به گزارش گروه اجتماعی مشرق، «قدیمی‌ترین نهاد مدنی در ایران»؛ این مهم‌ترین توصیف وکلا و حقوقدانان از کانون وکلا است. با این حال، این نهاد مدنی در چند سال گذشته همواره با حاشیه‌های بسیاری دست به گریبان بوده است. استقلال کانون، نحوه برگزاری انتخابات آن و موضع‌گیری‌هایش در قبال موضوعات سیاسی و حقوقی از جمله این موارد است. عده‌ای نیز معتقدند که کانون وکلا آن‌طور که باید و شاید، در خدمت منافع مردم نیست و در بسیاری از موارد سکوت کرده است. با همه اینها، این نهاد همچنان سقفی است بالای سر وکلا و اولین و مهم‌ترین نهاد سازمان‌دهنده به شغل وکالت است. دکتر «علی نجفی توانا» رئیس کانون وکلای دادگستری مرکز به پرسش‌هایی درباره این حواشی جواب داد.
برای شروع، شاید بهتر باشد از فلسفه وجودی کانون وکلای دادگستری سخن بگویید.
کانون وکلای دادگستری متشکل از حقوقدان‌های تراز اول کشور است و در همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، برای دفاع از منافع کشور و مردم حضور دارد و به همین دلیل، هرگاه موضوعی به آنها محول می‌شود، برای دفاع و پیگیری اقدام می‌کنند. در همه ادوار تاکنون، این آمادگی از طریق رسمی و غیررسمی اعلام می‌شود و وکلای کانون به عنوان اعضای نهادهای تخصصی در خدمت قوای عمومی، همکاری و همراهی داشته‌اند.
علت اینکه کانون وکلا در اکثر موارد به جای موضع‌گیری و پیگیری سکوت اختیار می‌کند، چیست؟
کانون در تمامی مواردی که نیاز به موضع‌گیری بوده، از جمله در بحث حقوقی انرژی هسته‌ای ایران و اقدامات ددمنشانه رژیم صهیونیستی در غزه یا مشکلاتی که برای کشورهای دیگر پیش آمده، اعلام موضع کرده است، اما فراموش نکنیم کانون وکلا یک نهاد صنفی است که تلاش می‌کند در مسائل داخلی و خارجی هیچ‌گاه موضع‌گیری سیاسی نکند. اگر کانون وکلا به اتخاذ مواضع سیاسی بپردازد، با توجه به تغییر مدیریت‌ها و گرایش‌ها، ملعبه دست جریانات سیاسی داخلی خواهد شد. همچنین در رابطه با حقوق بشردوستانه، حقوق انسانی یا اقدامات غیرانسانی کشورها همواره تلاش شده است مواضعی روشن، مترقی، منطقی و قانونمند و بدون توجه به فشارها و گرایش‌های سیاسی اتخاذ شود.
کانون وکلا چه اقدامات عملی در مجامع بین‌المللی و دادگاه‌ها و شورای حقوق بشر در خصوص اثبات غیرقانونی بودن تحریم‌ها علیه کشور کرده است؟
وکلای دادگستری عمدتاً از خانواده‌های شهدا و ایثارگران و جوانان فرزند انقلاب هستند. اگر با انصاف و بی‌طرفی نگاه کنیم، می‌بینیم که موضع‌گیری‌های این افراد معمولاً بسیار درست و بهنگام بوده است. افراد می‌توانند نگاه‌هایی فردی و موضع‌گیری‌هایی متفاوت داشته باشند، اما نهاد وکالت چنان‌که گفته شد، در مواقع حساس، همیشه از منافع ملی دفاع می‌کند و هر زمانی که لازم باشد آماده همکاری است، ولی متاسفانه عده‌ای وجود نهاد مستقل وکلا را برنمی‌تابند و می‌خواهند این یگانه نهاد مستقل قانون‌گرایی در کشور را در اختیار داشته باشند. این در حالی است که کانون وکلا تنها نهاد ایرانی است که در سازمان‌های بین‌المللی عضویت دارد. مخالفان استقلال کانون وکلا گاهی مطالبی علیه کانون مطرح می‌کنند که اصلاً منصفانه و منطقی نیست.
