محسن مقصودی (تهیه‌کننده و مجری)، رضا جوهرچی (جانشین تهیه کننده)، محسن حاج کرمی (مدیر تولید و روابط عمومی) و سیدحسن موسوی‌فرد (مسئول تحقیقات برنامه) عوامل این برنامه موفق تلویزیونی درباره روند تولید برنامه و همچنین دلایل موفقیت این برنامه با ما به گفت‌وگو نشستند. آنچه در ادامه می‌خوانید، ماحصل این گفت‌وگو است:
**همین 4 نفر کار تهیه و تولید برنامه ثریا را دارند؟
مقصودی: در ابتدای کار همین تعداد بودیم ولی یک تیم هنری و تولید هم داریم و می توان گفت تقریبا یک گروه 10 نفره نفرات اصلی را تشکیل می دهند.
**شما در این برنامه به طور مشخص اتاق فکر دارید یا موضوعات برنامه از سوی تهیه کننده و مجری انتخاب می شود؟
مقصودی:بله. یک جمعی از همین بچه‌ها با گروهی از اساتید حوزه فناوری و علم و صنعت شورای راهبردی برنامه را تشکیل می‌دهند. آنها موضوعات مختلف را گلچین می کنند و در اتاق فکر روی آن بحث می کنند و وقتی چارچوب یک موضوع و رویکردی که باید نسبت به آن داشته باشیم، مشخص شد به تیم تحقیق سپرده می شود و مجدد مستندها و گزارشهایی که باید برای هر موضوع ساخته شود، تصویب می شود و در نهایت یک بسته تحقیقاتی برای برنامه آماده می شود.
**اتاق فکر برنامه ثریا بر اساس چه اولویت هایی موضوعات را انتخاب می کند؟ چه ویژگی هایی باید در یک موضوع باشد تا سازندگان ثریا آن را قابل طرح در برنامه خود بدانند؟
مقصودی: ترکیبی از نیازهای کشور در حوزه علم و فناوری و صنعت و اقتصاد و برمبنایی نیازهایی که کشور دارد و اینکه چقدر مردمی و مخاطب پذیر است، در انتخاب برنامه مد نظر است. ممکن است یک موضوعی جذابیت رسانه ای بالایی داشته باشد اما اولویت نباشد از آن طرف یک موضوعی خیلی مهم باشد ولی جذابیت رسانه ای کمتری داشته باشد. در چنین مواردی تلاش می کنیم جذابیت رسانه ای برای آن ایجاد کنیم و یا یک مستند جداگانه درباره آن ساخته و پخش شود. البته این کار به دلیل این است که نمی خواهیم ریزش مخاطب ایجاد شود.
**روز اولی که کار را شروع کردید، هدفتان چه بود؟ می خواستید با ساخت این برنامه به چه هدفی برسید و چرا نام ثریا را برای این برنامه انتخاب کردید؟
مقصودی: حدیثی از پیامبر اکرم(ص) هست که اگر دانش در ثریا باشد، مردانی از سرزمین پارس به آن دست خواهند یافت. نام «ثریا» را از این حدیث انتخاب کردیم.
شعار برنامه نیز دیده‌بانی برای پیشرفت ایران است. با این نگاه که ما موفقیت‌های مسیر پیشرفت کشور، دستاوردها و چالش‌های این مسیر را با زبان عامه فهم و در عین حال مورد علاقه مخاطب عام به مردم ارائه کنیم. چندین هدف جدی هم برای برنامه داشتیم. چه در حوزه دانشگاهی و علمی و چه در حوزه صنعت و تولید که ما بتوانیم موضوعات اصلی کشور را برای مردم باز کنیم و فضای دانشگاه ها را به سمت مسائل اصلی کشور سوق بدهیم. متاسفانه فضای رسانه ای و دانشگاهی ما یک فضای سیاست زده و بی دغدغه نسبت به مسائل اصلی کشور است و ما بیاییم نشان بدهیم که مسائل عمیق تر و جدی تری وجود دارد که عمدتا راه کارهای علمی و کارشناسی دارد و جدا از دعواهای سیاسی است. گاهی یک نقصی در دولت های مختلف به وجود آمده و خوب پیش نرفته که عوامل مجزایی از بحث های سیاسی در آن دخیل بوده اند. ثریا سعی کرده با نگاه کارشناسی به مسائل بپردازد و سیاست زده نباشد اما قطعا پیشرفت های کشور نیز دخیل بوده و برنامه سکولار نیست و در حقیقت نفی نگاه سکولار به فناوری است. اما سیاست زده نیست. سیاست زدگی و جناحی یک بحث است و اینکه ما فناوری ها و پیشرفت ها را در خدمت نظام مقدس جمهوری اسلامی بدانیم، یک بحث دیگر است. این از جمله مسائلی است که ما روی آن تاکید بسیاری داریم. مهم ترین بحث مردمی کردن موضوعات اصلی کشور و کمک به پیشرفت کشور است. در این مسیر هم به دنبال مساله سازی درست هستیم.
