گروه دفاع و امنیت مشرق - نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز گذشته در اطلاعیه ای اعلام کرد که یک فروند پهپاد ساخت رژیم صهیونیستی را پیش از ورود به منطقه تاسیسات اتمی کشورمان در نظنز رهگیری و ساقط کرده است؛ اقدامی که به سرعت در راس اخبار جهان قرار گرفته و تاکنون واکنش رسمی از سمت مقامات صهیونیست به این افتضاح منتشر نشده است.

در این گزارش، با خانواده پهپادی که در این عملیات مورد استفاده قرار گرفته است، آشنا می‌شویم و به جنبه‌های مهم این شکار تاریخی می‌پردازیم.

هرچند در ساعات اولیه، اطلاعاتی درباره این پهپاد توسط برخی کارشناسان منتشر و نوع آن هرون عنوان شده بود اما بر اساس اعلام فرمانده نیروی هوافضای سپاه، پهپاد ساقط شده از نوع هرمس بوده است. خانواده پهپادهای هرمس (به معنای الهه دزدها) دارای چندین عضو هستند که عبارت است از هرمس 90، هرمس 180، هرمس 450، هرمس 900 و همچنین هرمس 1500.

این پهپادها توسط شرکت اسراییلی Elbit اسراییل ساخته شده است. البته باید توجه داشت که پهپاد هرمس 1500 اصولا برای بازار صادرات ساخته شده و وارد خدمت نیروهای مسلح رژیم صهیونیستی نشده است و به همین دلیل این پهپاد معرفی نخواهد شد.

هرمس 90

هرمس 90 یک پهپاد سبک تاکتیکی به وزن کلی 115 کیلوگرم است که برای ماموریت های شناسایی در زمین های باز و یا محیط جنگ شهری به کار می رود. این پهپاد سبک دارای مداومت پروازی در حدود 15 ساعت، سقف پروازی 4500 متر و سرعت آن 175 کیلومتر بر ساعت است. برد این پهپاد 100 کیلومتر و اندازه دهانه بال آن 5 متر است.


این پهپاد می تواند یک محموله 25 کیلوگرمی را حمل کند. با توجه به نوع ماموریت این پهپاد سامانه های گوناگونی مثل رادارSAR ،سامانه نقشه برداری از سطح زمین، دوربین های فروسرخ و سامانه رله ارتباط مخابراتی مجهز می شود.

هرمس 180

این پهپاد نیز از جمله پرنده های بدون سرنشین سبک تاکتیکی است که برای استفاده توسط یگان های کوچک نظامی برای اموری مثل شناسایی و جمع آوری اطلاعات به کار می رود. طول این پهپاد 4.4 متر، طول دهانه بال آن 6 متر و وزن آن 195 کیلوگرم است. برد این پهپاد 150 کیلومتر بوده و توان پرواز ادامه دار به مدت 10 ساعت را دارا می باشد. سرعت این پهپاد در حدود 194 کیلومتر بر ساعت بوده و ارتفاع پرواز آن 4500 متر است.


این پهپاد می تواند در امور شناسایی ، تصحیح آتش توپخانه ، تهیه تصاویر با کیفیت از سطح زمین و ارسال آنها در زمان واقعی مورد استفاده قرار گیرد. هرمس 180 توان حمل محموله ای به وزن 32 کیلوگرم را دارا می باشد.

هرمس 450

اما پهپاد بعدی در خانواده هرمس مدل 450 است. این پهپاد برای ماموریت شناسایی با ماندگاری بالا در آسمان طراحی و ساخته شده است. هرمس 450 با یک موتور وانکل به قدرت 52 اسب بخار مجهز شده و می تواند با سرعت 176 کیلومتر تا فاصله 200 کیلومتری پرواز کند. این پهپاد توانایی باقی ماندن تا 20 ساعت در آسمان را دارد و برای ماموریتهای طولانی توان حمل مخازن سوخت را نیز دارا می باشد. سقف پروازی این پهپاد 5400 متر و طول دهانه بال آن 10.5 متر می باشد.


این پهپاد توان حمل محموله ای به وزن 150 کیلوگرم را دارد که می تواند شامل دوربین های الکترواپتیک سری CoMPASS IV ، سامانه های رله ارتباط مخابراتی ، رادار SAR ، غلاف های جنگ الکترونیک و یا سامانه های نشانه گذاری لیزری با توجه به نوع ماموریت باشد. این پهپاد به کشورهایی مثل آمریکا، انگلستان، برزیل و کشور همسایه ایران یعنی جمهوری آذربایجان نیز صادر شده است.