موردی از اقدامات عملی کانون در زمینه مقابله با تحریم‌ها را بیان می‌کنید؟
کانون در موارد زیادی برای دفاع از مصالح کشور وارد میدان شده است. مثلاً در بحث تحریم هواپیما، به درخواست معاون رئیس‌جمهوری و به همراه چند تن از وکلا، جلسات متعددی برگزار شد و بعد از بررسی اقدامات انجام‌شده، موضع‌گیری‌های شفافی انجام گرفت و بر خلاف قانون بودن این تحریم‌ها تأکید شد. ضمن اینکه بارها در خصوص مطالب مختلف از جمله سقوط هواپیما یا سایر موارد تحریم، با نوشتن مقالات و شرکت در کنفرانس‌ها، مواضع قاطعی دالّ بر محکومیت این تحریم‌ها اتخاذ کردیم.
چرا کانون وکلا و جامعه وکلا در خصوص اخراج دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا و محرومیت آنها از تحصیل در برخی رشته‌ها، اقدامی عملی در نهادهای حقوق بشری سازمان نمی‌دهد؟
یک وزارت خارجه قوی و قدرتمند می‌تواند از بُعد سیاسی این موضوع را پیگیری کند و اگر در این زمینه، نیاز به وکیل دادگستری باشد، کانون وکلا آمادگی دارد نیروهای متخصص خود را در اختیار این وزارتخانه قرار دهد، همان‌طور که هم‌اکنون چند وکیل دادگستری با وزارت خارجه همکاری می‌کنند. باز هم تأکید می‌کنم که ما نمی‌توانیم به عنوان یک نهاد مدنی در خصوص اقدام یک کشور خارجی اقدام کنیم، مگر اینکه آن دانشجو به ما مراجعه کند یا وزارت خارجه از ما بخواهد.
بر خلاف صحبت‌های شما، عده‌ای معتقدند که این موضوع در دایره اختیارات کانون وکلاست و این نهاد باید با جریان‌سازی در این موضوعات نقش‌آفرینی کند؟
این صحبت‌ها را کسانی مطرح می‌کنند که خود از نظر سیاسی نمی‌توانند از حقوق ملت دفاع کنند و با فرافکنی مشکل را متوجه نهادهای صنفی می‌کنند. وکلای کانون وکلا، طبق درخواست موکل یا سازمان مرتبط داخلی، مبادرت به دفاع از شخص یا وزارتخانه یا سازمان می‌کند. در واقع، در این‌گونه پرونده‌ها، یا دانشجو باید به عنوان موکل به وکیل مراجعه کند یا وزارت خارجه با تشریح اوضاع، رسماً از کانون وکلا درخواست همکاری کند. این‌گونه مسائل عموماً سیاسی است و به همین دلیل، سعی می‌کنیم که بدون درخواست، موضع‌گیری نکنیم.
فکر نمی‌کنید این نبود درخواست به سبب ناآگاهی این دانشجویان صورت گرفته باشد؟ کانون وکلا، به عنوان یک نهاد مردمی، نمی‌توانست در این زمینه به دانشجویان آگاهی دهد؟
وکلای ایرانی در خارج از ایران نمی‌توانند از موکلان خود دفاع کنند و باید از وکیل محلی استفاده شود. افرادی که این مطالب را اعلام می‌کنند، قطعاً شناختی از وظایف کانون وکلا ندارند. کانون یک نهاد صنفی و غیرسیاسی است، اما برای پاسداری از حقوق، مردم هر جا که لازم باشد، در چارچوب قوانین وارد میدان می‌شود و به وظایف خود عمل می‌کند. طبیعتاً چون اقدامات سیاسی ناشی از اغراض سیاسی است، اگر نهادهای وکالتی وارد این‌گونه موضوعات شوند، در داخل کشور با واکنش‌های موافق و مخالف مواجه خواهند شد. بیش از 60 هزار وکیل دادگستری با افکار مختلف سیاسی و وابستگی‌های جناحی فعالیت می‌کنند. به همین دلیل، نمی‌توان از نظر سیاسی یک تفکر واحد را در کانون وکلا تصور کرد. به همین دلیل، هیأت مدیره و رئیس کانون برای اجتناب از این درگیری‌های جناحی و بروز اختلاف نظر صرفاً موکلف است در چارچوب قانون به وظایف خود عمل کند تا ابزار دست سیاستمداران و سیاست‌زدگان نشود. کانون وکلا یک نهاد مستقل و تابع قانون و تحت نظارت قوای عمومی است و هیچ‌گاه نباید از آن استفاده ابزاری شود.