**این برنامه از جمله مواردی است که تحقیق و پژوهش در آن از اهمیت بالایی برخوردار است. وجه چالشی برنامه ایجاب می کند که موضوعات با سختگیری بسیاری انتخاب شوند و البته روی این موضوعات باید تحقیق و پژوهش درستی انجام بگیرد. تیم تحقیقاتی شما چه مسیری را سپری می کند؟
موسوی‌فرد: کاری که ما معمولا در مقطع تحقیق برنامه ثریا انجام می‌دهیم، می توان گفت نوعی جهت‌گیری است. ما فقط تحقیق ابتدا به ساکن و از صفر انجام نمی دهیم. چون بالاخره دوستانی هستند و کارهای تحقیقاتی انجام داده اند ولی یا دغدغه رسانه ندارند و یا اصلا برای رسانه آن را تولید نکرده اند. ما نیز به خاطر سابقه پژوهشی که داریم خیلی خوب حرف های دوستان را می فهمیم و تلاش می کنیم مطالبات دوستان را تفکیک کنیم و مطالب اصلی و فرعی را جدا کنیم. در ادامه مطالب اصلی را به محتوای رسانه ای تبدیل کنیم. حال گاهی ما در مجموعه ثریا نیرو داریم که بگذاریم روی یک موضوعی و جوانب مختلف را دربیاوریم. اصلا هم این طور نیست که از صفر شروع کنیم. معمولا به سراغ همان گروه پژوهشی می رویم و آنها را می آوریم پای کار تا محتوای مورد نیاز ما را تامین کنند. کار هم 2 بخش دارد. یکی انتخاب موضوع است و گزارش ها و مستندها برنامه ریزی می شوند. اینکه بخش های امیدوارانه کار چه مواردی هستند که می توان رویشان مانور داد. گزارش ها و ضعف ها را هم استخراج می کنیم. کار خاصی هم که انجام می دهیم این است که ما برای ساخت انیمیشن یک تحقیقات متراکم و موجزی استخراج می کنیم که تبدیل به یک متن داستانی و انیمیشن می شود. همین فرایند بسیار مهم است.
**همه این اتفاقات در طول یک هفته می‌افتد؟
موسوی‌فرد: خیر. طولانی مدت است. یک کار دومی هم که داریم این است که در بازه زمانی هفته ای که برنامه قرار است پخش شود، ما تحقیقات خود را در قالب آمار و ارقام به همراه سوالاتی که قرار است از مهمانان بپرسیم آماده می کنیم.
بسته به موضوع و گروه پژوهشی ممکن است برای یک موضوع چندین ماه وقت صرف می کنیم و در مواردی که ما گروه پژوهشی نداریم، زمان بیشتری احتیاج داریم و گاهی 4 الی 5 ماه وقت گذاشته ایم تا اصل مطلب را استخراج کنیم. ما در مرحله تحقیق بازه طولانی تری نسبت به بسیاری از برنامه های این چنینی سپری می کنیم چون متاسفانه در برنامه های تلویزیونی بیشتر تحقیقات از طریق جستجوهای اینترنتی اتفاق می افتد و دست و پا شکسته است. گاهی هم اطلاعات غلط و غیرکارشناسی است. ما تلاش می کنیم که کارشناسی تر پژوهش کنیم. البته ما مواردی هم داشته ایم که کار پژوهش آن از صفر تا 100 کار خودمان بوده است. آن هم به این دلیل بوده که پیش از این کسی در این باره حرفی نزده است. مثلا در حوزه تجهیزات پزشکی یا نساجی واقعا کار خاصی نشده بود. ما خودمان منبع بودیم. چون یک روش پژوهش در برنامه ما نهادینه شده و ما سعی می کنیم طبق ان حرکت کنیم. خیلی از همین موضوعات هم چون کسی کار نکرده بکر است و به لحاظ رسانه ای خیلی هم جواب می دهد.
