به گزراش گروه اجتماعی مشرق، دوشنبه‌شب گذشته با غروب آفتاب، آسمان تهران را علاوه بر سیاهی شب، حجم وسیعی از گردوخاک هم دربر گرفت. این گردوخاک چون مهی غلیظ عمق دید را در شهر به میزان بسیاری کاهش داده بود.
از ابتدای امسال این هشتمین باری بود که هوای تهران اینگونه گردوخاکی می‌شد. پیش از این در روزهای میانی خرداد به‌دلیل وزش بادهای شدید و وقوع توفان در تهران، اهالی این شهر چندین شب‌وروز آلوده به گردوخاک را تجربه کردند، پس از آن یک‌بار دیگر هم در شب اول تیرماه ساکنان بخش‌هایی از شهر آسمان تهران را دوباره اینگونه دیدند.
حالا با اتفاقی که دوشنبه‌شب گذشته رخ داد به نظر می‌رسد ریزگردهای تهران قرار است به پدیده‌ای همیشگی برای این منطقه بدل شود.
در همین رابطه از داوود پرهیزکار رییس سازمان هواشناسی کشور درباره دلایل و علت‌های بروز پدیده گردوخاک و چگونگی پیش‌بینی آن پرسیدیم، او در این رابطه گفت: «بروز پدیده گردوغبار مشابه آنچه در دوشنبه‌شب تهران به‌وقوع پیوست، به دلیل مقیاس کوچک و طول عمر کوتاهی که دارند از روزهای قبل قابل پیش‌بینی نیست، اما در زمان وقوع این پدیده، پایش و اطلاع‌رسانی شد، این پدیده ناشی از وزش باد همراه با گردوغبار بود. با این حال علت وقوع این گردوغبار بادی بود که سرعت چندانی هم نداشت و طبق محاسبات ما، سرعتی در حدود 13 متر بر ثانیه که برابر با 45 کیلومتر بر ساعت بود داشت، اما منجر به تولید گردوغبار شد.»
به‌گفته رییس سازمان هواشناسی کشور، منشا تولید این گردوغبارها بیابان‌های اطراف کرج، حومه تهران و حوالی شهریار بود.
پرهیزکار همچنین چگونگی وقوع این پدیده را به این شکل توضیح داد: «یکی از دلایل اصلی که می‌تواند از منشاهای این پدیده به حساب آورد، شکل‌گیری یک توده پرفشار روی سواحل خزر است که باد را در کانال منجیل به سمت این منطقه هدایت می‌کند، در نهایت این جریان باد وقتی به بیابان‌های اطراف کرج و حومه تهران که می‌رسد منجر به تولید گردوغبار شده است، این جریان باد پیش از این هم به وقوع پیوسته است اما منجر به گردوغبار نشده بود، به اعتقاد من برای یافتن دلایل چرایی برخاستن خاک و غبار از این منطقه باید ببینیم کاربری زمین‌های این منطقه چه تغییری کرده است.
ممکن است در این منطقه کارگاه‌هایی باشد که عامل تولید این غبار باشد، در هر صورت می‌توان گفت وضعیت خاک و زمین در این مناطق تغییر کرده و احتمال دارد تغییر کاربری، علت آن باشد. چراکه در حالت عادی بادی با سرعت 45 کیلومتر بر ساعت نباید گردوخاک ایجاد کند.»
او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا در شب و روزهای آینده هم می‌توان انتظار بروز این پدیده در تهران را داشت، گفت: «وضعیت به‌صورت دایمی پایش می‌شود، طبق محاسبات ما حداقل در دو یا سه روز آینده احتمال وقوع چنین پدیده‌ای را نداریم چون شرایط ایجاد آن از بین رفته است.»