چرا کانون وکلا در خصوص اقدامات تروریستی علیه ایرانیان داخل و خارج کشور اقدامی عملی را سازمان نمی‌دهد؟
ادعای کم‌کاری کانون وکلا در زمینه پیگیری مباحث حقوقی در خصوص اقدامات ترویستی علیه ایرانیان، کاملاً بی‌پایه و اساس است و ما آمادگی مناظره با هر شخص حقیقی و حقوقی را در این زمینه به صورت مستند و مستدل داریم. در بسیاری از موارد، از جمله موضوع کشتار در نوار غزه، کانون وکلای دادگستری به صورت شفاف و مستند موضع‌گیری کرد، به طوری که بسیاری از مقامات سیاسی در گفتمان‌های بین‌المللی از این موضع‌گیری‌های کانون استفاده کردند.
اما عده‌ای معتقدند اقدامات کانون در زمینه پیگیری حقوقی ترور ایرانیان کافی نبوده است. این‌طور نیست؟
کانون وکلا کانون شعار نیست، کانون شعور و عمل است. این نهاد باید بر اساس قانون موضع‌گیری کند و نه سلایق شخصی. به عبارت دیگر، اعضای کانون نباید بر اساس نظرهای شخصی و دیدگاه‌های سیاسی خود، موضع‌گیری کنند، زیرا کانون وکلا به عنوان نماینده وکلا، حق ندارد موضع شخصی خود را به نام موضع وکلای کشور مطرح کند. بیان موضع شخصی در مغایرت با ذات کانون تلقی می‌شود. بنابراین باز هم اعلام می‌کنیم که اگر هر سازمان و نهادی در داخل کشور نیازی به کمک کانون وکلا داشته باشد، کافی است به صورت مستدل و مستند، از کانون درخواست کند تا ما هم در چارچوب قانون با آنها همکاری کنیم. چنین ادعاهایی علیه کانون در حالی مطرح می‌شود که از سال‌ها پیش، دفتر خدمات حقوقی تحت نظارت نهاد ریاست‌جمهوری از وکلا کانون برای دفاع از منافع کشور در مقابل کشورهای خارجی استفاده می‌کند!
کانون وکلا به طور مشخص در زمینه ترور دانشمندان هسته‌ای چه اقداماتی را انجام داده است؟
یک حقوقدان اصولاً با ترور مخالف است. ترور دانشمندان هسته‌ای و علمی کشور همه ایرانیان را متأثر کرد، چرا که ترور فردی که برای پیشرفت کشور فعالیت کرده است، به بدنه علمی و استقلال علمی کشور آسیب می‌رساند. ما هم به عنوان بخشی از این ملت، این ترورها را محکوم کردیم.
به جز محکوم کردن چه اقدام عملی در این زمینه انجام داده‌اید؟
اقدام در خصوص این‌گونه ترورها مستلزم درخواست خانواده شهدا است، چرا که طبق قانون، طرح دعوی از سوی وکیل، مستلزم درخواست وکالت از طرف موکل است و در غیر این صورت، ورود کانون وکلا برای پیگیری حقوقی این موضوع، برای مجامع بین‌المللی پذیرفتنی نیست. ضمن اینکه کانون وکلا از لحاظ صنفی اعلام موضع می‌کند و اعلام موضع سیاسی، باید از سوی نهادهای سیاسی کشور انجام گیرد.
