به گزارش گروه اجتماعی مشرق، سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نهادی چندوجهی با طیف وسیعی از مخاطبان روبه‌روست و طبق قانون این سازمان که مصوب سال 1354 است باید به حدود 37 میلیون‌نفر از جامعه تحت پوشش خود خدمات مختلفی در حوزه بیمه‌ای، درمان و بازنشستگی ارائه دهد.
در حال حاضر سازمان تأمین اجتماعی بیش از 2 میلیون مستمری‌بگیر و بازنشسته دارد که با توجه با گستردگی خدمات این سازمان در حوزه بیمه‌شدگان و در راستای افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مستمری‌بگیران و بازنشستگان پیرامون حقوق قانونی خود به برخی از دانستنی‌های بیمه‌ای می‌پردازیم.
شرایط بازنشستگی جانبازان شاغل بیمه شده در کارگاه‌های مشمول قانون تأمین اجتماعی چگونه است؟
قانون و آئین‌نامه اجرایی بازنشستگی زود هنگام جانبازان شاغل در کارگاه‌های مشمول تأمین اجتماعی به تصویب مجلس شورای اسلامی و هیات وزیران رسیده و دستور‌العمل آن به تمامی واحدهای تابعه ابلاغ شده لذا تمامی جانبازان در صورت داشتن حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه و احراز سایر شرایط مندرج در قانون و آئین‌نامه می‌توانند از مزایای بازنشستگی قانون مزبور بهره‌مند شوند.
با توجه به لزوم افزایش میزان مستمری‌ها بر اساس ماده 96 قانون تأمین اجتماعی، آیا این امکان وجود دارد که بودجه‌ای خاص برای این منظور اختصاص یابد؟
افزایش مستمری‌ها در سازمان تأمین اجتماعی توسط هیات وزیران تصویب و جهت اجرا به سازمان ابلاغ شد که در سال 1390 نیز این افزایش به صورت هماهنگ با سایر صندوق‌های بازنشستگی، معادل 10 درصد بوده است.
شرایطی قانون برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور چیست؟
بر اساس این قانون، افرادی که در کارهای سخت و زیان‌آور شاغل هستند، با 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور به صورت متوالی یا 25 سال به صورت متناوب، تا سقف 35 روز حقوق بازنشسته می‌شوند، یعنی به ازای هر سال، 1.5 سال برای بیمه شده به عنوان سابقه محسوب و به همان قیاس هم از خدمات تأمین اجتماعی بهره‌مند می‌شود. در ضمن 4 درصد حق بیمه و مستمری به هنگام تقاضای بازنشستگی برای مدت مزبور محاسبه و از کارفرما مطالبه و وصول می‌شود.
لازم به ذکر است چنانچه بیمه شده کمتر از سابقه مذکور، سابقه پرداخت حق بیمه داشته که مقداری از آن سابقه مربوط به اشتغال وی در مشاغل سخت و زیان‌آور است، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه فرد موصوف 1.5 سال محاسبه شده و در شرط سابقه مقرر در ماده 76 قانون و تبصره‌های ذیل آن ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.
برای سخت و زیان‌آور شناخته شدن یک کار چه مراحلی باید طی شود و شناسایی آن بر عهده چه مرجعی است؟
برای تعیین و شناسایی سخت و زیان آور بودن مشاغل، کمیته‌ای 5 نفره در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل می‌شود که سازمان تأمین اجتماعی یک نماینده در بخش بیمه‌ای این کمیته دارد. بیمه شدگان و کارفرمایان متقاضی که گمان می برند مشاغل آنها سخت و زیان‌آور است، می‌توانند مراجعه کنند و فرم درخواست خود را ارائه دهند تا در کمیته مورد بررسی قرار گیرد. کمیته استانی مربوط به شناسایی مشاغل سخت و زیان‌آور نیز در ادارات زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا سازمان کار و آموزش فنی و حرفه‌ای تشکیل می‌شود و ریاست آن برعهده مدیر کل کار است.
اعضای این کمیته 5 نفر است و روند کار بدین صورت است که پس از آنکه کارهای مقدماتی در اداره کار صورت گرفت و کارشناسان نظر کارشناسی خود را (با توجه به گزارشات ارائه شده از سوی بازرسان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) ارائه دادند، به محل کارخانه یا واحد متقاضی مراجعه و تمام جوانب را بررسی می‌کنند.
