاع مقدس چنین می‌نویسند:

و ما... آیا نباید با هوشمندی و زیرکی جویبار رحمت را که هرگز منقطع نیست و هرگاه به‌گونه‌ای و در مجرایی، بشناسیم و با گذشت و مجاهدت، توفیق الهی را جلب و خود را از آن سیراب سازیم؟

دوم:

مقام معظم رهبری در یادداشت دیگری ـ آنطور که خود در در دیدار با گروهی از نویسندگان و هنر مقاومت در تاریخ 25 تیر 1370 فرمودند: آن کتاب را که خواندم بی‌اختیار پشتش بخشی از زیارت‌نامه را نوشتم: السلام علیکم یا اولیاءالله و احبائه. واقعاً دیدم که در مقابل این عظمت‌ها انسان احساس حقارت می‌کند. من وقتی این شکوه را در این کتاب دیدم، در نفس خودم حقیقتاً احساس حقارت کردم.

اما متن این زیارتنامه:

السلام علیکم یا اولیاءالله و احبائه، السلام علیکم یا اصفیاء الله و خیرته، السلام علیکم یا انصار دین الله و اعوان ولیه... ای آیت‌های خدا، ای معجزه‌های ایمان، ای نشانه‌های تعالی جاودانه انسان... ن. ای گلهای محمدی که فساد و آلودگی جهان امروز نتوانست از شکوفایی بازداردتان، برقی شُدید و دنیای تاریک را روشن کردید، حجتی شُدید بر آن کوته‌نظران که بالندگی انسان الهی را در عصر تسلط مادیت ناممکن میدانستند. خاطره‌ مسلمانان صدر اسلام را زنده کردید و صدق و اراده و فناء فی الله را حتی بیش از آنان به نمایش گذاشتید. آنان به نَفَس پیامبر و نزول پیاپی آیات قرآن دل را گرم و جان را تازه می‌کردند اما شما چه!؟ حقاً خلوص و تقوا را مجسم کردید و برای آن امام بحق که مظهر خلوص و تقوا بود سربازانی شایسته شُدید. سلام الله علیه و علیکم و هنیئاً لکم رحمهًْ ربکم ... کتبه بیمناه الوازرهًْ امانیه و ذلیل نفسه علی الحسینی غفرالله له و رحمه و حشره مع اولیائه و الحقه بهذه الزمرهًْ الطیبهًْ. آمین. این کتاب در 13 رجب 1411 با چشمی لبریز اشک شوق و حسرت زیارت شد. و من الله التوفیق.

* رشاد: در تاریخ شخصیتی به جامعیت رهبر انقلاب نداریم

حجت الاسلام علی‌اکبر رشاد گفت: خوش به حال کسانی که بعد از گذشت ربع قرن خاطرات‌شان را می‌نویسند و مورد توجه قرار می‌گیرد. در ابتدا می‌خواهم در رابطه با شخصیت رهبر فرزانه انقلاب نکاتی را تذکر بدهم. ما در تاریخ تشیع شخصیتی به جامعیت ایشان و ظرفیت ایشان یا نداشته‌ایم و یا کم داشته‌ایم. ایشان در هر عرصه معرفتی، علمی و... وارد می‌شوند، سر فراز از آن خارج شده‌اند. حوزه فقه را اگر بنگریم یک فقیه دقیق، فنی، روزآمد، موضوع شناس و... هستند. ایشان اصلح و اعلم تمام فقیهان معاصر هستند، زیرا کسی در موضوع‌شناسی با ایشان برابری نمی‌کند. رهبری یک تاریخ‌دان کامل هستند. تاریخ ایران، اسلام، تشیع، منطقه خاورمیانه‌ و جهان موضوعاتی است که بنده بارها دیده‌ام که به دقت اظهانظر نموده‌اند. در اقتصاد، مدیریت، رجال، درایه، سیاست و به طور کلی در تمام عرصه‌های علوم انسانی ایشان نفوذ بالایی دارند. در رشته‌های هنری چون سینما تئاتر، شعر و... نیز ایشان به صورت یک منتقد حرفه‌ای و چیره‌دست به نقد می‌پردازند. شعری در محضر ایشان قرائت نشده که به تیغ نقد ایشان اصلاح نشود.

وی ادامه داد: رهبری بیش از هزار عنوان رمان مطالعه نموده و مدیریت زمان ایشان موجب شده تا به‌ این مرتبه برسند. در عرصه‌های نظامی ایشان دارای اطلاعات بسیاری هستند، شهید صیاد شیرازی می‌گفتند که ایشان در حوزه‌های نظامی و دفاعی کارشناسانه نظر می‌دهند.

*رهبری در تمام حوزه‌ها رویکرد تربیتی دارند

رشاد خاطرنشان کرد: رهبری در ذره‌پروری و توجه به اطرافیان معجزه می‌کنند. همین تقریظ‌نگاری ایشان از همین نمونه است. تشویق مؤلف، تشویق خواننده و... از اثرات این تقریظ نویسی است. ایشان در تمام حوزه‌ها رویکرد تربیتی دارند.