علاوه بر رییس سازمان هواشناسی کشور، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز دراین‌باره گفت: «علت اصلی این گردوغبار معادن شن و ماسه در غرب استان تهران است که جزو کانون‌های داخلی ورود گردوخاک به تهران محسوب می‌شود.» سعید متصدی افزود: «سازمان حفاظت محیط‌زیست در عین حال که موضوع گردوغبار را در خارج مرزهای ایران پیگیری می‌کند، در داخل کشور نیز این کانون‌ها را مورد پیگیری قرار داده است این در حالی است که طی چندسال گذشته هیچ فعالیتی درخصوص کانون‌های داخلی گردوغبار صورت نگرفته است و آقایان همه تقصیرها را به گردن خارجی‌ها انداخته و گفته‌اند کانون‌های خارجی گردوغبار موجب ورود ریزگردها به کشور شده‌اند. باید کانون‌های داخلی ریزگردها را مهار کنیم که در این خصوص در مناطق جنوبی و غربی کشور برنامه تثبیت خاک در دستور کار قرار گرفته است.»
گردوغباری که دوشنبه‌شب هوای تهران را در بر گرفته بود چنان غلظتی داشت که هوای تهران را در شرایط ناسالم و سپس اضطرار قرار داد. این موضوع را اطلاعات منتشرشده از سوی معاونت نظارت و پایش محیط‌زیست استان تهران و همچنین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تایید می‌کند.
وحید حسینی مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این رابطه به مهر گفت: «هوای پایتخت در روز سه‌شنبه با قرارگرفتن شاخص ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرون روی عدد 190 در آستانه شرایط اضطرار قرار گرفت. این شاخص روز دوشنبه روی عدد 96 قرار داشت و سه‌شنبه با حدود صد واحد افزایش نسبت به روز قبل از آن روی عدد 190 قرار گرفت.»
به گفته وی، در حال حاضر آلاینده‌های منواکسیدکربن، دی اکسیدگوگرد، ازن و دی‌اکسیدنیتروژن در شرایط سالم قرار دارد. اما ذرات معلق کمتر از 10 میکرون با قرارگرفتن روی عدد 186 در شرایط هشدار است.
همچنین در اظهارنظری دیگر محمد شاعری رییس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران نیز با بیان اینکه مدل آلودگی هوای پایتخت تغییر کرده گفت: «اخیرا پدیده جدیدی در کشور و به ویژه در پایتخت موجب آلودگی هوا می‌شود که توفان 120 متر بر ثانیه‌ای یک‌ماه پیش و همچنین سونامی گردوغبار دوشنبه‌شب گذشته در تهران گواه آن است. علت این توفان‌ها که تا شعاع صدکیلومتری پایتخت را درنوردیده و سازمان هواشناسی هم در پیش‌بینی آن ناتوان بوده مدل جدیدی از آلودگی هوا با منشا داخلی است.»
وی با بیان اینکه آلودگی هوای تهران با منشا ریزگردهای داخلی به مراتب خطرناک‌تر از ریزگردهای عربی است، گفت: فاصله کانون‌های ریزگرد در حال حاضر با مراکز جمعیتی کمتر است و فاصله منشا تا مقصد ریزگردها بسیار کوتاه بوده و می‌تواند به صورت مستمر شهرهایی مانند تهران را تحت‌تاثیر قرار دهد.
شاعری همچنین شکل‌گیری بیش از 80 هزار هکتار مناطق بحرانی و کانون ریزگرد در دهه‌های اخیر در اطراف شهر تهران را مهم‌ترین عامل بروز ریزگردهای داخلی عنوان کرد و افزود: به علت تداوم خشکسالی، کاهش بارندگی و افزایش دما در سال جاری این پدیده تشدید شده است.