رابطه از کارافتادگی، سابقه پرداخت حق بیمه و دریافت مستمری در ماده 91 قانون تأمین اجتماعی چگونه است؟
از کارافتادگی ناشی از بیماری باید به تأیید پزشک معالج برسد و در کمیسیون پزشکی این امر مطرح شود و مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس ماده 91 قانون تأمین اجتماعی، وقتی از کارافتادگی به تأیید کمیسیون پزشکی برسد، اگر سابقه پرداخت حق بیمه فرد کمتر از 17 سال باشد خود به خود مستمری وی بر اساس حداقل دستمزد محاسبه می‌شود اما اگر سابقه فرد بیش از 17 سال باشد، به نسبت حقوق و مزایایی که در زمان اشتغال حق بیمه پرداخت می‌کرده، مستمری دریافت می‌کند.
نحوه بازنشستگی بیمه شدگان در مشاغل مختلف چگونه است؟
برای بازنشسته شدن شاغلان عادی قبل از 14 مهر ماه سال 80، اگر فرد 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 60 سال سن داشت می‌توانست درخواست بازنشستگی کند، اما با توجه به قانون پس از 14 مهر ماه 80، هر سال یک سال به سابقه این افراد افزوده می‌شود، به طوری که تا تاریخ 14 مهر ماه 85 ، در صورت ارائه درخواست بازنشستگی به شعبه تأمین اجتماعی، باید 15 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 60 سال سن داشته باشد تا مشمول بازنشستگی شود.
در ضمن هر سال، یک سال به میزان سوابق افزوده می‌شود و از سال 90 به بعد، بیمه شده‌ای که 60 سال سن دارد باید 20سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد. همچنین در تبصره ماده 14 قانون کار که در سال 83 به تصویب مجلس رسیده است، ایام حضور در جبهه و ایام سربازی که در جبهه گذرانده شده، جزو سوابق سخت و زیان‌اور شخص محسوب می‌شود.
آیا اتباع خارجی (غیر ایرانی) می‌توانند از مزایای قانون تأمین اجتماعی برخوردار شوند؟
حسب ماده 120 قانون کار اتباع خارجی در صورت داشتن روادید ورود (ویزا) با حق کار می‌توانند مطابق قوانین و آئین‌نامه‌های مربوط، پروانه کار دریافت دارند.
بدیهی است این قبیل افراد در صورت اشتغال به کار، مشمول قانون تأمین اجتماعی خواهند بود.
مستمری بازنشستگی چه کسانی بر اساس 5 سال آخر دستمزد محاسبه می‌شود؟
مستمری بازنشستگی کسانی که نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام شده آنان در دو سال آخر خدمت آنها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد باشد و با سال‌های قبل سازگار نباشد، مشروط بر اینکه این افزایش دستمزد به دلیل ارتقاء شغلی نباشد صندوق بیمه‌ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه شده‌های مذکور را بر مبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت نماید.
از کار افتادگی جزئی از چه مزایایی برخوردار هستند؟
تمامی مستمری‌بگیران از کار افتاده جزئی مشمول افزایش مستمری (ضوابط ماده 96 قانون تأمین اجتماعی) حسب مصوب 15/10/62 هیأت محترم وزیران می‌باشند. لازم به ذکر است که بدون رعایت ماده 111 قانون تأمین اجتماعی، اشتغال به کار مستمری‌بگیران از کار افتاده جزئی هم زمان با دریافت مستمری فوق بلامانع می‌باشد.
آیا زنان بازنشسته هم کمک هزینه عائله‌مندی دریافت می‌کنند؟
مستمری‌بگیران زن بازنشسته و از کار افتاده کلی در صورتی از کمک هزینه عائله‌مندی برخوردار می‌گردند که در عین حال دارای سه شرط باشند:
الف)شوهر نداشته باشند و یا شوهر، حسب گواهی کمیسیون‌های پزشکی از کار افتاده کلی باشد و تحت تکفل همسر باشد.
ب) دارای فرزند پسری باشند که سن وی از 18 سال تجاوز نکرده و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته و یا به علت بیماری و نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 قانون قادر به کار نباشد و در مورد فرزندان دختر در صورتی که دارای شوهر نبوده و اشتغال به کار نداشته باشند.
ج)به تنهایی متکفل مخارج فرزندان مذکور باشند.