مقصودی: مزیت برنامه ثریا به نوعی بحث پژوهش آن است. شبکه ای کانون های تفکر برنامه ثریا را تولید می کنند و همه ما قبل از اینکه برنامه ثریا را بسازیم در همین مجموعه کار پژوهشی انجام می دادیم. در کنار ان شروع به کار رسانه کردیم و هر موضوعی که انتخاب می شود با پیشنهاد یکی از همین کانون های تفکر است. ما برای برخی کارهایمان سه الی چهار ماه کار پژوهشی انجام دادیم. مثلا روی موضوع صنعت نفت ما اخبار ریزی جمع اوری کردیم که برای بسیاری قابل توجه بود.
این باعث می شود که بسیاری از دوستانی که ما به برنامه دعوت می کنیم مجبور به ارائه بحث های اصیل و کارشناسی شده هستند و ثریا مجالی برای شعاردادن نیست. البته همین موضوع برای ما دردسر نیز هست و دوستان بسیاری هستند که وقتی به برنامه دعوتشان می کنیم، نمی پذیرند و بعد از مدتی که مشخص شد برنامه چالشی و جدی است، دیگر مهمان آوردن به برنامه کار آسانی نیست. عمده مسئولین و روابط عمومی ها بعد از تماس ما تشکر می کنند و به برنامه نمی آیند که مشکل جدی ماست. علی رغم اینکه ما به مهمانانمان خیلی احترام می گذاریم و سوال‌ها هم پیش از برنامه در اختیارشان قرار می‌دهیم اما کار دعوت از مهمان بسیار برای ما سخت شده است.
جوهرچی: اگر برنامه ای به نقطه ای برسد که مهمان وقتی دعوت می شود مجبور است که برود،مانند برنامه نود. اما در برنامه ما این موضوع امکان ندارد.
مقصودی: در مسائل و موضوعات ورزشی به ویژه فوتبال آخر ماجرا به کسی برنمی‌خورد ولی ما چون روی مسائل مهم کشور بحث می کنیم کارمان سخت تر است و امیدوارم زمانی به نقطه ای برسیم که مهمان مجبور شود به برنامه بیاید.
مقصودی: مزیت برنامه روی پژوهش‌هایی است که صورت می‌گیرد و یکی از نکات مهم برنامه این است که دو طرفه باشد. بعضی‌ها هم تلویحا به ما می‌گویند که هنوز بچه‌اید و خیلی راحت هم در برنامه می‌نشینند و بعد از گذشت 20 دقیقه در برنامه می‌نشیند و چکیده دو سال گذشته را در 10 دقیقه بیان می‌کنیم یا گزارش‌های آماری ارائه می‌دهیم که باعث می‌شود بعضی از میهمان‌ها در میان برنامه به ما بگویند شما چه کرده‌اید ما اصلا برای چنین برنامه‌ای آماده نیستیم و ای کاش به ما گفته بودید تا شخص دیگری را می‌فرستادیم. اصلا برایشان قابل تصور نبود که چنین برنامه‌ای پیش رویشان باشد چون برنامه‌هایی نظیر ثریا معمولا یک هفته وقت صرف تحقیق میکنند و شاید چند برنامه انگشت‌شمار باشد که مزیت محتوایی داشته باشند مانند برنامه پایش که یکی از مزیت‌هایش به روز بودن برنامه است و برنامه خوبی هم است. برنامه پایش مثلا امروز می‌گوید قیمت دلار چقدر بالا رفته و یا قیمت مرغ و گوشت را بررسی می‌کند اما ما می‌گوییم قیمت چرا بالا رفت و علت‌هایی که در 10 سال گذشته روی این ماجرا تأثیر گذاشته بررسی می‌کنیم. برنامه پایش برنامه‌ای محتوایی است که کارهای تحقیقاتی خوبی انجام داده و قابل دفاع است. هر برنامه‌ای که زیرساخت تحقیقاتی پیدا کند متفاوت می‌شود. اگر بتواند ویژگی‌های هنری را هم لحاظ کند موفق‌تر خواهد بود.
در نهایت بعد از مدتی برنامه برای مخاطبان شناخته شده شد و فصل متلک‌پرانی هم به پایان رسید برنامه به خاطر تولیدات و مستندات و پژوهش هایش جای خود را خیلی خوب باز کرد مثلا در بحث آموزش عالی شاید ما حدود 20 مصاحبه تحقیقاتی انجام داده بودیم و با تمام مسئولان حوزه آموزش عالی گفت‌وگو کردیم. آنها اصلا تصور نمی‌کردند که ما چنین آمار ریز و دقیقی داشته باشیم البته این روند باید ادامه داشته باشد و علیرغم فشارهای مالی و نصف شدن تیم تحقیقاتی مسیر را ادامه می‌دهیم. ما حدود 5 تیم تحقیقاتی داشتیم که به دلیل فشارهای مالی از چند تای آنها خداحافظی کردیم و بخش انیمیشن‌مان هم متوقف شد.
