گروه بین‌الملل مشرق - سرانجام واشنگتن تصمیم گرفت، با توجه به اوضاع امنیتی و انسانی حاکم بر عراق، در امور داخلی این کشور دخالت نظامی کند و این موضوعی است که «باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی روز جمعه گذشته خود به آن اشاره کرد تا به این ترتیب به ماموریت جدید آمریکا اشاره و تاکید کند که این ماموریت دو بخش را در بر خواهد گرفت.
بنابر اظهار رئیس جمهوری آمریکا بخش اول ماموریت آمریکا در عراق اجرای عملیات های نظامی هوایی است که آنها را عملیات هایی «محدود» توصیف کرد و بخش دوم ماموریت این کشور دخالت بشر دوستانه! برای نجات عراق از عملیات های کشتارهای جمعی است که به شکلی ویژه اقلیت های این کشور در معرض آن قرار دارند.
اما به نظر می رسد که این بار دخالت آمریکا دارای پیام های مختلفی چه از حیث زمان و چه از حیث اهداف است.
در بُعد زمانی آشکار است که واشنگتن فشارهای بسیار و جدی را بر طرف های مختلف عراقی وارد کرده تا در خصوص تشکیل دولت جدید در عراق – البته براساس چارچوب های مورد نظر واشنگتن - به توافق برسند و باز بنابر ادعای آمریکا، عراقی ها خود با دست خود موجبات آزادی کشورشان را از سیطره گروه تکفیری داعش شوند، اما پیش از آن نیاز به دستیابی به توافق بر سر تشکیل دولت در این کشور با حضور همه جریان ها و جناح های سیاسی عراقی است.
این نکته ای است که آشکارا در بیانیه «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا به آن اشاره شده بود، آنجا که کری گفته بود، سیاستمداران عراقی باید از طریق دستیابی به توافق برسر تشکیل دولت جامع و فراگیر و مورد پذیرش همه به اختلافات خود پایان دهند.
صرف نظر از عامل زمان واشنگتن در انتظار پایان اختلافات سیاسی طرف های مختلف عراقی پیش از فروپاشی اوضاع امنیتی و سیاسی در این کشور بود، چون از حجم و اندازه ضربات و خسارات وارده از این فروپاشی به خوبی آگاه است و از مدت ها پیش به این حقیقت رسیده است که جایی برای تشکیل حکومت تک حزبی یا تک جناحی یا طایفه ای یا شخصی در عراق نیست و تصمیماتی که در دوره حاکمیت بحران ها و شکست های بزرگ گرفته می شوند، مانند جدایی یا انقلاب یا بی طرفی رهاوردی جز فروپاشی و اضمحلال بیشتر برای عراق را به همراه ندارد.
بالطبع لازم به یادآوری نیست که بحران عراق و چالش هایی که گروه تکفیری «داعش» ایجاد کرده، به ویژه در راستای گسترش و توسعه بی سابقه مناطق نفوذ و افزایش قدرت آن، به خطری تبدیلی شده که نه تنها عراق و سوریه که سراسر منطقه را تهدید می کند، به خصوص آن که کشورهای منطقه دارای مرزهای مستحکمی نیستند که بتوانند با ضبط مرزها خود را از این خطر در امان نگه دارند و این موجب می شود، تا سیاست های کشورهای منطقه مورد بازنگری قرار گیرد و تعاملی هوشیارانه تر با اعتقادات و مذاهب و استفاده از آنها در جنگ های باز انجام شود.
حتی کشورهایی هم چون ایران و عربستان سعودی و ترکیه و چه بسا اردن که سیاست های مغایری با یک دیگر دارند، خود را در برابر تهدیدی جدی که امنیت داخلی آنها را ممکن بود، به خطر بیاندازد، ملاحظه کردند و دریافتند که اکنون وقت آن فرا رسیده تا دیدگاه و سیاستی واقع بینانه تر در قبال نزاع قطب های منطقهای تدوین و اتخاذ کند.
اما دومین پیام واشنگتن از تصمیم به دخالت نظامی در عراق، آن بود که این دخالت تنها به خواست طرف های مختلف عراقی صورت نمی گیرد، بلکه خواسته ای رسمی از سوی دولت عراق است.
این موضوع موجب می شود تا واشنگتن این بار در شرایطی بسیار متفاوت تر از شرایط سال 2003 به خصوص در قضایای اساسی و جوهری مرتبط با دیدگاه ها و مواضع مردمی قرار گیرد، این در حالی است که انتظار می رود، شورای امنیت سازمان ملل نیز این بار از آمریکا خواستار کمک به عراق در مبارزه اش علیه داعش شود و این به نوعی رسمیت بخشیدن به حضور نظامی آمریکا در عراق است.