به نظر شما کاستی و کمبود‌های کانون وکلا در حمایت از حقوق ایران چیست؟
کانون وکلا دادگستری یکی از نهادهای مهم صنفی کشور است، زیرا بدون اینکه هزینه‌ای به نظام تحمیل کند و فقط با هزینه‌ای که از وکلای عضو می‌گیرد، بیش از 60 هزار وکیل و خانواده‌های آنها را تحت پوشش گرفته است و بر آنها نظارت می‌کند. ممکن است که مشکلاتی در نهادهای بعضی قوا وجود داشته باشد، اما با اطمینان اعلام می‌کنم در کانون، ایرادی که در مقایسه با دیگر نهادها چشم‌گیر باشد، دیده نمی‌شود. البته به خاطر همکاری نکردن ادارات دیگر با کانون وکلا، اداره این نهاد صنفی بی‌ایراد نیست، چرا که از نظر امکانات در محدودیت هستیم. برخی از وکلای ما به علت سیاست نادرست در جذب وکیل از سوی نهادهای مختلف، دچار مشکل معیشتی هستند، به طوری که برای گذران زندگی مجبور شدند به شغل‌های دیگر روی آورند که با میزان تحصیلات و توان حرفه‌ای آنها متناسب نیست. با این حال، نهاد وکلا در تلاش است برای حفظ اقتدار کشور به صورت خودکفا عمل کند و باری به نظام و قوای عمومی تحمیل نکند. با مقایسه کانون وکلا با نهادهای عمومی، درمی‌یابید که این نهاد صنفی موفق‌تر از بقیه نهادهای صنفی عمل کرده و این تحرک مثبت در حال پیشروی است.
آیا درست است که بخش عمده‌ای از وکلا منافع شخصی خود، همانند سود کلان مادی و نبودِ مشکل در اخذ روادید را مبنای کاری خود قرار داده‌اند؟
این صحبت‌ها را کسانی مطرح می‌کنند که یا آگاهی کامل و اطلاعات درستی ندارند یا با تضعیف کانون وکلا به منافعی دست پیدا می‌کنند. این موضوع نیز طبیعی است، چون کانون وکلا با نقد امور و بررسی برخی از فعالیت‌های نهادها، باعث ایجاد خصومت می‌شود. بنابراین، این اظهار نظرها منصفانه نیست. هر سازمانی که مدعی است میزان آلودگی و فساد در کانون وکلا بیش از نهادهای دیگر است، می‌تواند طی مناظره‌ای مستندات خود را بیان کند. علت بیان این ادعا از سوی برخی افراد این است که در پایان یک پرونده حقوقی، یکی از وکلا بازنده خواهد شد و موکل او محکوم می‌شود. در این حالت، موکل ممکن است وکیل طرف مقابل را به فساد و نادانی متهم کنند. البته ما منکر کج‌روی‌ها در این زمینه نیستیم و با توجه به بالا بودن جمعیت کیفری و تعداد پرونده‌ها در کشور، این انحرافات وجود دارد، اما میزان آن در مقایسه با سایر نهادها و افراد، حجم کمتری دارد، چرا که کسی که حقوق و قانون می‌داند، پشت سر قانون حرکت می‌کند تا جلو قاضی نایستد. باید توجه داشت که وکیل، فردی است با اطلاعات حقوقی. مسئول صدور حکم هم قاضی است، نه وکیل!
*احسان گل محمدی
برای شروع، شاید بهتر باشد از فلسفه وجودی کانون وکلای دادگستری سخن بگویید.
کانون وکلای دادگستری متشکل از حقوقدان‌های تراز اول کشور است و در همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، برای دفاع از منافع کشور و مردم حضور دارد و به همین دلیل، هرگاه موضوعی به آنها محول می‌شود، برای دفاع و پیگیری اقدام می‌کنند. در همه ادوار تاکنون، این آمادگی از طریق رسمی و غیررسمی اعلام می‌شود و وکلای کانون به عنوان اعضای نهادهای تخصصی در خدمت قوای عمومی، همکاری و همراهی داشته‌اند.
علت اینکه کانون وکلا در اکثر موارد به جای موضع‌گیری و پیگیری سکوت اختیار می‌کند، چیست؟
کانون در تمامی مواردی که نیاز به موضع‌گیری بوده، از جمله در بحث حقوقی انرژی هسته‌ای ایران و اقدامات ددمنشانه رژیم صهیونیستی در غزه یا مشکلاتی که برای کشورهای دیگر پیش آمده، اعلام موضع کرده است، اما فراموش نکنیم کانون وکلا یک نهاد صنفی است که تلاش می‌کند در مسائل داخلی و خارجی هیچ‌گاه موضع‌گیری سیاسی نکند. اگر کانون وکلا به اتخاذ مواضع سیاسی بپردازد، با توجه به تغییر مدیریت‌ها و گرایش‌ها، ملعبه دست جریانات سیاسی داخلی خواهد شد. همچنین در رابطه با حقوق بشردوستانه، حقوق انسانی یا اقدامات غیرانسانی کشورها همواره تلاش شده است مواضعی روشن، مترقی، منطقی و قانونمند و بدون توجه به فشارها و گرایش‌های سیاسی اتخاذ شود.