**شما برای برنامه حامی مالی پیدا نکردید و نخواستید با مشارکت سازمان و ارگانی برنامه روی آنتن ببرید؟
مقصودی: در این مسیر مدیر شبکه یک به ما خیلی کمک کرد شاید برای خیلی‌ها توجیه‌پذیر نبود که یک تیم جوان بیایند و کار کنند اما انصافا مدیر شبکه یک کمک کرد تا برنامه جلو برود و حمایت‌های او باعث شد برنامه پا بگیرد.
تأکید بر این بود که برنامه ثریا به هیچ وجه به سمت اسپانسری شدن نرود و ما هم این موضوع را رعایت کردیم چون قرار بود ثریا یک برنامه چالشی باشد و بتواند آزادانه نقد کندبه همین دلیل و به رغم همه فشارهای مالی که بود به سمت کار سفارشی شدن نرفتیم و برنامه را حفظ کردیم.
**تا به حال شده کسی به شما سفارش موضوع بدهد و از شما بخواهد به صورت ویژه به موضوعی بپردازید؟
مقصودی: خیلی کم خیلی از برنامه‌های فرهنگی کشور بودند که ما به آنها کمک کرده‌ایم. شاید حدود 60 تا 70 درصد برنامه‌های صدا و سیما حامی مالی جذب میکنند اما ما هنوز حدود یک سال و چند ماه طلب داریم.
جوهرچی: طلب‌های سری اول ثریا به تازگی وصول شده و کار پرداخت‌های سری دوم هنوز ادامه دارد این در حالی است که هر قسمت حدود 200 الی 300 میلیون برای ما هزینه دارد و مطالبات ما از سوی صدا و سیما به روز پرداخت نمی‌شود.
مقصودی: مجموعه پژوهشی ما مجبور به تعدیل نیرو شده تا ثریا بتواند ادامه پیدا کند. ما واقعا با شرایط سختی کار را به آنتن می‌رسانیم. ما گروه‌های فعالی را هم در شهرستان‌ها داریم که اگر بخواهیم آنها را حذف کنیم قطعا روی کیفیت کار تأثیر می‌گذارد مثلا در بخش انیمیشن مردم با طنز ما خیلی خوب ارتباط برقرار می‌کردند و وقتی ما این بخش را حذف کنیم کم‌کم ثریا نیز به یک برنامه معمولی تبدیل می‌شود البته این مشکلی است که همه برنامه‌های صدا و سیما دارند و نمی‌دانم برای حل آن چه راهکارهایی دارند.
**در تولید برنامه ثریا با توجه به آنچه خود شما گفتید گروه‌های تولیدی سخت‌کوشی کار میکنند آنها آنها وظیفه دارند موضوع را به بهترین شکل ممکن مورد پژوهش و ارزیابی قرار دهند و هیچ زاویه پنهانی در آن باقی نماند اما در نهایت این مجری است که تمام آن تلاش‌ها را به بار می‌نشاند و اگر نتواند به خوبی وظیفه خود را انجام بدهد تمام تلاش‌های چند ماهه به هدر رفته است. شما به عنوان مجری چه میزان تحقیق و پژوهش برای موضوعات برنامه انجام می‌دهید و مطالعات شما چقدر است؟ سؤالات را شما خودتان طراحی می‌کنید یا هر چه تیم تحقیقاتی در اختیار شما قرار بدهد از میهمان برنامه می‌پرسید؟
مقصودی: من خودم خیلی مزیت اجرایی ندارم اما اینکه به نتیجه رسیدیم من برنامه را اجرا کنم این بود که می‌خواستیم کسی باشد که از دل موضوع برآمده باشد چون برنامه‌ای است که محتوا محور است و یک برنامه شوگونه نیست که بخواهیم یک مجری بیاید و بگو بخند کند. اگرچه به نظر من ما نیاز به یک مجری اینگونه نیز داریم نقشی که فردی که گفت‌وگو را انجام میدهد این است که روی محتوا کاملا مسلط باشد و از درد موضوع کاملا مطلع باشد. ما یک ارتباط تنگاتنگ بین مراکز پژوهشی و علوم تحقیقاتی داشتیم. ما فرآیند هر قسمت‌مان دو ماه طول می‌کشد مگر موارد استثنا که یکباره پیش بیاید، ما در مراحل اولیه با دوستان طرح موضوع می‌کنیم و آنها به سراغ تحقیق و پژوهش می‌روند تا یک هفته مانده به اینکه برنامه به روی آنتن برود. در آن