این در حالی است که پیشتر رسانه های آمریکایی از حملات هوایی آمریکا علیه گروه تکفیری «داعش» در مناطق رویارویی پیشمرگه کردستان در شمال عراق سخن گفته بودند، در آن زمان واشنگتن این خبرها را تکذیب کرد، اما اوباما در سخنان خود تاکید کرد که کمک هایی برای محاصره شدگان کوه «سنجار» در شمال عراق ارسال شده است.
در تحولات روزهای اخیر عراق آن چه به عنوان یک اصل ثابت مطرح بود، این بود که جنگ علیه گروه تروریستی تکفیری داعش پیش از آن که تصمیمی آمریکایی یا بین المللی باشد، باید اقدامی کاملا عراقی و فراگیر و جامع باشد و این که این جنگ نیازمند دستیابی به توافقات و تشکیل ائتلاف ها و اتحادهای عراقی به گونه ای است که به اختلافات کردی – سنی – شیعی عراق پایان دهد و سرآغاز سازش ها و توافقات بزرگ و هم چنین تضمین کننده خشک شدن منابع حمایتی و پشتیبانی تروریسم و ادامه فعالیت آن در عراق باشد.
بی تردید چنین توافقاتی جز با اقدامات جدی و بزرگ در میان جریان ها و گروه های سیاسی عراقی حاصل نخواهد شد، تا با توسل جستن به آنها امکان توسعه و گسترش پایگاه و جایگاه مردمی دولت جدید و بازگشت شکوه و قدرت واقعی به آن و بنای ارتشی جدید که توان مقابله با تهدیدات و خطرها را داشته باشد، فراهم شود.
اما دستیابی به چنین توافقاتی در هر حال به زودی در عرصه عراق حاصل نخواهد شد و این بسیاری از سوالات مطرح درباره دلایل و اهداف واقعی دخالت نظامی آمریکا در عراق را از بین می برد، به ویژه اگر این دخالت نظامی در لفافه ارائه کمک به نیروهایی، از جمله دولت عراق، در این کشور باشد که در حال مبارزه با گروه تکفیری «داعش» باشند.
شکست گروه تکفیری تروریستی «داعش» و مدت زمانی که برای این امر نیاز است، تا حدود زیادی به قدرت و توان عراقی ها در از بین بردن اختلافات اشان بستگی دارد. بی شک در صورت وجود چنین توان و قدرتی مدت کوتاهی نخواهد گذشت که خواهیم دید این گروه تروریستی تکفیری مجبور به ترک خاک عراق خواهد شد، اما در صورتی که اتخاذ تصمیم مبارزه و جنگ با گروه تکفیری داعش با توافق و همراهی داخلی همراه نباشد، باید در انتظار به درازا کشیدن مدت زمان این جنگ باشیم، به خصوص اگر حملات هوایی آمریکا نتواند، تغییری در موازنه قوای نظامی علیه داعش ایجاد کند.
فراتر از آن مبارزه با داعش در عراق در صورتی که این گروه تروریستی تکفیری به سیطره خود بر مناطق گسترده ای از سوریه ادامه دهد و یا مبارزاتش علیه نظام سوریه یا دیگر گروه های تروریستی مسلح فعال در خاک این کشور استمرار پیدا کند، هیچ گاه نمی تواند، به نتایج قاطع و موفقی برسد.
بنابر اظهار رئیس جمهوری آمریکا بخش اول ماموریت آمریکا در عراق اجرای عملیات های نظامی هوایی است که آنها را عملیات هایی «محدود» توصیف کرد و بخش دوم ماموریت این کشور دخالت بشر دوستانه! برای نجات عراق از عملیات های کشتارهای جمعی است که به شکلی ویژه اقلیت های این کشور در معرض آن قرار دارند.
اما به نظر می رسد که این بار دخالت آمریکا دارای پیام های مختلفی چه از حیث زمان و چه از حیث اهداف است.
در بُعد زمانی آشکار است که واشنگتن فشارهای بسیار و جدی را بر طرف های مختلف عراقی وارد کرده تا در خصوص تشکیل دولت جدید در عراق – البته براساس چارچوب های مورد نظر واشنگتن - به توافق برسند و باز بنابر ادعای آمریکا، عراقی ها خود با دست خود موجبات آزادی کشورشان را از سیطره گروه تکفیری داعش شوند، اما پیش از آن نیاز به دستیابی به توافق بر سر تشکیل دولت در این کشور با حضور همه جریان ها و جناح های سیاسی عراقی است.