*مرد رهبر و مدیر و زن مربی و رهبرپرور است

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این پرسش که زن برتر است یا مرد؟ پرسشی از اساس غلط است و از منظر اسلام این نگاه غلطی است، ولی این که جایگاه زن و مرد در اسلام و زندگی کجاست؟ می‌تواند سؤال صحیحی باشد. مرد رهبر و مدیر و زن مربی و رهبرپرور است و این دو با هم به تکامل می‌رسند. در تاریخ مبارزات این نقش تکمیلی به چشم می‌خورد. در کنار پیامبران و بزرگان یک یا چند زن نقش تربیتی دارند در کنار حضرت ابراهیم دو بانوی بزرگ، یعنی هاجر و ساره دیده می‌‌شود. اگر زنان نبودند پیغمبر نیز برانگیخته نمی‌شدند و زنان در کنار پیامبران نفش حمایتی داشتند.

*زنان در انقلاب و دفاع مقدس نقش عظیمی داشته‌اند

وی همچنین گفت: حضرت خدیجه (س) و حضرت صدیقه طاهره (س) زنانی هستند که تاریخ به حمایت آنها از پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) گواهی می‌دهد و در مسیر ولایت نیز باز شاهد حمایت یک زن هستیم که اول حامی و شهید در این مسیر یعنی حضرت فاطمه (س) است. در انقلاب و دفاع مقدس که یک انقلاب دیگر بود و امروز که در بستر یک انقلاب دیگر به سرمی‌بریم، زنان نقش عظیمی داشته‌اند.

*هزار و یک عنصر ارزشی از این کتاب بیرون می‌زند

وی به کتاب «من زنده‌ام» اشاره کرد و گفت: من معمولا کتاب، روزنامه و مجله نمی‌خوانم و دلایلی بر آن مترتب است، ولی اینبار شکار کتاب «من زنده‌ام» شدم. در بازدید از نمایشگاه کتاب این کتاب به من هدیه شد و همان روز کتاب را تا آخر مطالعه کردم و هر کلمه و واژه مساوی با قطرات اشک بود. کلمات این کتاب تازیانه برگرده وجدان انسان می‌زند و انسان را با خود همراه می‌کند. این کتاب معنویتی فیاض و مواج دارد که به آسمان سر می‌کشند. عرفان، اخلاص، معنویت، اسلام خواهی، حیا و هزار و یک عنصر ارزشی دیگر از این کتاب بیرون می‌زند.

*نوشتن این خاطرات اجری مضاعف دارد

رشاد افزود: برای من سؤال بود که چطور این بانوان توانستند در مقابل بی‌رحمی دوران اسارت مقاومت کنند؟ من در دیدار با خانم آباد به ایشان گفتم که نوشتن این خاطرات برتر از دوران اسارت، اجر خواهد داشت و اگر اجری از دوران مقاومت ببرید با نوشتن این خاطرات آن را دو چندان و مضاعف نموده‌اید.

در متن این تقریظ آمده است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

کتاب را با احساس دوگانه‌ی اندوه و افتخار و گاه از پشت پرده‌ی اشک، خواندم و بر آن صبر و همت و پاکی و صفا، و بر این هنرمندی در مجسّم کردن زیبائی‌ها و زشتی‌ها و رنج‌ها و شادی‌ها آفرین گفتم. گنجینه‌ یادها و خاطره‌های مجاهدان و آزادگان، ذخیره‌ی عظیم و ارزشمندی است که تاریخ را پربار و درس‌ها و آموختنی‌ها را پرشمار می‌کند. خدمت بزرگی است آنها را از ذهنها و حافظه‌ها بیرون کشیدن و به قلم و هنر و نمایش سپردن.

این نیز از نوشته‌هائی است که ترجمه‌اش لازم است. به چهار بانوی قهرمان این کتاب بویژه نویسنده و راوی هنرمند آن سلام میفرستم.

92/7/5

کتاب «من زنده‌ام» خاطرات دوران چهار ساله‌ اسارت معصومه آباد در زندان‌های رژیم بعث صدام است. روایت کتاب از دوران کودکی نویسنده آغاز و با بیان بخش‌های مهمی از نوجوانی وی ادامه پیدا می‌کند. کتاب، با بیان نقش و تأثیر انقلاب اسلامی بر زندگی و شخصیت آباد به دوره‌ دفاع مقدس، اسارت و آزادی او و سه بانوی آزاده‌ی دیگر، به پایان می‌رسد. این کتاب را «انتشارات بروج» منتشر کرده است.

پیش از این موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در همایش‌های جداگانه‌ای به ترتیب از کتاب‌های «نورالدین پسر ایران»، «پایی که جا ماند» و «لشکر خوبان» تقدیر نموده و یادداشت‌ها و تقریظ‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی را رونمایی کرده بود.