کانون وکلا چه اقدامات عملی در مجامع بین‌المللی و دادگاه‌ها و شورای حقوق بشر در خصوص اثبات غیرقانونی بودن تحریم‌ها علیه کشور کرده است؟
وکلای دادگستری عمدتاً از خانواده‌های شهدا و ایثارگران و جوانان فرزند انقلاب هستند. اگر با انصاف و بی‌طرفی نگاه کنیم، می‌بینیم که موضع‌گیری‌های این افراد معمولاً بسیار درست و بهنگام بوده است. افراد می‌توانند نگاه‌هایی فردی و موضع‌گیری‌هایی متفاوت داشته باشند، اما نهاد وکالت چنان‌که گفته شد، در مواقع حساس، همیشه از منافع ملی دفاع می‌کند و هر زمانی که لازم باشد آماده همکاری است، ولی متاسفانه عده‌ای وجود نهاد مستقل وکلا را برنمی‌تابند و می‌خواهند این یگانه نهاد مستقل قانون‌گرایی در کشور را در اختیار داشته باشند. این در حالی است که کانون وکلا تنها نهاد ایرانی است که در سازمان‌های بین‌المللی عضویت دارد. مخالفان استقلال کانون وکلا گاهی مطالبی علیه کانون مطرح می‌کنند که اصلاً منصفانه و منطقی نیست.
موردی از اقدامات عملی کانون در زمینه مقابله با تحریم‌ها را بیان می‌کنید؟
کانون در موارد زیادی برای دفاع از مصالح کشور وارد میدان شده است. مثلاً در بحث تحریم هواپیما، به درخواست معاون رئیس‌جمهوری و به همراه چند تن از وکلا، جلسات متعددی برگزار شد و بعد از بررسی اقدامات انجام‌شده، موضع‌گیری‌های شفافی انجام گرفت و بر خلاف قانون بودن این تحریم‌ها تأکید شد. ضمن اینکه بارها در خصوص مطالب مختلف از جمله سقوط هواپیما یا سایر موارد تحریم، با نوشتن مقالات و شرکت در کنفرانس‌ها، مواضع قاطعی دالّ بر محکومیت این تحریم‌ها اتخاذ کردیم.
چرا کانون وکلا و جامعه وکلا در خصوص اخراج دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا و محرومیت آنها از تحصیل در برخی رشته‌ها، اقدامی عملی در نهادهای حقوق بشری سازمان نمی‌دهد؟
یک وزارت خارجه قوی و قدرتمند می‌تواند از بُعد سیاسی این موضوع را پیگیری کند و اگر در این زمینه، نیاز به وکیل دادگستری باشد، کانون وکلا آمادگی دارد نیروهای متخصص خود را در اختیار این وزارتخانه قرار دهد، همان‌طور که هم‌اکنون چند وکیل دادگستری با وزارت خارجه همکاری می‌کنند. باز هم تأکید می‌کنم که ما نمی‌توانیم به عنوان یک نهاد مدنی در خصوص اقدام یک کشور خارجی اقدام کنیم، مگر اینکه آن دانشجو به ما مراجعه کند یا وزارت خارجه از ما بخواهد.
بر خلاف صحبت‌های شما، عده‌ای معتقدند که این موضوع در دایره اختیارات کانون وکلاست و این نهاد باید با جریان‌سازی در این موضوعات نقش‌آفرینی کند؟
این صحبت‌ها را کسانی مطرح می‌کنند که خود از نظر سیاسی نمی‌توانند از حقوق ملت دفاع کنند و با فرافکنی مشکل را متوجه نهادهای صنفی می‌کنند. وکلای کانون وکلا، طبق درخواست موکل یا سازمان مرتبط داخلی، مبادرت به دفاع از شخص یا وزارتخانه یا سازمان می‌کند. در واقع، در این‌گونه پرونده‌ها، یا دانشجو باید به عنوان موکل به وکیل مراجعه کند یا وزارت خارجه با تشریح اوضاع، رسماً از کانون وکلا درخواست همکاری کند. این‌گونه مسائل عموماً سیاسی است و به همین دلیل، سعی می‌کنیم که بدون درخواست، موضع‌گیری نکنیم.