مستمری بازنشستگان و سایر مستمری‌بگیران بر چه مبنایی افزایش می‌یابد؟
افرایش مستمری بازنشستگان و سایر مستمری‌بگیران حسب ماده 96 تأمین اجتماعی که با توجه به افزایش هزینه زندگی با تصویب هیأت وزیران به همان نسبت افزایش می‌یابد.
در حال حاضر سازمان تأمین اجتماعی بیش از 2 میلیون مستمری‌بگیر و بازنشسته دارد که با توجه با گستردگی خدمات این سازمان در حوزه بیمه‌شدگان و در راستای افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مستمری‌بگیران و بازنشستگان پیرامون حقوق قانونی خود به برخی از دانستنی‌های بیمه‌ای می‌پردازیم.
شرایط بازنشستگی جانبازان شاغل بیمه شده در کارگاه‌های مشمول قانون تأمین اجتماعی چگونه است؟
قانون و آئین‌نامه اجرایی بازنشستگی زود هنگام جانبازان شاغل در کارگاه‌های مشمول تأمین اجتماعی به تصویب مجلس شورای اسلامی و هیات وزیران رسیده و دستور‌العمل آن به تمامی واحدهای تابعه ابلاغ شده لذا تمامی جانبازان در صورت داشتن حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه و احراز سایر شرایط مندرج در قانون و آئین‌نامه می‌توانند از مزایای بازنشستگی قانون مزبور بهره‌مند شوند.
با توجه به لزوم افزایش میزان مستمری‌ها بر اساس ماده 96 قانون تأمین اجتماعی، آیا این امکان وجود دارد که بودجه‌ای خاص برای این منظور اختصاص یابد؟
افزایش مستمری‌ها در سازمان تأمین اجتماعی توسط هیات وزیران تصویب و جهت اجرا به سازمان ابلاغ شد که در سال 1390 نیز این افزایش به صورت هماهنگ با سایر صندوق‌های بازنشستگی، معادل 10 درصد بوده است.
شرایطی قانون برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور چیست؟
بر اساس این قانون، افرادی که در کارهای سخت و زیان‌آور شاغل هستند، با 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور به صورت متوالی یا 25 سال به صورت متناوب، تا سقف 35 روز حقوق بازنشسته می‌شوند، یعنی به ازای هر سال، 1.5 سال برای بیمه شده به عنوان سابقه محسوب و به همان قیاس هم از خدمات تأمین اجتماعی بهره‌مند می‌شود. در ضمن 4 درصد حق بیمه و مستمری به هنگام تقاضای بازنشستگی برای مدت مزبور محاسبه و از کارفرما مطالبه و وصول می‌شود.
لازم به ذکر است چنانچه بیمه شده کمتر از سابقه مذکور، سابقه پرداخت حق بیمه داشته که مقداری از آن سابقه مربوط به اشتغال وی در مشاغل سخت و زیان‌آور است، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه فرد موصوف 1.5 سال محاسبه شده و در شرط سابقه مقرر در ماده 76 قانون و تبصره‌های ذیل آن ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.
برای سخت و زیان‌آور شناخته شدن یک کار چه مراحلی باید طی شود و شناسایی آن بر عهده چه مرجعی است؟
برای تعیین و شناسایی سخت و زیان آور بودن مشاغل، کمیته‌ای 5 نفره در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل می‌شود که سازمان تأمین اجتماعی یک نماینده در بخش بیمه‌ای این کمیته دارد. بیمه شدگان و کارفرمایان متقاضی که گمان می برند مشاغل آنها سخت و زیان‌آور است، می‌توانند مراجعه کنند و فرم درخواست خود را ارائه دهند تا در کمیته مورد بررسی قرار گیرد. کمیته استانی مربوط به شناسایی مشاغل سخت و زیان‌آور نیز در ادارات زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا سازمان کار و آموزش فنی و حرفه‌ای تشکیل می‌شود و ریاست آن برعهده مدیر کل کار است.
اعضای این کمیته 5 نفر است و روند کار بدین صورت است که پس از آنکه کارهای مقدماتی در اداره کار صورت گرفت و کارشناسان نظر کارشناسی خود را (با توجه به گزارشات ارائه شده از سوی بازرسان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) ارائه دادند، به محل کارخانه یا واحد متقاضی مراجعه و تمام جوانب را بررسی می‌کنند.