یک هفته تمام فکر و ذکر من به عنوان مجری و با یک دغدغه مضاعف موضوع برنامه می‌شود. تنوع موضوعات نیز خیلی بالا است مثلا یک قسمت درباره نانو است، یک قسمت درباره مسائل فضایی و یک قسمت درباره صنایع دفاعی است. یک هفته هم مثلا به موضوع بانک می‌پردازیم. چنین تنوع موضوعاتی به فردی با اقیانوسی از اطلاعات به ارتفاع 5 سانتی‌متر نیاز دارد که بتواند در حد چالش با مسئولین رفتار کند برخی از مسئولان ما فقط عادت کردهاند که بحث‌های کلیشه‌ای را در تلویزیون مطرح کنند.چالش با چنین افرادی کار بسیار سنگینی است و نمی‌دانم ما چقدر از عهده آن برآمده‌ایم اما من یک هفته پیش از برنامه را به شکل خیلی جدی به موضوع برنامه می‌پردازم و اگر جلسه و برنامه‌ای هم با موضوع هفته ما ارتباط داشته باشد حتما در آن شرکت می‌کنمو سعی می‌کنیم کم‌فروشی به مردم نکنیم چون نگاه ما به آنتن اینطور است که هر دقیقه آن از ارزش بالایی برخوردار است و ما باید به خاطر چیزی که در اختیارمان بوده جواب پس بدهیم اما منکر نمی‌شوم که قطعا قصوراتی را هم داشته‌ایم و امیدوارم مردم حلال کنند.
**هدف برنامه ثریا دیده‌بانی پیشرفت کشور است. شما به موضوع امید هم توجه ویژه‌ای دارید، گاهی نقد مسئولان با اهدافتان متعارض نمی‌شود و به سمت تخریب یا سیاه‌نمایی نمی‌روید؟
مقصودی: من فکر می‌کنم امید با صادق بودن رسانه ارتباط دارد یعنی مردم یک برنامه می‌بینند که نقاط مثبت نظام را می‌بیند و بدون رودربایستی نقاط منفی را نشان بدهد و در این مسیر سیاسی کاری نکند تا مردم واقعیت را ببینند. این مطالب از رسانه ملی و رسانه جمهوری اسلامی بیان می‌شود حتی اگر آن برنامه کاملا چالشی باشد به نظرم برای نظام و مردم آن نظام امید‌آفرین است که اگر ضعفی وجود دارد و مثلا در روستاییمشکلی وجود دارد این موضوع را رسانه جمهوری اسلامی بیان می‌کند نه بی‌بی‌سی و من و تو، ما باید رانت انتقاد کردن از جمهوری اسلامی را از شبکه‌های خارجی بگیریم، اینکه ما فقط بنشینیم به صورت شعاری نقاط مثبت نظام را ببینیم و کل انتقادات را دو دستی به رسانه‌های معاند تقدیم کنیم باعث ناامیدی می‌شود اما اگر خودمان نقدها را بدون تعارف و با نگاه دلسوزانه عنوان کنیم منجر به پیشرفت می‌شود. ما باید نقاط مثبت نظام را بر سر نقاط منفی آن بزنیم نه اینکه بگوییم ما بدبخت‌ترین کشور دنیاییم و هیچ کاری را نمی‌توانیم انجام بدهیم. این سخنان منجر به یأس می شود. یک روش دیگر این است که شما نقاط قوت صنعت و کشاورزی، مسائل هسته‌ای، ماهواره، نکات مثبت بخش غذایی، نانوتکنولوژی و ... بیان کنیم و آنها را مقایسه کنیم با نقاطی که هنوز در آنها ضعف داریم و بگوییم چرا اگر در این حوزه‌ها موفق هستیم در حوزه‌هایی نظیر صنعت نفت یا مخابرات یا خودرو و کشاورزی هنوز ضعف داریم. مقایسه نقاط ضعف و قوت باعث می‌شود بگوییم تا در مقطعی که ما این همه تحریم بودیم توانستهایم تا این حد بالا پیشرفت کنیم و همه دنیا نیز به آن اعتراف میکنند. این مقایسه‌ای است که به کار ما جهت میدهد و منجر به خودباوری می‌شود که بگوییم ما می‌توانیم. چطور ما در حوزه نیرو توانستهایم نیروگاه بسازیم و حتی آن را به کشورهای دیگر نیز تسری بدهیم اما در حوزه مخابرات همه کشورها در ایران دخالت دارند و حتی اپراتوری هم دست خود ما نیست، این قیاس‌ها منجر به جهت در مسیر پیشرفت می‌شود.