در 10سال گذشته، ساکنان تهران تنها سه‌بار تجربه تنفس هوای آلوده به گردوغبار را تجربه کردند که هر سه بار ناشی از رسیدن ریزگردهای عربی به پایتخت بود، با این حال به دلیل بروز مشکلاتی از جمله خشکسالی، کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش رطوبت خاک در بیابان‌های اطراف تهران به نظر می‌رسد پایتخت به‌لحاظ تولید ریزگرد و گردوغبار به خودکفایی رسیده است.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
از ابتدای امسال این هشتمین باری بود که هوای تهران اینگونه گردوخاکی می‌شد. پیش از این در روزهای میانی خرداد به‌دلیل وزش بادهای شدید و وقوع توفان در تهران، اهالی این شهر چندین شب‌وروز آلوده به گردوخاک را تجربه کردند، پس از آن یک‌بار دیگر هم در شب اول تیرماه ساکنان بخش‌هایی از شهر آسمان تهران را دوباره اینگونه دیدند.
حالا با اتفاقی که دوشنبه‌شب گذشته رخ داد به نظر می‌رسد ریزگردهای تهران قرار است به پدیده‌ای همیشگی برای این منطقه بدل شود.
در همین رابطه از داوود پرهیزکار رییس سازمان هواشناسی کشور درباره دلایل و علت‌های بروز پدیده گردوخاک و چگونگی پیش‌بینی آن پرسیدیم، او در این رابطه گفت: «بروز پدیده گردوغبار مشابه آنچه در دوشنبه‌شب تهران به‌وقوع پیوست، به دلیل مقیاس کوچک و طول عمر کوتاهی که دارند از روزهای قبل قابل پیش‌بینی نیست، اما در زمان وقوع این پدیده، پایش و اطلاع‌رسانی شد، این پدیده ناشی از وزش باد همراه با گردوغبار بود. با این حال علت وقوع این گردوغبار بادی بود که سرعت چندانی هم نداشت و طبق محاسبات ما، سرعتی در حدود 13 متر بر ثانیه که برابر با 45 کیلومتر بر ساعت بود داشت، اما منجر به تولید گردوغبار شد.»
به‌گفته رییس سازمان هواشناسی کشور، منشا تولید این گردوغبارها بیابان‌های اطراف کرج، حومه تهران و حوالی شهریار بود.
پرهیزکار همچنین چگونگی وقوع این پدیده را به این شکل توضیح داد: «یکی از دلایل اصلی که می‌تواند از منشاهای این پدیده به حساب آورد، شکل‌گیری یک توده پرفشار روی سواحل خزر است که باد را در کانال منجیل به سمت این منطقه هدایت می‌کند، در نهایت این جریان باد وقتی به بیابان‌های اطراف کرج و حومه تهران که می‌رسد منجر به تولید گردوغبار شده است، این جریان باد پیش از این هم به وقوع پیوسته است اما منجر به گردوغبار نشده بود، به اعتقاد من برای یافتن دلایل چرایی برخاستن خاک و غبار از این منطقه باید ببینیم کاربری زمین‌های این منطقه چه تغییری کرده است.
ممکن است در این منطقه کارگاه‌هایی باشد که عامل تولید این غبار باشد، در هر صورت می‌توان گفت وضعیت خاک و زمین در این مناطق تغییر کرده و احتمال دارد تغییر کاربری، علت آن باشد. چراکه در حالت عادی بادی با سرعت 45 کیلومتر بر ساعت نباید گردوخاک ایجاد کند.»
او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا در شب و روزهای آینده هم می‌توان انتظار بروز این پدیده در تهران را داشت، گفت: «وضعیت به‌صورت دایمی پایش می‌شود، طبق محاسبات ما حداقل در دو یا سه روز آینده احتمال وقوع چنین پدیده‌ای را نداریم چون شرایط ایجاد آن از بین رفته است.»