رابطه از کارافتادگی، سابقه پرداخت حق بیمه و دریافت مستمری در ماده 91 قانون تأمین اجتماعی چگونه است؟
از کارافتادگی ناشی از بیماری باید به تأیید پزشک معالج برسد و در کمیسیون پزشکی این امر مطرح شود و مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس ماده 91 قانون تأمین اجتماعی، وقتی از کارافتادگی به تأیید کمیسیون پزشکی برسد، اگر سابقه پرداخت حق بیمه فرد کمتر از 17 سال باشد خود به خود مستمری وی بر اساس حداقل دستمزد محاسبه می‌شود اما اگر سابقه فرد بیش از 17 سال باشد، به نسبت حقوق و مزایایی که در زمان اشتغال حق بیمه پرداخت می‌کرده، مستمری دریافت می‌کند.
نحوه بازنشستگی بیمه شدگان در مشاغل مختلف چگونه است؟
برای بازنشسته شدن شاغلان عادی قبل از 14 مهر ماه سال 80، اگر فرد 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 60 سال سن داشت می‌توانست درخواست بازنشستگی کند، اما با توجه به قانون پس از 14 مهر ماه 80، هر سال یک سال به سابقه این افراد افزوده می‌شود، به طوری که تا تاریخ 14 مهر ماه 85 ، در صورت ارائه درخواست بازنشستگی به شعبه تأمین اجتماعی، باید 15 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 60 سال سن داشته باشد تا مشمول بازنشستگی شود.
در ضمن هر سال، یک سال به میزان سوابق افزوده می‌شود و از سال 90 به بعد، بیمه شده‌ای که 60 سال سن دارد باید 20سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد. همچنین در تبصره ماده 14 قانون کار که در سال 83 به تصویب مجلس رسیده است، ایام حضور در جبهه و ایام سربازی که در جبهه گذرانده شده، جزو سوابق سخت و زیان‌اور شخص محسوب می‌شود.
آیا اتباع خارجی (غیر ایرانی) می‌توانند از مزایای قانون تأمین اجتماعی برخوردار شوند؟
حسب ماده 120 قانون کار اتباع خارجی در صورت داشتن روادید ورود (ویزا) با حق کار می‌توانند مطابق قوانین و آئین‌نامه‌های مربوط، پروانه کار دریافت دارند.
بدیهی است این قبیل افراد در صورت اشتغال به کار، مشمول قانون تأمین اجتماعی خواهند بود.
مستمری بازنشستگی چه کسانی بر اساس 5 سال آخر دستمزد محاسبه می‌شود؟
مستمری بازنشستگی کسانی که نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام شده آنان در دو سال آخر خدمت آنها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد باشد و با سال‌های قبل سازگار نباشد، مشروط بر اینکه این افزایش دستمزد به دلیل ارتقاء شغلی نباشد صندوق بیمه‌ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه شده‌های مذکور را بر مبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت نماید.
از کار افتادگی جزئی از چه مزایایی برخوردار هستند؟
تمامی مستمری‌بگیران از کار افتاده جزئی مشمول افزایش مستمری (ضوابط ماده 96 قانون تأمین اجتماعی) حسب مصوب 15/10/62 هیأت محترم وزیران می‌باشند. لازم به ذکر است که بدون رعایت ماده 111 قانون تأمین اجتماعی، اشتغال به کار مستمری‌بگیران از کار افتاده جزئی هم زمان با دریافت مستمری فوق بلامانع می‌باشد.
آیا زنان بازنشسته هم کمک هزینه عائله‌مندی دریافت می‌کنند؟
مستمری‌بگیران زن بازنشسته و از کار افتاده کلی در صورتی از کمک هزینه عائله‌مندی برخوردار می‌گردند که در عین حال دارای سه شرط باشند:
الف)شوهر نداشته باشند و یا شوهر، حسب گواهی کمیسیون‌های پزشکی از کار افتاده کلی باشد و تحت تکفل همسر باشد.
ب) دارای فرزند پسری باشند که سن وی از 18 سال تجاوز نکرده و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته و یا به علت بیماری و نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 قانون قادر به کار نباشد و در مورد فرزندان دختر در صورتی که دارای شوهر نبوده و اشتغال به کار نداشته باشند.
ج)به تنهایی متکفل مخارج فرزندان مذکور باشند.
مستمری بازنشستگان و سایر مستمری‌بگیران بر چه مبنایی افزایش می‌یابد؟
افرایش مستمری بازنشستگان و سایر مستمری‌بگیران حسب ماده 96 تأمین اجتماعی که با توجه به افزایش هزینه زندگی با تصویب هیأت وزیران به همان نسبت افزایش می‌یابد.