**چالش‌های جدی شما در برنامه منجر به این نشده تا به شما بگویند گروه سازنده ثریا از یک رانت ویژه برخوردارند که منجر شده بتوانند هر موضوعی را طرح کنند و آن را به چالش بکشند.
جوهرچی: خوشبختانه تا به حال این اتفاق برای ما نیفتاده است، برخی از برنامه‌ها که نگاه انقلابی در آنها وجود ندارد. وقتی یک موضوعی را مطرح میکنند منجر می‌شود که مورد استفاده رسانه‌های بیگانه قرار بگیرد اما ما دقیقا بر عکس آن عمل می‌کنیم مثلا در یک برنامه‌ای موضوع نساجی مطرح شد و باعث شد رسانه‌های بیگانه آن خط را ادامه بدهند و به شکل بسیار منفی به آن بپردازند. در چنین وضعیتی ثریا یک برنامه با همین موضوع تدارک دید و حتی امام جمعه نوشهر نیز پای کار آمد و خیلی سفت و سخت حمایت کرد، همین برنامه باعث شد رسانه‌های بیگانه دیگر این موضوع را دستاویز خود قرار ندهند و دیگر هیچ چیز در مورد نساجی مازندران ننوشتند. موضوعاتی که ما به شکل انتقادی به آنها می‌پردازیم از دسترس آنها خارج شده و دیگر رویش مانور نمی‌دهند. همچنین وقتی ما به عنوان دلسوز انقلاب موضوعی را مطرح می‌کنیم بازی را خانوادگی کرده‌ایم و دیگر بیگانه جرأت دخالت در آن ندارد. خوشبختانه در برنامه ثریا این اتفاق افتاده است.
مقصودی: البته ما در همین مسیر سختی کم نکشیده‌ایم چون مسئولین تاب انتقاد ندارند و اگر چند برنامه مثبت برویم کسی چیزی نمی‌گوید اما یک برنامه رویکرد انتقادی داشته باشد سریع اعتراض میکنند. این فشارها خیلی بوده است. وقتی ما یک موضوعی را انتخاب می‌کنیم چند آلترناتیو باید برایش بگذاریم برای اینکه هر لحظه امکان دارد موضوع برنامه خبری بشود و جلویش را بگیرند. ما موضوعاتی داشتیم که پس از بررسی در برنامه از سوی وزارتخانه‌ها بیانیه صادر می‌کردند و به ما انتقاد می‌کردند اما هیچ وقت موضوع برنامه‌مان عوض نشد. مثلا می‌گفتند انیمیشنی که هفته پیش پخش شد این هفته پخش نشود ما هم می‌گفتیم باشد دیگر پخش نمی‌کنیم اما هیچ وقت موضوع برنامه‌مان عوض نشد در چند ماه اخیر هم علیرغم اینکه ما فکر می‌کردیم با دولت جدید فضا خیلی بازتر می‌شود اما متأسفانه عکس آن اتفاق افتاد.
جوهرچی: البته نمی‌توان دولت قبل را به نداشتن سعه صدر متهم کرد چون که قبل از برنامه هیچ وقت برای ما اتفاق نیفتاد که برنامه دچار تغییر شود و تمام واکنش‌هایی که برایمان می‌آمد بعد از برنامه بود مثلا برنامه تجهیزات پزشکی که رفتیم بعد از برنامه با واکنش وزیر مواجه شدیم یا ما در حوزه پتروشیمی برنامه خیلی تندی رفتیم، در آن مقطع مدیر هیأت مدیره پتروشیمی ما را خواست و طی صحبت‌هایی که داشتیم مجاب شد برنامه دوم نیز انتقادی برود. خودش هم برای پاسخگویی آمد اما در کل انتقادپذیری در کشور ما ضعیف است و بعد قطعا دچار واکنش می‌شویم.
مقصودی: ما مواردی داشتیم که انتقاد می‌کردیم و هفته بعد می‌دیدیم صدا و سیما از سوی دولت با تذکر مواجه شده و از برنامه ناراحت می‌شدند یا زمان دکتر دستجردی ما برنامه‌ای داشتیم که ایشان خیلی ناراحت شدند و حتی هفته بعد هم حاضر به حضور در برنامه نشدند و به کل بیمارستان‌ها هم گفتند با ثریا هیچ همکاری نکنید حتی علیه ثریا هم بیانیه دادند.