با توجه به اطلاعات اعلام شده توسط سردار حاجی زاده، برخی تجهیزات و فناوری های به کار رفته در پهپاد منهدم شده، نزدیک به ویژگی های هرمس 450 است.

هرمس 900

این پهپاد در حقیقت نسل بعدی پهپاد هرمس 450 به حساب آمده و بر مبنای آن تکمیل شده است. یکی از اصلی ترین وظایف هرمس 900 ثبت و ارسال تصاویر میدان نبرد و انتقال آن در زمان واقعی و به صورت زنده به فرمانده هان نظامی است. این پهپاد توانایی پرواز و فرود به صورت خودکار را داشته و می تواند در ارتفاع 10 کیلومتری از سطح زمین پرواز کند.

این پهپاد دارای طول دهانه بالای در حدود 15 متر بوده و می تواند محموله ای به وزن 300 کیلوگرم را حمل کند.


این پهپاد به دوربین های الکترواپتیکال و فروسرخ و همچنین سامانه های جمع آوری اطلاعات الکترونیکی و همچنین سیستم های مربوط به ارسال زنده اطلاعات به مراکز فرماندهی مجهز شده است. این پهپاد می تواند با سرعت 220 کیلومتر بر ساعت پرواز کرده و ماندگاری آن در آسمان در حدود 40 ساعت است.

تلاش هرمس منهدم شده برای پنهانکاری

2 ویژگی های مهم پهپادهای جاسوسی را می توان در تجهیزات خاص و تلاش برای پنهانکاری توصیف کرد. پهپاد منهدم شده نیز این دو شاخصه مهم را در بالاترین حالات ممکن در خود جای داده بود. در بخش پنهانکاری، علاوه بر استفاده از مواد خاص، این پهپاد از طراحی و ابتکارات خاص برای پنهان کردن نویز و گرمای موتور خود بهره می برده است.

یکی از مهمترین مشخصات این نوع پهپاد استفاده گسترده از مواد کامپوزیت و همچنین موتور وانکل در آن است. استفاده از مواد کامپوزیت این پهپاد را کوچک و سبک کرده و استفاده از موتور کم توان باعث شده است تا کمترین بازتاب راداری و فروسرخ از این پهپاد ساطع شده و شناسایی آن بسیار مشکل شود.

همچنین با توجه به تصاویر منتشر شده، رنگ کف این پهپاد همرنگ آسمان و روی آن، همرنگ سطح زمین است تا کمترین بازتاب در سامانه های رصد چشمی را داشته باشد که نشان دهنده توجه رژیم سازنده به کوچکترین مولفه ها برای پنهان سازی این پهپاد جاسوسی است.

با توجه به اینکه یکی از انواع مجموعه سامانه های شناسایی که در نمونه هایی از خانواده پهپاد "Shadow" آمریکایی استفاده می شود ساخت صنایع هوایی اسرائیل بوده که شامل یک دوربین های حرارتی، دوربین فیلمبرداری و نشانه گذارهای لیزری است، می توان مطمئن بود که این نسل جدید از پهپادهای صهیونیستی، دوربین های مجهز با رزولوشن تصویری بالا و قدرت اشراف بر منطقه وسیع را داشته است که دستیابی به این دوربین ها هم کمک مناسبی برای اشراف بر تجهیزات پهپادهای اسرائیلی برای متخصصان ایرانی خواهد بود.

نقش ویژه شبکه یکپارچه پدافندی

طی سالهای اخیر مأموریت شناسایی و نظارت هوایی بیشترین حجم کاری پهپادها را در سراسر دنیا به خود اختصاص داده است. یکی از مزیت های مهم این وسائل در مأموریت های شناسایی، توانایی پرواز چند ساعته تا چند روزه روی هدف به صورت مداوم است، کاری که از عهده ماهواره های جاسوسی که عموماً در ارتفاعات نچندان بالا مستقر هستند بر نمی آید و هواپیماهای سرنشین دار هم بیشتر به دلیل محدودیت های تحمل انسان امکان پرواز طولانی مدت را ندارند.


آنطور که سردار حاجی زاده اعلام کرده، شبکه یکپارچه پدافندی کشورمان که سامانه های رصد و شکار تمامی نیروهای مسلح به آن متصل است، با شناسایی و اطلاع از موقعیت این پهپاد، مشخصات لازم را در اختیار سامانه های پدافندی سپاه پاسداران قرارداده و موشک شلیک شده، موفق شده این پهپاد را منهدم کند.