این نکته ای است که آشکارا در بیانیه «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا به آن اشاره شده بود، آنجا که کری گفته بود، سیاستمداران عراقی باید از طریق دستیابی به توافق برسر تشکیل دولت جامع و فراگیر و مورد پذیرش همه به اختلافات خود پایان دهند.
صرف نظر از عامل زمان واشنگتن در انتظار پایان اختلافات سیاسی طرف های مختلف عراقی پیش از فروپاشی اوضاع امنیتی و سیاسی در این کشور بود، چون از حجم و اندازه ضربات و خسارات وارده از این فروپاشی به خوبی آگاه است و از مدت ها پیش به این حقیقت رسیده است که جایی برای تشکیل حکومت تک حزبی یا تک جناحی یا طایفه ای یا شخصی در عراق نیست و تصمیماتی که در دوره حاکمیت بحران ها و شکست های بزرگ گرفته می شوند، مانند جدایی یا انقلاب یا بی طرفی رهاوردی جز فروپاشی و اضمحلال بیشتر برای عراق را به همراه ندارد.
حتی کشورهایی هم چون ایران و عربستان سعودی و ترکیه و چه بسا اردن که سیاست های مغایری با یک دیگر دارند، خود را در برابر تهدیدی جدی که امنیت داخلی آنها را ممکن بود، به خطر بیاندازد، ملاحظه کردند و دریافتند که اکنون وقت آن فرا رسیده تا دیدگاه و سیاستی واقع بینانه تر در قبال نزاع قطب های منطقهای تدوین و اتخاذ کند.
اما دومین پیام واشنگتن از تصمیم به دخالت نظامی در عراق، آن بود که این دخالت تنها به خواست طرف های مختلف عراقی صورت نمی گیرد، بلکه خواسته ای رسمی از سوی دولت عراق است.
این موضوع موجب می شود تا واشنگتن این بار در شرایطی بسیار متفاوت تر از شرایط سال 2003 به خصوص در قضایای اساسی و جوهری مرتبط با دیدگاه ها و مواضع مردمی قرار گیرد، این در حالی است که انتظار می رود، شورای امنیت سازمان ملل نیز این بار از آمریکا خواستار کمک به عراق در مبارزه اش علیه داعش شود و این به نوعی رسمیت بخشیدن به حضور نظامی آمریکا در عراق است.
در تحولات روزهای اخیر عراق آن چه به عنوان یک اصل ثابت مطرح بود، این بود که جنگ علیه گروه تروریستی تکفیری داعش پیش از آن که تصمیمی آمریکایی یا بین المللی باشد، باید اقدامی کاملا عراقی و فراگیر و جامع باشد و این که این جنگ نیازمند دستیابی به توافقات و تشکیل ائتلاف ها و اتحادهای عراقی به گونه ای است که به اختلافات کردی – سنی – شیعی عراق پایان دهد و سرآغاز سازش ها و توافقات بزرگ و هم چنین تضمین کننده خشک شدن منابع حمایتی و پشتیبانی تروریسم و ادامه فعالیت آن در عراق باشد.
بی تردید چنین توافقاتی جز با اقدامات جدی و بزرگ در میان جریان ها و گروه های سیاسی عراقی حاصل نخواهد شد، تا با توسل جستن به آنها امکان توسعه و گسترش پایگاه و جایگاه مردمی دولت جدید و بازگشت شکوه و قدرت واقعی به آن و بنای ارتشی جدید که توان مقابله با تهدیدات و خطرها را داشته باشد، فراهم شود.
شکست گروه تکفیری تروریستی «داعش» و مدت زمانی که برای این امر نیاز است، تا حدود زیادی به قدرت و توان عراقی ها در از بین بردن اختلافات اشان بستگی دارد. بی شک در صورت وجود چنین توان و قدرتی مدت کوتاهی نخواهد گذشت که خواهیم دید این گروه تروریستی تکفیری مجبور به ترک خاک عراق خواهد شد، اما در صورتی که اتخاذ تصمیم مبارزه و جنگ با گروه تکفیری داعش با توافق و همراهی داخلی همراه نباشد، باید در انتظار به درازا کشیدن مدت زمان این جنگ باشیم، به خصوص اگر حملات هوایی آمریکا نتواند، تغییری در موازنه قوای نظامی علیه داعش ایجاد کند.
فراتر از آن مبارزه با داعش در عراق در صورتی که این گروه تروریستی تکفیری به سیطره خود بر مناطق گسترده ای از سوریه ادامه دهد و یا مبارزاتش علیه نظام سوریه یا دیگر گروه های تروریستی مسلح فعال در خاک این کشور استمرار پیدا کند، هیچ گاه نمی تواند، به نتایج قاطع و موفقی برسد.