مقصودی: در دولت جدید ما یک برنامه دیگر درباره سلامت رفتیم و همان حرف‌هایی که در دولت قدیم زده بودیم تکرار کردیم و ربطی به وزیر جدید نداشت اما به قدری سعه صدرها پایین بود که ما سه هفته پیاپی وعده برنامه بعدی را دادیم اما این موضوع در لحظات آخر کنسل شد و جای سؤال دارد.
جوهرچی: ما برای مستندهایمان زحمت کشیده‌ایم و حدود مثلا 40 دقیقه زمان گذاشته‌ایم اما به دلیل این تعویق‌ها می‌بینیم که موضوعات بیات شده‌اند.
* در صورت عدم همکاری ارگان‌ها یا مسئولین نمی‌توانید برنامه را بدون حضور میهمان و با استناد به گزارش‌ها و آمار و ارقامتان روی آنتن ببرید؟
جوهرچی: گاهی اوقات این اجازه به ما داده نمی‌شود.
مقصودی: به خاطر تعاملاتی که صداو سیما دارد گاهی اوقات این اتفاق می‌افتد. طی تعاملاتی که دولت با صدا و سیما دارد، صدا و سیما ترجیح میدهد مراعات دولت را بکند، به هر حال دولت وسط میدان است و به خاطر همین اگر دولت درخواستی دارد صدا و سیما سعی می‌کند مراعات آن قضیه را بکند و به ما می‌گوید به خاطر درخواستی که شده فعلا به این موضوع نپردازید. بعد از حدود مثلا یک ماه ما فکر می‌کنیم فضا برای طرح موضوع مهیا شده اما وقتی جلو می‌رویم می‌بینیم دوباره همان ماجراها تکرار می‌شود این هم به دلیل همان سعه صدری است که وجود ندارد. این هم در حالی است که نگاه ما به هیچ وجه سیاسی نبوده و ما قبلا هم چنین کارهایی کرده‌ایم و واکنش نداشته است.
جوهرچی: ما به هیچ عنوان نگاه سیاسی به ماجراها نداریم و کاملا کارشناسی مسائل را دنبال می‌کنیم.
مقصودی: به نظرم دولت باید نگاهش را به رسانه‌ها کمی اصلاح کند.
**چرا بیشتر موضوعاتی که شما برای برنامه‌تان انتخاب می‌کنید اقتصادی است و وارد پیشرفت‌های کشور در سایر حوزه‌ها نمی‌شوید؟
مقصودی: همیشه اقتصادی نیست و موضوعات علمی و فناوری را هم در دستور کار خود داریم اما به مسائل فرهنگی و اجتماعی ورود پیدا نمی‌کنیم البته ما از همان ابتدا محور برنامه‌مان علمی فناوری بوده است.
جوهرچی: شعار دیده‌بانی برای پیشرفت ایران در حوزههای علم و اقتصاد است و شامل سایر حوزه‌ها نمی‌شود.
مقصودی: گروه‌های مستندسازی که با همکاری میکنند نیز در همین حوزه کار کردهاند وتخصص ما در همین حوزه‌هاست، اگر وارد حوزههای دیگر بشویم به گفتن حرف‌هایی دچار می‌شویم که دیگران هم همین حرف‌ها را می‌زنند و دیگر مباحثمان تخصصی نخواهد بود.
**در حال حاضر برنامه شما با رویکرد اقتصادی پخش می‌شود برنامه‌های پایش و مناظره نیز همین وضعیت را دارند، این نشان میدهد که اکثریت برنامه‌های تلویزیون رویکرد اقتصادی دارند و ما در حوزههای دیگر خیلی ضعیف هستیم.
مقصودی: این وظیفه برنامه‌های دیگر است که به طور تخصصی به موضوعات فرهنگی و اجتماعی بپردازند.
**میزان بیننده برنامه شما چقدر است، آیا صداو سیما از این میزان آماری در اختیار شما قرار داده است؟
مقصودی: به ما گفته‌اند که تعداد بینندگان برآورد خوبی داشته است اما آمار آن محرمانه بوده است. در مقطعی میزان برنامه‌های ما 9 درصدی یعنی چیزی حدود 7.5 میلیون نفر بود، میزان متوسط پیامک‌های برنامه نیز 250 هزار است که البته در برخی برنامه‌ها این میزان خیلی بیشتر است و بعد از 90 و پایش سومین برنامه بر پیامک است.