علاوه بر رییس سازمان هواشناسی کشور، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز دراین‌باره گفت: «علت اصلی این گردوغبار معادن شن و ماسه در غرب استان تهران است که جزو کانون‌های داخلی ورود گردوخاک به تهران محسوب می‌شود.» سعید متصدی افزود: «سازمان حفاظت محیط‌زیست در عین حال که موضوع گردوغبار را در خارج مرزهای ایران پیگیری می‌کند، در داخل کشور نیز این کانون‌ها را مورد پیگیری قرار داده است این در حالی است که طی چندسال گذشته هیچ فعالیتی درخصوص کانون‌های داخلی گردوغبار صورت نگرفته است و آقایان همه تقصیرها را به گردن خارجی‌ها انداخته و گفته‌اند کانون‌های خارجی گردوغبار موجب ورود ریزگردها به کشور شده‌اند. باید کانون‌های داخلی ریزگردها را مهار کنیم که در این خصوص در مناطق جنوبی و غربی کشور برنامه تثبیت خاک در دستور کار قرار گرفته است.»
گردوغباری که دوشنبه‌شب هوای تهران را در بر گرفته بود چنان غلظتی داشت که هوای تهران را در شرایط ناسالم و سپس اضطرار قرار داد. این موضوع را اطلاعات منتشرشده از سوی معاونت نظارت و پایش محیط‌زیست استان تهران و همچنین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تایید می‌کند.
وحید حسینی مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این رابطه به مهر گفت: «هوای پایتخت در روز سه‌شنبه با قرارگرفتن شاخص ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرون روی عدد 190 در آستانه شرایط اضطرار قرار گرفت. این شاخص روز دوشنبه روی عدد 96 قرار داشت و سه‌شنبه با حدود صد واحد افزایش نسبت به روز قبل از آن روی عدد 190 قرار گرفت.»
به گفته وی، در حال حاضر آلاینده‌های منواکسیدکربن، دی اکسیدگوگرد، ازن و دی‌اکسیدنیتروژن در شرایط سالم قرار دارد. اما ذرات معلق کمتر از 10 میکرون با قرارگرفتن روی عدد 186 در شرایط هشدار است.
همچنین در اظهارنظری دیگر محمد شاعری رییس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران نیز با بیان اینکه مدل آلودگی هوای پایتخت تغییر کرده گفت: «اخیرا پدیده جدیدی در کشور و به ویژه در پایتخت موجب آلودگی هوا می‌شود که توفان 120 متر بر ثانیه‌ای یک‌ماه پیش و همچنین سونامی گردوغبار دوشنبه‌شب گذشته در تهران گواه آن است. علت این توفان‌ها که تا شعاع صدکیلومتری پایتخت را درنوردیده و سازمان هواشناسی هم در پیش‌بینی آن ناتوان بوده مدل جدیدی از آلودگی هوا با منشا داخلی است.»
وی با بیان اینکه آلودگی هوای تهران با منشا ریزگردهای داخلی به مراتب خطرناک‌تر از ریزگردهای عربی است، گفت: فاصله کانون‌های ریزگرد در حال حاضر با مراکز جمعیتی کمتر است و فاصله منشا تا مقصد ریزگردها بسیار کوتاه بوده و می‌تواند به صورت مستمر شهرهایی مانند تهران را تحت‌تاثیر قرار دهد.
شاعری همچنین شکل‌گیری بیش از 80 هزار هکتار مناطق بحرانی و کانون ریزگرد در دهه‌های اخیر در اطراف شهر تهران را مهم‌ترین عامل بروز ریزگردهای داخلی عنوان کرد و افزود: به علت تداوم خشکسالی، کاهش بارندگی و افزایش دما در سال جاری این پدیده تشدید شده است.
در 10سال گذشته، ساکنان تهران تنها سه‌بار تجربه تنفس هوای آلوده به گردوغبار را تجربه کردند که هر سه بار ناشی از رسیدن ریزگردهای عربی به پایتخت بود، با این حال به دلیل بروز مشکلاتی از جمله خشکسالی، کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش رطوبت خاک در بیابان‌های اطراف تهران به نظر می‌رسد پایتخت به‌لحاظ تولید ریزگرد و گردوغبار به خودکفایی رسیده است.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