تصاویر منتشر شده نیز نشان می دهد با توجه به دقت ترکش های موشک، سوخت موجود در این پهپاد برای بازگشت احتمالی به کشور همسایه ایران و مواد سبک غیرفلزی به کار رفته در بدنه آن، باعث شده تا هرمس جاسوس، آتش گرفته و با اصابت به زمین، تکه تکه شود هرچند بخشی از تجهیزات و سامانه های موجود در آن سالم بوده و در حال تجزیه و تحلیل است.

این هماهنگی در رصد آنلاین، انتقال اطلاعات و تجمیع فعالیتها در بحث انهدام، نشان دهنده یک شبکه پویا، اشراف کامل و نبود خلا راداری و رصدی در محدوده وسیع خاک ایران اسلامی دارد که می تواند نمونه خوبی از رشد توان راداری و پدافندی کشورمان طی سالهای اخیر و با راه اندازی این شبکه یکپارچه پدافندی توسط قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء با تدبیر رهبر معظم انقلاب و فرمانده کل قوا باشد.

ضرر مادی صهیونیست ها از شکار هرمس

شاید اهالی رسانه و کارشناسان نظامی به خاطر داشته باشند که سونامی سقوط پهپادهای ارتش انگلیس که شامل پهپادهای هرمس 450 بود چه هزینه هنگفتی برای این کشور به همراه داشت و در طی سالهای اخیر نیز صنایع تسلیحاتی رژیم صهیونیستی در تلاش بود این پهپاد را به کشورهای مختلف اروپایی و آمریکایی بفروشد که قطعا با این اتفاق جدید نوع مواجهه کشورها با پیشنهاد مذکور متفاوت خواهد بود.


از سوی دیگر هزینه هر واحد از این پهپاد حدود 2 میلیون دلار اعلام شده است که کشورهایی چون جمهوری آذربایجان و ترکیه (از نوع هرون) به نمونه هایی از پهپادهای اسرائیلی دسترسی دارند که نشان می دهد این رقم قابل توجه برای هر واحد پهپاد، نتیجه خاصی را در صورت همراهی آنها با اهداف جاسوسی صهیونیست ها علیه کشورمان نخواهد داشت.

آیا پهپاد هرمس مدرن تر از پهپادهای ایرانی است؟

اگرچه بر طبق سخنان فرمانده نیروی هوافضای سپاه، نوع این هواپیمای بدون سرنشین اسرائیلی مطابق با اطلاعات منتشره در منابع آشکار نبوده و بر این اساس نمی توان نظر قطعی درباره آن داد اما با توجه به شباهت های این جاسوس صهیونیست با نمونه هایی چون هرمس 450، می توان آنرا با پهپاد شاهد 129 ایرانی مقایسه کرد.

نکته مهم اینجاست که متخصصان کشورمان از همان ابتدای راه صنعت پهپاد، در تحریم دولت ها و صنایع خارجی قرار داشته و با اتکا به توان داخلی موفق به توسعه و تولید بیش از 500 فروند از انواع مختلف هواپیماهای بدون سرنشین در این سال ها شده اند در حالی که صهیونیست ها به تمامی منابع علمی و مالی آمریکا و سایر دولتهای پیشرفته غربی دسترسی داشته و از این نظر دست به مراتب باز تری داشته اند.


البته الگوبرداری از طرح های موفق و مطرح خارجی نیز در برخی پهپادهای جدید ایرانی مشهود است که به عنوان یک راه حل میانبر پذیرفته شده در طراحی محصولات، مورد قبول است اما توسعه زیرسامانه های مختلف حتی موتور و تولید انبوه آنها در داخل کشور به انجام می رسد که سبب سرپا ماندن صنعت پهپاد در کشورمان حتی با وضع تحریم های شدیدتر در چند سال اخیر شده است.

بنابراین به جرأت می توان گفت جایگاه جمهوری اسلامی ایران در این صنعت نه تنها در منطقه بلکه در دنیا بسیار بالا بوده همانگونه که افتخاراتی نظیر تصویربرداری طولانی مدت و عبور از روی ناوهای هواپیمابر و ناوشکن های نیروی دریایی آمریکا و پایگاه های این کشور در زمان اشغال عراق در چند سال گذشته نیز اثبات عملی این جایگاه بوده است.

با مقایسه دقیق بین پهپاد شاهد 129 و هرمس 450 مشخص خواهد شد که نمونه ایرانی به مراتب مدرن تر و با قابلیت های بیشتر است و از این نظر، شکار این هواپیمای بدون سرنشین کمک ویژه ای به صنایع دفاعی ایران نداشته و نیازی به مهندسی معکوس آن نیز نخواهد بود.