**شما در صحبت‌هایتان اعلام کردید که همواره با واکنش از سوی مدیران و مسئولان کشور روبرو بوده‌اید اما به واکنش مردم اشاره‌ای نکرده‌اید. مردم درباره برنامه ثریا چه نظری دارند. اصلا زمان پخشبرنامه طوری هست که مخاطب پای آن بنشیند و موضوعات را دنبال کند.
مقصودی: در این باره ملاک و شاخصی وجود ندارد و من به عنوان مجری هنگام برخورد با مردم متوجه بازخوردها می‌شوم خوشبختانه بسیاری از مخاطبان برنامه را کامل پیگیری میکنند و حتی می‌پرسند که فلان موضوع چطور پیگیری شد این نشان میدهد برنامه روی بخشی از قشر عادی جامعه نفوذ پیدا کرده است. درباره ساعت پخش برنامه هم باید بگویم که قطعا ساعت پخش آن بعد از طرح چنین موضوعاتی در ساعت 11 شب مناسب نیست. اگرچه شاید برای شبکه یک به راحتی هم قابل تغییر نباشد. از نظر دیگر شاید جزو دومین یا سومین ساعات خوب پخش تلویزیون باشد اما در این میان باز پخش برنامه خیلی می‌تواند کمک بکند که شاید ما فقط چند ماه بازپخش خوب داشتیمو تکرار برنامه از پخش اصلی آن بازخوردهای بیشتری داشت.
جوهرچی: شبکه یک به خاطر سراسری و ویژه بودنش جدول پخش خاصی دارد و گاهی اوقات برنامه‌های ما سر تایم روی آنتن نمی‌رود مثل شبکه 3 که گاهی پخش مسابقات فوتبال ، پخش برنامه‌های اصلی آن را جابجا می‌کند، این یک مشکل است که ما با داشتن 23 شبکه هنوز نتوانسته‌ایم مشکل جدول پخش را حل کنیم.
مقصودی: اما با این حال این حرکت صدا و سیما که آنتن شبکه یک را به برنامه ثریا داده است قابل تقدیر است و ما حتی تا چند سال قبل برنامه‌ای با چنین شکل و شمایل نداشتیم هر چند که پخش ثریا در ساعت مناسبی نیست اما همین که صدا و سیما در این زمینه یک حرکتی کرده و وارد این حوزه شده خیلی مهم است. فقط نکته قابل تأمل اینجاست که ما یک سریال را در تلویزیون 3 بار بازپخش می‌کنیم اما برنامه‌ای نظیر ثریا تکرار ندارد در حالی که بازپخش این برنامه حتی از شبکه‌های دیگر می‌تواند منجر به دیده شدن آن شود. ما یکسری مخاطب داریم که می‌گویند وقتی برنامه شما را می‌بینیم به قدری ساعتش دیر است که خوابمان می‌گیرد. خصوصا اینکه برنامه ثریا تولید‌محور است و در هر قسمت حدود 40 الی 50 دقیقه مستند دارد و باز پخش آن از شبکه‌های دیگر می‌تواند تأثیر بسیاری بگذارد.
**مستندهایی که تولید می‌کنید با توجه به فاصله طولانی تا پخش بیات نمی‌شود؟
موسوی افرد: متأسفانهدر کشور ما سرعتاطلاعات به اندازه سرعت تخریب بالا نیست.
**به نظرتان پس از گذشت 3 سال و در حال حاضر برنامه ثریا به مرحله اثرگذاری رسیده است؟
مقصودی: موضوعات بسیاری بوده که ثریا آنها را پیگیری کرده است و رسانه‌های دیگر نیز به آن کمک کردند. در برخی برنامه‌ها اثرگذاری به حدی بود که نوع نگاه دولت به ماجرا تغییر پیدا کرده است. این موضوع برای ما خیلی خوشایند است. امیدوارم یک همکاری شبکه‌ای بین رسانه‌های دلسوز نظام شکل بگیرد و عینک سیاسی را برداریم و با نگاه کارشناسی موضوعات پیگیری شود و امیدواریم در سالهای آینده دهها برنامه مانند و بهتر از ثریا ساخته و پخش بشود. اگر بخواهیم اقتصاد کشور به سمت مسیری که رهبری به آن توجه دارند حرکت کنند نیاز به یک جهش رسانه‌ای داریم.
در حوزه رسانه‌ای نیز اگر به دنبال جهش هستیم باید رسانه‌هایمان در این حوزه پوست‌اندازی کند. الان آرایش اقتصادی ما در وضعیت جدید اقتصادی نیستو ما باید شرایطی داشته باشیم که همواره آماده باشیم. دریایی از سوژه‌های بکر وجود دارد که نیازمند‌رسانه‌ای است.