فکر نمی‌کنید این نبود درخواست به سبب ناآگاهی این دانشجویان صورت گرفته باشد؟ کانون وکلا، به عنوان یک نهاد مردمی، نمی‌توانست در این زمینه به دانشجویان آگاهی دهد؟
وکلای ایرانی در خارج از ایران نمی‌توانند از موکلان خود دفاع کنند و باید از وکیل محلی استفاده شود. افرادی که این مطالب را اعلام می‌کنند، قطعاً شناختی از وظایف کانون وکلا ندارند. کانون یک نهاد صنفی و غیرسیاسی است، اما برای پاسداری از حقوق، مردم هر جا که لازم باشد، در چارچوب قوانین وارد میدان می‌شود و به وظایف خود عمل می‌کند. طبیعتاً چون اقدامات سیاسی ناشی از اغراض سیاسی است، اگر نهادهای وکالتی وارد این‌گونه موضوعات شوند، در داخل کشور با واکنش‌های موافق و مخالف مواجه خواهند شد. بیش از 60 هزار وکیل دادگستری با افکار مختلف سیاسی و وابستگی‌های جناحی فعالیت می‌کنند. به همین دلیل، نمی‌توان از نظر سیاسی یک تفکر واحد را در کانون وکلا تصور کرد. به همین دلیل، هیأت مدیره و رئیس کانون برای اجتناب از این درگیری‌های جناحی و بروز اختلاف نظر صرفاً موکلف است در چارچوب قانون به وظایف خود عمل کند تا ابزار دست سیاستمداران و سیاست‌زدگان نشود. کانون وکلا یک نهاد مستقل و تابع قانون و تحت نظارت قوای عمومی است و هیچ‌گاه نباید از آن استفاده ابزاری شود.
چرا کانون وکلا در خصوص اقدامات تروریستی علیه ایرانیان داخل و خارج کشور اقدامی عملی را سازمان نمی‌دهد؟
ادعای کم‌کاری کانون وکلا در زمینه پیگیری مباحث حقوقی در خصوص اقدامات ترویستی علیه ایرانیان، کاملاً بی‌پایه و اساس است و ما آمادگی مناظره با هر شخص حقیقی و حقوقی را در این زمینه به صورت مستند و مستدل داریم. در بسیاری از موارد، از جمله موضوع کشتار در نوار غزه، کانون وکلای دادگستری به صورت شفاف و مستند موضع‌گیری کرد، به طوری که بسیاری از مقامات سیاسی در گفتمان‌های بین‌المللی از این موضع‌گیری‌های کانون استفاده کردند.
اما عده‌ای معتقدند اقدامات کانون در زمینه پیگیری حقوقی ترور ایرانیان کافی نبوده است. این‌طور نیست؟
کانون وکلا کانون شعار نیست، کانون شعور و عمل است. این نهاد باید بر اساس قانون موضع‌گیری کند و نه سلایق شخصی. به عبارت دیگر، اعضای کانون نباید بر اساس نظرهای شخصی و دیدگاه‌های سیاسی خود، موضع‌گیری کنند، زیرا کانون وکلا به عنوان نماینده وکلا، حق ندارد موضع شخصی خود را به نام موضع وکلای کشور مطرح کند. بیان موضع شخصی در مغایرت با ذات کانون تلقی می‌شود. بنابراین باز هم اعلام می‌کنیم که اگر هر سازمان و نهادی در داخل کشور نیازی به کمک کانون وکلا داشته باشد، کافی است به صورت مستدل و مستند، از کانون درخواست کند تا ما هم در چارچوب قانون با آنها همکاری کنیم. چنین ادعاهایی علیه کانون در حالی مطرح می‌شود که از سال‌ها پیش، دفتر خدمات حقوقی تحت نظارت نهاد ریاست‌جمهوری از وکلا کانون برای دفاع از منافع کشور در مقابل کشورهای خارجی استفاده می‌کند!
کانون وکلا به طور مشخص در زمینه ترور دانشمندان هسته‌ای چه اقداماتی را انجام داده است؟
یک حقوقدان اصولاً با ترور مخالف است. ترور دانشمندان هسته‌ای و علمی کشور همه ایرانیان را متأثر کرد، چرا که ترور فردی که برای پیشرفت کشور فعالیت کرده است، به بدنه علمی و استقلال علمی کشور آسیب می‌رساند. ما هم به عنوان بخشی از این ملت، این ترورها را محکوم کردیم.
به جز محکوم کردن چه اقدام عملی در این زمینه انجام داده‌اید؟
اقدام در خصوص این‌گونه ترورها مستلزم درخواست خانواده شهدا است، چرا که طبق قانون، طرح دعوی از سوی وکیل، مستلزم درخواست وکالت از طرف موکل است و در غیر این صورت، ورود کانون وکلا برای پیگیری حقوقی این موضوع، برای مجامع بین‌المللی پذیرفتنی نیست. ضمن اینکه کانون وکلا از لحاظ صنفی اعلام موضع می‌کند و اعلام موضع سیاسی، باید از سوی نهادهای سیاسی کشور انجام گیرد.
به نظر شما کاستی و کمبود‌های کانون وکلا در حمایت از حقوق ایران چیست؟
کانون وکلا دادگستری یکی از نهادهای مهم صنفی کشور است، زیرا بدون اینکه هزینه‌ای به نظام تحمیل کند و فقط با هزینه‌ای که از وکلای عضو می‌گیرد، بیش از 60 هزار وکیل و خانواده‌های آنها را تحت پوشش گرفته است و بر آنها نظارت می‌کند. ممکن است که مشکلاتی در نهادهای بعضی قوا وجود داشته باشد، اما با اطمینان اعلام می‌کنم در کانون، ایرادی که در مقایسه با دیگر نهادها چشم‌گیر باشد، دیده نمی‌شود. البته به خاطر همکاری نکردن ادارات دیگر با کانون وکلا، اداره این نهاد صنفی بی‌ایراد نیست، چرا که از نظر امکانات در محدودیت هستیم. برخی از وکلای ما به علت سیاست نادرست در جذب وکیل از سوی نهادهای مختلف، دچار مشکل معیشتی هستند، به طوری که برای گذران زندگی مجبور شدند به شغل‌های دیگر روی آورند که با میزان تحصیلات و توان حرفه‌ای آنها متناسب نیست. با این حال، نهاد وکلا در تلاش است برای حفظ اقتدار کشور به صورت خودکفا عمل کند و باری به نظام و قوای عمومی تحمیل نکند. با مقایسه کانون وکلا با نهادهای عمومی، درمی‌یابید که این نهاد صنفی موفق‌تر از بقیه نهادهای صنفی عمل کرده و این تحرک مثبت در حال پیشروی است.
آیا درست است که بخش عمده‌ای از وکلا منافع شخصی خود، همانند سود کلان مادی و نبودِ مشکل در اخذ روادید را مبنای کاری خود قرار داده‌اند؟
این صحبت‌ها را کسانی مطرح می‌کنند که یا آگاهی کامل و اطلاعات درستی ندارند یا با تضعیف کانون وکلا به منافعی دست پیدا می‌کنند. این موضوع نیز طبیعی است، چون کانون وکلا با نقد امور و بررسی برخی از فعالیت‌های نهادها، باعث ایجاد خصومت می‌شود. بنابراین، این اظهار نظرها منصفانه نیست. هر سازمانی که مدعی است میزان آلودگی و فساد در کانون وکلا بیش از نهادهای دیگر است، می‌تواند طی مناظره‌ای مستندات خود را بیان کند. علت بیان این ادعا از سوی برخی افراد این است که در پایان یک پرونده حقوقی، یکی از وکلا بازنده خواهد شد و موکل او محکوم می‌شود. در این حالت، موکل ممکن است وکیل طرف مقابل را به فساد و نادانی متهم کنند. البته ما منکر کج‌روی‌ها در این زمینه نیستیم و با توجه به بالا بودن جمعیت کیفری و تعداد پرونده‌ها در کشور، این انحرافات وجود دارد، اما میزان آن در مقایسه با سایر نهادها و افراد، حجم کمتری دارد، چرا که کسی که حقوق و قانون می‌داند، پشت سر قانون حرکت می‌کند تا جلو قاضی نایستد. باید توجه داشت که وکیل، فردی است با اطلاعات حقوقی. مسئول صدور حکم هم قاضی است، نه وکیل!
*احسان گل محمدی
